Badian (Illicium L.) – rodzaj roślin z rodzinycytryńcowatychSchisandraceae, dawniej w niektórych systemach wyodrębniany do monotypowej rodziny badianowatych (Illiciaceae). Obejmuje według różnych ujęć 32[4], 37[5] do 42[6] gatunków. Rośliny te występują głównie w Azji wschodniej i południowo-wschodniej. Kilka gatunków rośnie także w południowo-zachodniej Ameryce Północnej, w Ameryce Środkowej oraz w północno-wschodniej części Ameryki Południowej[7][8]. Występują zwykle w lasach liściastych, wzdłuż strumieni, czasem na terenach skalistych[6].
Badian właściwy i w mniejszym stopniu kilka innych gatunków uprawiane są jako rośliny lecznicze i przyprawowe. Z owoców i pędów destyluje się olejek anyżowy dodawany do likierów. Owoce jako przyprawa stosowane były zwłaszcza w kuchni holenderskiej. Kora i owoce badianu japońskiego używane są w Japonii i Korei jako kadzidło, a roślina sadzona jest przy świątyniach i na cmentarzach[9]. Jako gatunek ozdobny uprawiany jest też Illicium henryi o ciemnoczerwonych kwiatach[6] oraz I. floridanum[4]. Toksyczne nasiona wykorzystywane są do trucia ryb. Rośliny te były też surowcem do wyrobu pierwszych udokumentowanych insektycydów w II w. p.n.e. w Chinach[4].
Owoce badianu właściwego
Pokrój
Zimozielone krzewy i niewysokie drzewa[9][10], osiągające do 18 m wysokości[6]. Pędy są nagie lub omszone za młodu. Młode pędy aromatyczne – zawierają komórki gromadzące żywice i olejki[8].
Naprzemianległe[9], zimozielone[6]. Zwykle skupione na końcach pędów i tu czasem pozornie okółkowe lub naprzeciwległe. Liście bez przylistków, ogonkowe, pojedyncze. Blaszka cienka lub skórzasta, całobrzega, często podwinięta nieco na brzegu. Żyłki przewodzące pierzaste[8].
Drobne, pojedyncze lub skupione po kilka w kątach liści[9], rzadko wyrastające z pnia (kaulifloria)[10]. Wzniesione lub zwisające[7]. Listki okwiatu ułożone spiralnie, niezróżnicowane, liczne (od 7 do 33[10]) i zwykle wąskie, białe, żółte lub czerwone[6]. Pręcików jest od 5 do 15[9], osadzone są na grubych i krótkich nitkach[10] i skupione są w pierścień (też wyrastają spiralnie) w szczytowej części osi kwiatu, która jest wyciągnięta i na której osadzone są wzniesione ku górze zalążnie w liczbie 7–15 (rzadko w nieco mniejszej lub większej liczbie) ze szczelinowatym znamieniem na powierzchni. W każdej zalążni znajduje się pojedynczy zalążek[9].
Zalążnie podczas owocowania rozpościerają się na kształt gwiazdy. W każdej zalążni rozwija się pojedyncze nasiono zawierające drobny zalążek i duże, bogate w tłuszcze bielmo. Otwierające się wzdłuż brzusznego szwu dojrzałe owoce wyrzucają nasiona na odległość do kilku metrów[9].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2021-02-28](ang.).
