II wojna brytyjsko-afgańska

II wojna brytyjsko-afgańska – konflikt zbrojny w latach 1878–1880.

II wojna brytyjsko-afgańska

92nd Highlanders pod Kandaharem. Obraz Richarda Catona Woodville’a.
Czas	1878–1880
Miejsce	Afganistan
Wynik	ograniczone zwycięstwo Brytyjczyków
Strony konfliktu
Afganistan Imperium brytyjskie Indie Brytyjskie
Dowódcy
Szer Ali Chan, Ajub Chan Donald Martin Stewart, Frederick Roberts, Samuel Browne
Straty
ok. 12 700 zabitych i rannych ok. 1630 zabitych i rannych
brak współrzędnych

Kontekst historyczny

Po zwycięskiej dla Rosjan wojnie z Turcją w latach 1877–1878, centralna Azja stała się obiektem zainteresowania Imperium Rosyjskiego, które od roku 1868 podporządkowało sobie zachodni Turkmenistan. W czerwcu 1878 Rosjanom udało się, ku niezadowoleniu Brytyjczyków, wysłać pełnomocnika do Kabulu, gdzie rządy sprawował emir Szer Ali Chan, trzeci syn Dost Mohammada.

Wywołało to protest wicekróla Indii Lorda Lyttona, który wysłał w odpowiedzi do Kabulu swojego reprezentanta generała Neville’a Chamberlaina. Jego misja zakończyła się jednak niepowodzeniem. Generał zatrzymany przez Afgańczyków, zmuszony został do powrotu. W odpowiedzi na to Brytyjczycy wysłali znaczne siły do Afganistanu.

Wojna

Po wkroczeniu armii brytyjsko-indyjskiej, Szer Ali zbiegł do Rosji, gdzie uzyskał obietnicę pomocy. Emir zmarł jednak w lutym 1879 w miejscowości Mazar-i Szarif.

Po zajęciu znacznych obszarów przez Brytyjczyków, Jakub Chan (syn i następca byłego emira Szer Ali Chana) podpisał w maju 1879 układ w Gandamak, który gwarantował Brytyjczykom prawo do ustanowienia rezydentury w Kabulu i innych miastach, a także dawał im możliwość kontroli polityki zagranicznej Afganistanu. We wrześniu 1879 nowy rezydent brytyjski w Kabulu Louis Cavagnari został zamordowany wraz z wszystkimi członkami swojego sztabu przez powstańców afgańskich. Rozpoczęła się druga faza wojny, w wyniku której Brytyjczycy pod wodzą generała Fredericka Robertsa zajęli w październiku Kabul, w którym jednak zostali oblężeni.

W roku 1880 nowym emirem Kabulu ustanowiony został Abdur Rahman Chan, jeden z wnuków Dosta Mohammeda, a trzeci syn Afzal Chana. Inny syn Szer Alego, Ajub Chan, urzędujący na zachodzie kraju, pokonał w lipcu 1880 armię brytyjską w krwawej bitwie pod Maiwandem. Już we wrześniu jednak podczas oblężenia Kandaharu, został on pobity przez wojska Fredericka Robertsa w bitwie pod Kandaharem, po której wycofał ostatecznie swoje siły z zajętych terenów.

Zobacz też

• I wojna brytyjsko-afgańska 1839-1842
• III wojna brytyjsko-afgańska 1919
• Wielka Gra

Bibliografia

• Saul David: Die Groesten Fehlschlaege der Militaergeschichte, 2003 ISBN 3-453-86127-2.

Kontrola autorytatywna (wojna):

• NKC: ph697627
• GIA: 901001554

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: event/Second-Anglo-Afghan-War