I-10 (1941)

I-10 – japoński okręt podwodny typu A1 Cesarskiej Marynarki Wojennej z czasów II wojny światowej.
I-10 był okrętem dowodzenia, który brał udział w atakach na flotę aliantów od Madagaskaru aż po zachodnie wybrzeże USA. Był jedną z najskuteczniejszych japońskich jednostek, podczas swej służby zatopił łącznie 15 statków nieprzyjaciela.

I-10

I-10 w bazie Penang
Klasa	Okręt podwodny dowodzenia
Typ	A1
Historia
Stocznia	Stocznia Kawasaki, Kobe, Japonia
Początek budowy	20 września 1939
Wodowanie	31 października 1941
Zamówiony dla  Dai-Nippon Teikoku Kaigun
Los okrętu	zatopiony
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	2919 ton 4149 ton
Długość	113,7 metra
Szerokość	9,5[1]-9,6[2] metra
Zanurzenie	5,3[3]
Zanurzenie maksymalne	100 metrów
Napęd
2 silniki spalinowe 12 400 KM 2 silniki elektryczne 2400 KM
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	23,5 węzła 6,2[2]-8[1] węzłów
Zasięg	16000 mil morskich w wynurzeniu przy prędkości 16 węzłów 90 mil morskich w zanurzeniu przy prędkości 3 węzłów
Uzbrojenie
1 działo kal. 144 mm, 5 dział plot. kal 25 mm, 6 dziobowych wyrzutni torpedowych 533 mm 18 torped
Wyposażenie
katapulta startowa urządzenia komunikacyjne
Wyposażenie lotnicze
1 wodnosamolot Yokosuka E14Y
Załoga	100[2][1]-114[4] ludzi

Budowa i wyposażenie

Budowę I-10 rozpoczęto w stoczni Kawasaki w Kobe 20 września 1939, był drugim (po I-9) okrętem podwodnym typu A1, powstałego na bazie planów typu J3. Jako jednostki dowodzenia miały dodatkowe pomieszczenia dla dowódcy eskadry oraz specjalny sprzęt komunikacyjny. Zwiększono również ich zasięg oraz zmodyfikowano położenie katapulty, dzięki czemu znacznie przyspieszono obsługę wodnosamolotu. Budowę I-10 zakończono 31 października 1941 roku.

Służba

Operacja „Z”

Pierwszym zadaniem I-10 (pod dowództwem kmdr por. Yasuchika Kayabara) w ramach Jednostki Rekonesansu Szóstej Floty był patrol rozpoznawczy w rejonach południowego Pacyfiku. Okręt wypłynął z portu Yokosuka 16 listopada. Czternaście dni później, (30 listopada), podczas zwiadu lotniczego zgubił się zaokrętowany wodnosamolot. Zmuszony do wykonywania zwiadu z pokładu okrętu dowódca rozpoznał amerykański krążownik klasy Astoria (4 grudnia, okolice Pago Pago).

W dwa dni po ataku na Pearl Harbor I-6 wysłał meldunek o rozpoznaniu lotniskowca typu Lexington i dwóch krążowników w pobliżu Oʻahu zmierzających w stronę wybrzeża USA. Z tego powodu wszystkie 9 okrętów biorących udział w operacji dostało rozkaz wszczęcia pościgu. Jeszcze tego samego dnia wieczorem I-10 przechwycił nieuzbrojony motorowiec "Donerail", płynący pod banderą panamską^{[uwaga 1]}. Kayabara otworzył ogień artyleryjski, trafiając w mostek i radiostację. Kapitan atakowanego statku wydał rozkaz ewakuacji, jednak załoga I-10 ostrzelała karabinem maszynowym jedną z 2 szalup ratunkowych zabijając obsadę. "Donareil" zatonął w dwie godziny po rozpoczęciu ataku. Z 40 osób przebywających na pokładzie 16 osób zginęło podczas ostrzeliwania, zaś kolejnych 16 (w tym kapitan) podczas podróży ocalałą szalupą^{[uwaga 2]}.

Gdy pościg za lotniskowcem uznano za niepowodzenie okrętom podwodnym przydzielono nowe zadanie - patrol Zachodniego Wybrzeża USA. I-10 dostał akwen w pobliżu San Diego, nie napotkał już jednak żadnych jednostek nieprzyjaciela. Do bazy Yokosuka powrócił 21 stycznia.

Działania na Oceanie Indyjskim 1942

W odpowiedzi na prośbę Kriegsmarine o atakowanie konwojów na Oceanie Indyjskim wystosowaną 27 marca, dowództwo uformowało 8. eskadrę okrętów podwodnych kontradmirała Noboru Ishizaki, w której I-10 został okrętem flagowym. Z eskadry tej został wydzielony zespół który miał dokonać wypadu na wody Madagaskaru. Poza I-10 należały do niego I-16, I-18, I-20 z 1. dywizjonu wyposażone w miniaturowe okręty podwodne typu Ko-hyoteki oraz I-30 z 14. wyposażony w wodnosamolot. Zespół (oprócz I-30) przebazowano do bazy Penang 25-26 kwietnia, zaś po 4 dniach okręty zaczęły kierować się w stronę Afryki. Po zwiadzie lotniczemu przeprowadzonemu z I-10 29 maja o 22.30 nad redą Diego Suarez^{[uwaga 3]} zespół Ishizakiego zaatakował znajdujące się tam okręty, w tym brytyjski pancernik HMS Ramillies. I-10 zakończył patrol 9 sierpnia powracając do bazy w Penang z ośmioma zatopieniami^{[uwaga 4]}.

W rejonie Wysp Salomona

Trzeci patrol I-10 przeprowadził pod nowym dowódcą - komandorem Yamadą Takashim (później mianowanym kapitanem). Do bazy w Truk okręt dotarł 27 października. Patrol wokół wysp Salomona trwał od 24 listopada do 18 grudnia i nie przyniósł żadnych nowych zatopień. Po niespełna miesięcznym odpoczynku, 15 stycznia 1943 I-10 wyruszył w swój czwarty patrol, którego celem były szlaki komunikacyjne między wyspami Salomona a Nową Zelandią. Tym razem Yamadzie udało się zatopić 1 amerykański statek o wyporności 7176 ton (30 stycznia) oraz uszkodzić kolejny (1 marca). Patrol skończył w porcie Sasebo 21 marca.

Działania na Oceanie Indyjskim 1943

Ponownie jako okręt flagowy 8. eskadry I-10 dostał misję patrolowania Oceanu Indyjskiego. Pod dowództwem komandora Tonozuka Kinzo okręt opuścił bazę Penang 26 lipca. W Zatoce Adeńskiej udało mu się zatopić norweski tankowiec Alcides (22 lipca), po czym 13 dni później powrócił do bazy bez dalszej walki.

Wyruszając w szósty patrol 2 września na swój pokład I-10 zabrał nowego dowódcę 8. eskadry - kontradmirała Ichioka Hisashige oraz ekipę filmową mającą za zadanie kręcić materiały do filmu propagandowego. W czasie dwumiesięcznego rejsu okręt zatopił 4 statki - w tym 2 norweskie. Po powrocie do Penang (31 października) nagrane materiały zostały zmontowane w film "Gochin!", w którym zamieszczono m.in. zatopienie jednego ze statków oraz pomoc udzieloną norweskim rozbitkom.

Działania na Oceanie Spokojnym 1944 i zatonięcie

Pod komandorem Nakajimą Seijim I-10 dostał w przydziale zachodnie wybrzeże USA. W wyniku amerykańskiego ataku na Truk (17-18 lutego 1944) okręt doznał niewielkich uszkodzeń, które nie przeszkodziły mu jednak wyruszyć w swój szósty patrol 25 lutego. Po upływie tygodnia (4 marca) na wschód od Mili I-10 został zaatakowany bombą głębinową i w wyniku uszkodzeń musiał udać się na naprawę do portu Yokosuka.

W swój ostatni rejs I-10 wyruszył 9 maja w kierunku wysp Marshalla. Jego celem było rozpoznanie swym wodnosamolotem amerykańskiej bazy Majuro, czego dokonał 12 czerwca. Samolot nie znalazł w kotwicowisku żadnych statków, i rozbił się przy próbie lądowania. 22 czerwca Nakijama dostał rozkaz przedarcia się do wyspy Saipan i ewakuacji z niej wiceadmirała Takagiego wraz ze sztabem Szóstej Floty. Pięć dni później I-10 wysłał swój ostatni raport. Najbardziej prawdopodobną wersją zatonięcia okrętu jest zatopienie go 4 lipca. Według niej o godzinie 17 Nakijama spróbował zaatakować zespół tankowców osłanianych przez lotniskowiec eskortowy USS Breton i niszczyciel USS Riddle. Został jednak wykryty przez ten ostatni i zaatakowany (nieskutecznie) bombami głębinowymi. O 18.22 do walki dołączył amerykański niszczyciel USS David W. Taylor, który zatopił okręt nieprzyjaciela. Inne źródła^[5] podają jako przyczynę zatonięcia I-10 atak wrogiego samolotu.

Przeprowadzone ataki

Jednostki zatopione przez I-10[4]
Nazwa jednostki	Tonaż	Data zatopienia	Współrzędne
Donerail ()/ Nordhval())	4473 ton	1941-12-10 10 grudnia 1941(dts)	08-00N, 152-00W
Atlantic Gulf ()	2639 ton	1942-06-06 6 czerwca 1942(dts)	21-03S, 37-36E
Melvin H. Baker ()	4999 ton	1942-06-06 6 czerwca 1942(dts)	21-44S, 36-38E
King Lud ()	5224 ton	1942-06-08 8 czerwca 1942(dts)	20-00S, 40-00E
Queen Victoria ()	4937 ton	1942-06-28 28 czerwca 1942(dts)	21-15S, 40-30E
Express ()	6736 ton	1942-06-30 30 czerwca 1942(dts)	23-30S, 37-30E
Nymphe ()	4504 ton	1942-07-06 6 lipca 1942(dts)	15-48S, 40-42E
Hartismere ()	5498 ton	1942-07-08 8 lipca 1942(dts)	18-00S, 41-22E
Alchiba ()	4427 ton	1942-07-09 9 lipca 1942(dts)	18-30S, 41-40E
Samuel Gompers ()	7176 ton	1943-01-30 30 stycznia 1943(dts)	24-28S, 166-20E
Alcides ()	7634 ton	1943-07-22 22 lipca 1943(dts)	03S, 68E
Bramora ()	6361 ton	1943-09-14 14 września 1943(dts)	06-00N, 67-00E
Elias Howe ()	7634 ton	1943-09-24 24 września 1943(dts)	11-40N, 44-35E
Storviken ()	4836 ton	1943-10-01T00:00:00.001 1 października 1943(dts)	11-43N, 48-07E
Congella ()	4533 ton	1943-10-24 24 października 1943(dts)	?
Jednostki uszkodzone przez I-10
Gulfwave ()	7141 ton	1943-03-01T00:00:00.001 1 marca 1943(dts)	20-30S, 174-45E
Anna Knudsen ()	9057 ton	1943-10-02 2 października 1943(dts)	14-20N, 50-47E

Zobacz też

• wojna podwodna na Pacyfiku

Uwagi

1. Pierwotnie był to duński "Nordhval" zarekwirowany przez USA w czerwcu 1941 roku.
2. Ocalałych 8 marynarzy dotarło na wyspę Tarawa, gdzie zaopiekowali się nimi tubylcy i francuski misjonarz.
3. Brytyjczycy mylnie rozpoznali samolot jako maszynę Francuzów, z którymi prowadzili niewypowiedzianą wojnę na Madagaskarze.
4. W drodze powrotnej, 29 lipca okręt natknął się na polski transportowiec SS Kościuszko, jednak po podjęciu przez Polaków ucieczki zrezygnował z pościgu.

Przypisy

1. Stille 2007 ↓, s. 20.
2. Dyskant 2010 ↓, s. 101.
3. Polmar i Carpenter 1986 ↓, s. 101.
4. type a1
5. Z. Orita: I-Boat Captain, za M. Kopacz: Działalność operacyjna ..., s. 34.

Bibliografia

• Józef Wiesław Dyskant: Madagaskar 1942. Warszawa: Bellona, 2010. ISBN 978-83-11-11828-7.
• Norman Polmar, Dorr B Carpenter: Submarines of the Imperial Japanese Navy 1904-1945. Londyn: Conway Martime Press, 1986. ISBN 0-85177-396-6.
• Mark Stille: Imperial Japanese Navy Submarines 1941-45. Oxford: Osprey Publishing, 2007. ISBN 978-1-84603-090-1.
• Bob Hackett, Sander Kingsepp: HIJMS Submarine I-10: Tabular Record of Movement. 2001. [dostęp 2012-01-14]. (ang.).
• Wawrzyniec Markowski. Japończycy u wybrzeży Ameryki. „Morza, Statki i Okręty”. XV, s. 60-61, grudzień 2010. ISSN 1426-529X.
• Michał Kopacz. Działalność operacyjna japońskich okrętów podwodnych w Bitwie na Morzu Filipińskim. „Morza, Statki i Okręty”. XV, s. 26-34, numer specjalny 2010. ISSN 1426-529X.

Linki zewnętrzne

• Fragmenty filmu Gochin zamieszczone przez dystrybutora