Helena Ceysinger

Helena Ceysinger, ps. „H.C.”, "Helena Ceysingerówna" (ur. 23 grudnia 1869 w Krakowie, zm. 28 lipca 1950 w Warszawie) – pisarka, dziennikarka, nauczycielka, działaczka feministyczna.

Helena Ceysinger

„H.C.”

Helena Ceysinger (1900)
Data i miejsce urodzenia	23 grudnia 1869 Kraków
Data i miejsce śmierci	28 lipca 1950 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	dziennikarka, nauczycielka, pisarka
Narodowość	polska
Odznaczenia

Życiorys

Urodziła się 23 grudnia 1869 w Krakowie. Jej ojcem był Konrad, właściciel majątku w Michalewicach, w guberni lubelskiej. W okresie zaborów w latach od 1894 do 1906 działała w zakresie krzewienia oświaty i w tajnych szkołach polskich^[1]. Od 1894 należała do Koła Kobiet Korony i Litwy w Warszawie. W latach 1897–1900 działaczka Towarzystwa Oświaty Ludowej związanej z Polską Partią Socjalistyczną^[2]. Następnie członkini ZMP „Zet” i Ligi Narodowej^[3]. Członkini władz centralnych Towarzystwa Oświaty Narodowej^[4]; wraz z Cecylią Śniegocką kierowała TON w Warszawie. Brała udział w strajku szkolnym w 1905^[1]. Należała do kierownictwa Związku Unarodowienia Szkół, którego nazwę wymyśliła (do 1906). Była współpracowniczką wielu czasopism, takich jak „Tygodnik Mód i Powieści” (1896–1905, 1907)^[5], „Naród. Dodatek ilustrowany” (1906–1907)^[6]. Na znak protestu przeciwko wezwaniu do zaprzestania bojkotu szkół rosyjskich wystąpiła w 1911 wraz ze środowiskiem „Secesji” z Ligi Narodowej^[7]. W kwietniu 1913 stała się współzałożycielką Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego.

Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 przebywając na letnim wypoczynku pod Kaliszem została internowana przez Niemców w obozie. Po 5 sierpnia 1915 wróciła do Warszawy – gdzie ponownie weszła do Zarządu Ligi Kobiet PW. W sporach między Piłsudskim a Sikorskim popierała linię polityczną tego ostatniego. Wspólnie z Izą Moszczeńską próbowała na zebraniu 4 września 1915 podporządkować Ligę Departamentowi Wojskowemu Naczelnego Komitetu Narodowego – w wyniku czego nastąpił podział organizacyjny w kole warszawskim LK PW na dwie organizacje, A i B. Od tej pory była członkinią władz koła „A” (opcja proenkaenowska) i na zjeździe piotrkowskim Ligi (25–26 sierpnia 1916) wraz z nim wystąpiła z Ligi^[8].

Podczas wojny polsko-bolszewickiej służyła w Wojsku Polskim. W 1921 była w stopniu porucznika delegatką Ministerstwa Spraw Wojskowych. Współorganizatorka i oficer Ochotniczej Legii Kobiet w Warszawie^[9].

Otrzymała nagrodę w konkursie literackim im. Wołodkiewicza za dramat w 4-ch aktach, osnuty na tle walk Dalmacji z Wenecją, pt. Zwalczeni^[10]. W latach dwudziestych była współpracownicą „Bluszczu”, gdzie zamieszczała swoje utwory, m.in. Myśl o tym co chcesz (1926) i Jak słońce spija rosę (1927)^[11]. Współpracowała także z „Kobietą Współczesną”. Była działaczką i członkinią władz Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939)^[12] oraz redaktorką jego tygodnika „Prosta droga” wraz z dodatkiem „Życie wsi”^[13]. Jako delegatka ZPOK uczestniczyła w Zjeździe Międzynarodowego Związku Praw Wyborczych i Pracy Obywatelsko-Politycznej Kobiet w Atenach w kwietniu 1932.

Zmarła 28 lipca 1950 w Warszawie^[1]. Została pochowana 2 sierpnia 1950^[1] na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 132-6-23)^[14].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (29 grudnia 1933)^[15][16]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (8 listopada 1930)^[17]
• Srebrny Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)^[18]

Publikacje

• Ze znalezionych kartek, Warszawa 1894
• Duchy-żórawie: fantazye i obrazki, Warszawa 1902
• Szymon Konarski, Warszawa 1902
• Jan Lipnicki : powieść historyczna dla młodzieży, Warszawa 1902
• O Sejmie Wielkim i Konstytucyi 3-go Maja, Warszawa 1916
• Ochotnicza Legia Kobiet. Szkic historyczny, Lwów 1921
• Liga Narodowa i Związek Unarodowienia Szkół w walce o szkołę polską w: Nasza walka o szkołę polską 1901–1917. Opracowania, wspomnienia, dokumenty. Pod red. B. Nawroczyńskiego, t. 2, Warszawa 1934, s. 6, 8
• Policja Kobieca w: Almanach spraw kobiecych: informacje postulaty zagadnienia, red. Hermina Naglerowa, Warszawa 1933, s. 90–96
• Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet w: Wystawa „Świat kobiety”, Warszawa [1939], s. 7–12
• Tajna szkoła w Warszawie w epoce caratu, Warszawa 1948

Przypisy

1. Nekrologi. Helena Ceysinger. „Życie Warszawy”. Nr 209, s. 5, 1 sierpnia 1950.
2. Józef Grabiec [Józef Dąbrowski], Czerwona Warszawa przed ćwierć wiekiem, Warszawa 1925, s. 152, 160
3. ZET w walce o niepodległość i budowę państwa. Szkice i wspomnienia,, Warszawa 1996, s. 79, 83, 85
4. Joanna Dufrat, Ruch kobiecy na ziemiach polskich na początku XX w. w służbie idei narodowej, [w:] Nacjonalizm a tożsamość narodowa w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w. - Nationalismus und nationale Identität in Ostmitteleuropa im 19. und 20. Jahrhundert - red. Bernard Linek, Kai Struve, Opole-Marburg 2002, s. 102.
5. Stanisław Ciepłowski, Pseudonimy autorów polskich piszących o Warszawie w latach 1795–1944, „ Almanach Muzealny” t. 1, 1997, s. 206.
6. AleksandraA. Lubczyńska AleksandraA., „Naród. Dodatek ilustrowany” (1906–1907) i jego wkład w upowszechnianie wiedzy wśród ludu w Królestwie Polskim, „Studia Medioznawcze”, 3 (70), 2017, s. 136–137, 140–143, ISSN 1641-0920 [dostęp 2019-06-09] (pol.).
7. Tadeusz Wolsza, Organizatorki ruchu oświatowego na wsi. Królestwo Polskie na przełomie wieków, [w:] Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i początku XX wieku. Pod red. A. Żarnowskiej i A. Szwarca, t. 2, Warszawa 1992, t. 2.
8. Jerzy Z. Pająk, Liga Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego wobec sporów w obozie aktywistycznym (sierpień 1915–sierpień 1916), „Kieleckie Studia Historyczne”, 1999, t. 15, s. 79–94. wersja elektroniczna
9. Wanda Kiedrzyńska, Zarys Historii Wojennej OLK (Ochotniczej Legii Kobiet), Warszawa 1931, s. 31, 37.
10. Literatura i sztuka, „Prawda” nr 48 z 26 listopada 1892, s. 576.
11. JolantaJ. Chwastyk-Kowalczyk JolantaJ., „Bluszcz” w latach 1918–1939, [w:] EwaE. Andrysiak (red.), Ludzie i książki: studia i szkice bibliologiczno-biograficzne: księga pamiątkowa dedykowana Profesor Hannie Tadeusiewicz, Łódź: Wydawnictwo Ibidem, 2011, s. 256, 263, ISBN 978-83-62331-12-3, OCLC 804297682 [dostęp 2019-06-09].
12. Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939), Kraków 2013, s. 166, 201, 240, 282, 289, 351, 393, ISBN 978-83-7730-952-0.
13. Kalendarz dla Kobiet - 1939, Warszawa 1939, s. 58.
14. Cmentarz Stare Powązki: HELENA CEYSINGERÓWNA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-01].
15. M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
16. Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych - baza elektroniczna - Helena Ceysingerówna, sygn. 29.12.1933, KN
17. M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 352 „za zasługi na polu tajnej pracy oświatowej i publicystycznej”.
18. M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000071713244
• VIAF: 102084172
• PLWABN: 9810662825905606
• NUKAT: n2003037717