Hełmik purpurowobrody

Hełmik purpurowobrody
	Oxypogon cyanolaemus
	Salvin & Godman, 1880
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	krótkonogie
Rodzina	kolibrowate
Podrodzina	paziaki
Plemię	Lesbiini
Rodzaj	Oxypogon
Gatunek	hełmik purpurowobrody
Synonimy
	Oxypogon guerinii cyanolaemus Salvin & Godman, 1880;
	Oxypogon guerinii cyanolaemus Salvin & Godman, 1880;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hełmik purpurowobrody^[3] (Oxypogon cyanolaemus) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae), podrodziny paziaków. Endemiczny dla pasma Sierra Nevada de Santa Marta w północnej Kolumbii. Zagrożony wyginięciem.

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Po raz pierwszy gatunek opisali Osbert Salvin i Frederick DuCane Godman w 1880; opis ukazał się na łamach czasopisma „Ibis”. Holotyp pochodził z gór Sierra Nevada de Santa Marta, odłowiony został na wysokości 3050–4265 m n.p.m. Salvin i Godman przydzielili mu nazwę Oxypogon cyanolæmus^[4]. Z wyjątkiem zapisu æ jako ae tę samą nazwę uznaje Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (2020)^[5]. Hełmik purpurowobrody był niegdyś klasyfikowany jako jeden z 4 podgatunków hełmogłowika zielonogłowego (O. guerinii); autorzy Handbook of the Birds of the World zwrócili uwagę na możliwość istnienia 4 gatunków Oxypogon^[6].

Długość ciała hełmika purpurowego wynosi około 11,5 cm. Według autorów Handbook of the Birds of the World dziób ma mierzyć blisko 8 mm^[6], inne dane podają Nigel J. Collar i Paul Salaman (BirdLife International i Rainforest Trust; w tabeli średnia w mm)^[7]:

Więcej informacji Długość dzioba, D. czuba ...

	Długość dzioba	D. czuba	D. skrzydła	D. ogona
♂♂, 10	14,2	22,6	71,2	54,8

Zamknij

Z wierzchu hełmik purpurowy jest głównie oliwkowozielony. Do jego unikatowych na tle rodzaju cech zaliczają się: brązowo-biały spód ciała, lśniąca fioletowo-niebieska broda, matowozielony połysk po bokach wierzchu głowy, w większej części biały ogon, stosunkowo krótki czubek – krótszy niż u innych przedstawicieli Oxypogon^[6]. Wszystkie sterówki są białe, z wyjątkiem środkowej pary i zakończeń pozostałych par^[7]. Dziób i nogi czarne^[4].

Gatunek endemiczny dla pasma Sierra Nevada de Santa Marta w północnej Kolumbii, gdzie występuje na wysokości 3000–4800 m n.p.m. na łąkach paramo^[6]. Słabo poznany gatunek^[8]. W artykule z 1922 wspomniano, że żeruje na kwiatach Espeletia (rośliny z rodzaju są znane jako frailejon)^[9]; jedynym gatunkiem, który występuje w górach Sierra Nevada de Santa Marta, jest Espeletia occulta (syn. Libanothamnus occultus)^[8]. Brak informacji o lęgach^[6].

IUCN od 2023 roku uznaje gatunek za gatunek zagrożony wyginięciem (EN, Endangered), Wcześniej – od 2014 (wcześniej nie był osobno klasyfikowany, gdyż uznawano go za podgatunek) miał status krytycznie zagrożonego wyginięciem (CR, Critically Endangered). Liczebność populacji szacuje się na 250-999 dorosłych osobników, a jej trend uznawany jest za spadkowy^[8].

4 marca 2015 o godzinie 11 jeden z członków ekspedycji organizacji ProAves w pasmo Sierra Nevada de Santa Marta wykonał zdjęcie nieokreślonego ptaka, który przysiadł na pobliskim krzewie; został później oznaczony jako hełmik purpurowobrody. Była to pierwsza obserwacja od 1946, kiedy M.A. Carriker odłowił 23 okazy – przez kolejne 69 lat O. cyanolaemus nie był widziany^[10]. Podczas jednej z wypraw, w 2004, został odnaleziony rzadki strzyżyk górski (Troglodytes monticola; endemit tego samego pasma), jednak hełmika nie odnaleziono^[10]. Wraz z okazami Carrikera w muzeach na całym świecie w marcu 2015 znajdowały się 62 okazy hełmika purpurowobrodego^[7].

Już w 1922 gatunek został określony przez Todda i Carrikera mianem skrytego i skąpo rozlokowanego w badanym Paramo de Mamarongo^[10]. Poważnym zagrożeniem dla hełmików purpurowobrodych jest wypalanie łąk celem uzyskania miejsca na wypas bydła oraz wycinka E. occulta celem uzyskania drewna na opał. Na kolumbijskiej czerwonej liście ten gatunek rośliny – mogący stanowić główne źródło pokarmu kolibra – oznaczony jest jako krytycznie zagrożony wyginięciem. Część pasma Sierra Nevada de Santa Marta jest objęta parkiem narodowym, co jednak nie zapewnia skutecznej ochrony paramos^[8].

[1]
Oxypogon cyanolaemus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
[2]
Oxypogon cyanolaemus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
[3]
Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Lesbiini Reichenbach, 1853 (wersja 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-22].
[4]
O. Salvin & F. DuCane Godman. Birds of the Sierra Nevada de Santa Marta. „Ibis”. 4, ser. 4, s. 172–173, 1880.
[5]
F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-22]. (ang.).
[6]
del Hoyo, J., Collar, N., Kirwan, G.M., Sharpe, C.J. & Boesman, P.: Blue-bearded Helmetcrest (Oxypogon cyanolaemus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2015). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-16)].
[7]
Nigel J. Collar & Paul Salaman. The taxonomic and conservation status of the Oxypogon helmetcrests. „Conservación Colombiana”. 19, 2013.
[8]
Species factsheet: Oxypogon cyanolaemus. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
[9]
M.A. Carriker Jr: Description of the Santa Marta Region. W: Alexander G. Ruthven: 8. The amphibians and reptiles of the Sierra Nevada de Santa Marta, Colombia. University of Michigan, 1922, s. 14, seria: Miscellaneous Publications.
[10]
Carlos Julio Rojas & Christian Vasquez. Rediscovery of the Blue-bearded Helmetcrest, Oxypogon cyanolaemus, a hummingbird lost for almost 70 years. „Conservación Colombiana”. 22, s. 1–7, 2015.

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] [1]
Oxypogon cyanolaemus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] [2]
Oxypogon cyanolaemus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] [3]
Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Lesbiini Reichenbach, 1853 (wersja 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-22].

[oryg-4] [4]
O. Salvin & F. DuCane Godman. Birds of the Sierra Nevada de Santa Marta. „Ibis”. 4, ser. 4, s. 172–173, 1880.

[ioc-5] [5]
F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-22]. (ang.).

[hbwa-6] [6]
del Hoyo, J., Collar, N., Kirwan, G.M., Sharpe, C.J. & Boesman, P.: Blue-bearded Helmetcrest (Oxypogon cyanolaemus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2015). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-16)].

[pdf-7] [7]
Nigel J. Collar & Paul Salaman. The taxonomic and conservation status of the Oxypogon helmetcrests. „Conservación Colombiana”. 19, 2013.

[birdlife-8] [8]
Species factsheet: Oxypogon cyanolaemus. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).

[bhl-9] [9]
M.A. Carriker Jr: Description of the Santa Marta Region. W: Alexander G. Ruthven: 8. The amphibians and reptiles of the Sierra Nevada de Santa Marta, Colombia. University of Michigan, 1922, s. 14, seria: Miscellaneous Publications.

[inf-10] [10]
Carlos Julio Rojas & Christian Vasquez. Rediscovery of the Blue-bearded Helmetcrest, Oxypogon cyanolaemus, a hummingbird lost for almost 70 years. „Conservación Colombiana”. 22, s. 1–7, 2015.

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Wikiwand in your browser!

Hełmik purpurowobrody

Wikiwand in your browser!

Taksonomia

Morfologia

Zasięg i ekologia

Status i zagrożenia

Przypisy

Linki zewnętrzne