Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu (ang. General Agreement on Tariffs and Trade, GATT)[1] – porozumienie dotyczące polityki handlowej, podpisane w Genewie 30 października 1947.
Układ Ogólny GATT wszedł w życie 1 stycznia 1948. Z założenia miał być jedynie tymczasowym układem poprzedzającym powstanie Międzynarodowej Organizacji Handlowej (ITO). Jednakże, brak zgody między państwami niepozwalający na wejście w życie statusu ITO, przedłużył obowiązywanie układu GATT do 31 grudnia 1994. ITO miało być – obok wcześniej utworzonych MFW i Banku Światowego (1944) – trzecią instytucją międzynarodową ułatwiającą współpracę gospodarczą między państwami.
Sukcesorem GATT jest Światowa Organizacja Handlu[2].
Zadania i rundy
Podstawowym zadaniem GATT była liberalizacja handlu międzynarodowego (kontrola, usuwanie przeszkód stojących na drodze rozwoju współpracy, koncyliacja). Swoje funkcje GATT spełniał przede wszystkim poprzez organizowanie tzw. rund negocjacyjnych:
| Rundy GATT i WTO[3] | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Nazwa | Początek | Okres | Kraje | Przedmiot obrad | Osiągnięcia |
| Genewska | kwiecień 1947 | 7 miesięcy | 23 | taryfy celne | podpisanie GATT, 45000 koncesji taryfowych obejmujących obrót watości 10 mld dolarów USA |
| z Annecy | kwiecień 1949 | 5 miesięcy | 13 | taryfy celne | 5000 koncesji taryfowych |
| z Torquay | wrzesień 1950 | 8 miesięcy | 38 | taryfy celne | 8700 koncesji taryfowych, obniżających poziom taryf z 1948 o 25% |
| Genewska II | styczeń 1956 | 5 miesięcy | 26 | taryfy, przyjęcie Japonii | 2,5 mld dolarów USA redukcji taryf celnych |
| Dillona | wrzesień 1960 | 11 miesięcy | 26 | taryfy celne | koncesje taryfowe warte 4,9 mld dolarów USA |
| Kennedy'ego | maj 1964 | 37 miesięcy | 62 | taryfy celne, Dumping | koncesje taryfowe warte 40 mld dolarów USA |
| Tokijska | wrzesień 1973 | 74 miesięcy | 102 | taryfy celne, ograniczenia pozataryfowe, „porozumienia ramowe” | redukcje taryfowe obejmujące 300 mld dolarów |
| Urugwajska | wrzesień 1986 | 87 miesięcy | 123 | taryfy celne, ograniczenia pozataryfowe, zasady handlu, usługi, własność intelektualna, rozstrzyganie sporów, tekstylia, rolnictwo, stworzenie WTO itd. | utworzenie Światowej Organizacji Handlu, podwyższenie rangi negocjacji handlowych, zasadnicza obniżka stawek celnych (ok. 40%) i subsydiów rolnych, podpisanie porozumienia o wolnym handlu tekstyliami z krajów rozwijających się i rozszerzeniu praw własności intelektualnej (TRIPS) |
| Ad-Dauha | listopad 2001 | ? | 141 | taryfy celne, ograniczenia pozataryfowe, rolnictwo, standardy BHP, ochrona środowiska, zasady konkurencji, inwestycje, przejrzystość, patenty itd. | runda nie została zakończona 7 grudnia 2013 przyjęto Pakiet z Bali |
Kluczowymi zasadami, jakimi starali się kierować członkowie GATT, były:
- zasada niedyskryminacji i równego traktowania;
- stosowanie tzw. klauzuli najwyższego uprzywilejowania (każde państwo jest traktowane tak samo; jeśli udzielamy uprzywilejowania jednemu państwu to ten przywilej jest rozprzestrzeniany na inne kraje zrzeszone; wyjątkiem są strefy wolnego handlu i unie celne) i klauzuli narodowej (traktowanie na równi towarów importowanych do kraju z towarami krajowymi; wyjątkiem może być sytuacja, kiedy państwo chce ochronić bilans płatniczy, zdrowie swoich obywateli i ich bezpieczeństwo;
- zasada wzajemności;
- zasada możliwości interwencji handlowej (za jedyny instrument interwencyjny zostały uznane cła).
Jednym z najważniejszych efektów funkcjonowania GATT było 10-krotne obniżenie przeciętnego poziomu ceł.
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
