Fruška gora

Fruška gora (Фрушка гора, węg. Tarcal-hegység, łac. Alma Mons) – pasmo niskich gór w północnej Serbii (region Srem w Wojwodinie) i we wschodniej Chorwacji. Należy do panońskich gór wyspowych.

Pasmo Fruškiej gory rozciąga się z zachodu na wschód na południowym brzegu Dunaju, od okolic Vukovaru do ujścia Cisy do Dunaju. Ma 78 km długości, maksymalna szerokość wynosi 15 km, powierzchnia – około 500 km². Najwyższą kulminację stanowi Crveni Čot (539 m n.p.m.) w środkowej części pasma. Pozostałe wierzchołki to Stražilovo (321 m n.p.m.), Iriški Venac (451 m n.p.m.) i Veliki Gradac (471 m n.p.m.).

Fruška gora jest zbudowana głównie ze skał osadowych pochodzących z paleozoiku i mezozoiku, z pewnym udziałem skał magmowych (trachitów). Do wysokości 400 m n.p.m. skały są przykryte cienką warstwą lessu. W okresie, gdy dzisiejsza Kotlina Panońska była śródlądowym morzem, Fruška gora była na nim wyspą. Pasmo Fruškiej gory jest izolowane – wyrasta z równin południowej części Wielkiej Niziny Węgierskiej i nie ma połączenia z żadnymi innymi pasmami górskimi. Najbliższy łańcuch górski – Góry Dynarskie – dzieli od Fruškiej gory kilku dziesięciokilometrowej szerokości dolina Sawy.

Pasmo jest odwadniane przez drobne potoki, spływające na północ – wprost do Dunaju i na południe – do Sawy. Klimat Fruškiej gory jest kontynentalny, ciepły. Przeciętne miesięczne temperatury wahają się od –0,6 °C w styczniu do 21,4 °C w lipcu.

Podnóża pasma pokrywają pastwiska, żyzne pola uprawne i winnice. Pasmo stanowi ośrodek produkcji wina. Powyżej 300 m n.p.m. rosną lasy liściaste, głównie lipowe, stanowiące ostoję wielu chronionych gatunków zwierząt i roślin. Najwyższe partie pasma są chronione w parku narodowym „Fruška gora” z 39 rezerwatami. W ostatnich latach problemem stał się transport drogowy – pasmo jest przecięte wieloma drogami, prowadzącymi głównie do Nowego Sadu, na których ruch jest bardzo intensywny, co prowadzi do niszczenia przyrody.

Co najmniej od XVI wieku pasmo Fruškiej gory stanowiło ośrodek życia monastycznego serbskiej cerkwi prawosławnej. Istniało tu wtedy 35 prawosławnych monasterów. W czasach okupacji tureckiej klasztory fruškogorskie przechowywały serbską tradycję narodową i chroniły jej zabytki. Do dziś przetrwało 17 klasztorów. Niektóre zostały uszkodzone przez naloty NATO w ostatnich latach. Na wschodnim krańcu pasma, nad Dunajem, leży miasto Sremski Karlovci – miejsce podpisania traktatu karłowickiego w 1699.

Ze względu na walory przyrodnicze i historyczne Fruška gora stanowi ośrodek turystyki i wypoczynku. Pasmo przecinają szlaki piesze i rowerowe, istnieją również schroniska turystyczne. W górach uprawia się myślistwo i – w kilku niewielkich sztucznych zbiornikach – rybołówstwo. Co roku pod koniec maja we Fruškiej gorze odbywa się maraton.