Dzwonkówka strefowana

Dzwonkówka strefowana (Entoloma undatum (Gillet) M.M. Moser) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)^[1].

Dzwonkówka strefowana

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	dzwonkówka
Gatunek	dzwonkówka strefowana
Nazwa systematyczna
Entoloma undatum (Gillet) M.M. Moser Kl. Krypt.-Fl., Bd II b/2, ed. 4 (Stuttgart) 2b/2: 211 (1978)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1876 r. Claude-Casimir Gillet, nadając mu nazwę Clitopilus undatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1978 r. Meinhard Michael Moser^[1].

Synonimów ma około 30. Niektóre z nich^[2]:

• Claudopus sericeonitidus (P.D. Orton) P.D. Orton 1991
• Eccilia sericeonitida P.D. Orton 1960
• Entoloma sericeonitidum (P.D. Orton) Arnolds 1982
• Paraeccilia sericeonitida (P.D. Orton) Largent 1994
• Rhodophyllus undatus (Gillet) Quél. 1886

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 0,8–4 cm, początkowo wypukły, potem płaskowypukły z wklęsłością, dość szybko lejkowaty. Brzeg początkowo silnie podgięty, potem wyprostowany i nieco pofalowany. Jest niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym nieprzeźroczysty i nieprążkowany. Barwa ciemnoszaro-brązowa, z wiekiem blednąca, czasami blado szarobrązowa od samego początku. Powierzchnia gęsto promieniście włókienkowata, o włókienkach srebrzysto-szarych, przylegających lub luźnych, z jedną lub kilkoma koncentrycznymi strefami. Jest błyszcząca, zwłaszcza w stanie suchym^[4].

Blaszki

W liczbie 20–35, z międzyblaszkami (l=1–5), dość gęste, zbiegające, łukowate. Początkowo szare lub brązowe, potem różowe. Ostrza równe, tej samej barwy^[4].

Trzon

Wysokość 1–3 cm, grubość 1–6 mm, cylindryczny lub nieco spłaszczony, czasami nieznacznie poszerzony u podstawy, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia o barwie od jasnobrązowej do żółtobrązowej, dużo jaśniejsza niż kapelusz, gładka lub delikatnie białawo oprószona, zwłaszcza w górnej części^[4].

Miąższ

Cienki, o barwie od białoszarej do szarobrązowej, o nieco korzennym lub mącznym zapachu i mączno-rzodkiewkowatym smaku^[5].

Cechy mikroskopijne

Zarodniki 7–10 × 6–7 μm, w widoku z boku 5-7-kątne, słabokanciaste. Podstawki 22–35 (–45) × 7–12 μm, 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Cheiloystydy 25–60 × 3,5–8 μm, cylindryczne, rzadkie i rozproszone. Strzępki skórki kapelusza cylindryczne o szerokości do 15 μm, z nabrzmiałymi maczugowato końcowymi elementami. Strzępki skórki i tramy kapelusza inkrustowane żółtym pigmentem. W strzępkach hymenium występują sprzążki^[4].

Gatunki podobne

Może być pomylona z innymi gatunkami dzwonkówek, najbardziej podobne są:

• dzwonkówka muszelkowata (Entoloma byssisedum) jest mniejsza i jej koncentryczne strefy są bardziej wyraźne^[5].
• dzwonkówka brązowoblaszkowa (Entoloma rusticoides), którą można odróżnić mikroskopowo po budowie zarodników^[4].

Występowanie i siedlisko

W Europie dzwonkówka strefowana jest szeroko rozprzestrzeniona; występuje od Hiszpanii po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego i Finlandię, także w Islandii. Brak jej w Europie Południowo-wschodniej. Poza Europą zanotowano jej występowanie tylko w jednym miejscu Australii^[6]. Występuje od nizin po piętro halne^[4]. W literaturze naukowej na terenie Polski do 2003 r. podano 5 stanowisk. Według W. Wojewody prawdopodobnie nie jest rzadka i nie jest zagrożona^[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Dzwonkówka strefowana jest w nim włączona do listy gatunków chronionych i zagrożonych^[7].

Owocniki rosną na ziemi w lasach i na terenach trawiastych poza lasami, na ścieżkach, nieużytkach, często na zakopanym w ziemi drewnie. Pojawiają się w małych grupkach od lipca do września^[5].