Dzwonkówka jedwabista

Dzwonkówka jedwabista (Entoloma sericeum Quél .) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)^[1].

Dzwonkówka jedwabista

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	dzwonkówka
Gatunek	dzwonkówka jedwabista
Nazwa systematyczna
Entoloma sericeum Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2' 5: 119 (1872)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimów ma około 30. Niektóre z nich^[2]:

• Acurtis sericeus (Quél.) Singer, 1960
• Entoloma sericeum f. flexipes (J. Favre) E. Horak 1993
• Entoloma sericeum f. luridofuscum (J. Favre) E. Horak 1993
• Entoloma sericeum f. nolaniforme (Kühner & Romagn.) Noordel. 1980
• Entoloma sericeum f. pallidum Battistin & Righetto 2010
• Entoloma sericeum f. rubellotactum (J. Favre) E. Horak 1993
• Entoloma sericeum Quél. 1872 f. sericeum
• Entoloma sericeum subsp. antarcticum (Singer) E. Horak 1982
• Entoloma sericeum Quél. 1872 subsp. sericeum
• Entoloma sericeum var. antarcticum (Singer) T.W. May & A.E. Wood 1995
• Entoloma sericeum Quél. 1872 var. sericeum
• Rhodophyllus sericeus (Quél.) Quél. 1886
• Nolanea sericea (Quél.) P.D. Orton 1960

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r, Stanisław Chełchowski w 1898 r. podawał nazwę wieruszka jedwabista, a Franciszek Błoński w 1896 r. rumieniaczek jedwabisty^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1,2–7,5 cm. Początkowo stożkowaty, potem kolejno stożkowatowypukły, płaskowypukły i rozpostarty, zazwyczaj z niewielkim zagłębieniem na środku. Brzeg początkowo podgięty, potem wyprostowany, ostry. Jest silnie higrofaniczny; w stanie wilgotnym w kolorze sepii, brązowym lub czerwonobrązowym, jaśniejszy przy brzegu, przeźroczysty i prążkowany do połowy, w stanie suchym płowiejący, jasnobrązowy, ochrowobrązowy lub szarobrązowy, błyszczący. Powierzchnia naga lub delikatnie promienisto włókienkowata, czasami pomarszczona^[4].

Blaszki

W liczbie 22–50 z międzyblaszkami (l=3-7), gęste lub średniogęste, wykrojone lub prawie wolne, brzuchate, początkowo blado szarobrązowe, potem różowe, w końcu czerwonawo-brązowe. Ostrze nieregularne tej samej barwy^[4].

Trzon

Wysokość 1,3–7,5 cm, grubość 2–6 mm, cylindryczny lub spłaszczony, zazwyczaj o długości równej średnicy kapelusza. Powierzchnia szarobrązowa lub żółtobrązowa, prawie tej samej barwy co kapelusz lub jaśniejsza, podłużnie silnie srebrzysto prążkowana z luźnymi włókienkami, rzadko błyszcząca lub naga z pojedynczymi włókienkami. W górnej części czasami oprószony, u podstawy biało filcowaty^[4].

Miąższ

Tej samej barwy co powierzchnia, w kapeluszu raczej kruchy, w trzonie jędrny. Zapach i smak silnie zjełczały^[4].

Cechy mikroskopijne

Zarodniki izodiametryczne, 7–10,5 x 6,5–9,5 μm, w widoku z boku 5-kątowe o wyraźnych kątach. Podstawki 24–45 x 10,5–12,5 (–17,5), 4-zarodnikowe, ze sprzążkami. cystyd brak. Strzępki skórki cylindryczne, o szerokości 2,5–12 μm. Wewnątrzkomórkowy, inkrustowany pigment występuje w komórkach skórki i tramie kapelusza. W strzępkach hymenium liczne sprzążki^[5].

Gatunki podobne

Dzwonkówka jedwabista jest łatwo rozpoznawalnym gatunkiem o ciemnobrązowym kolorze, srebrzysto-prążkowanym trzonie i silnym mączystym zapachu i smaku. Mikroskopowo charakterystyczne są jej izodiametryczne zarodniki^[5]. Podobny kolor kapelusza ma dzwonkówka szara (Entoloma rhodopolium), ale występuje w lasach, podczas gdy dzwonkówka jedwabista wyłącznie na terenach trawiastych^[6]. Dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa (Entoloma costatum) odróżnia się mikroskopowo brakiem sprzążek^[7].

Występowanie i siedlisko

Dzwonkówka jedwabista w Europie jest szeroko rozprzestrzeniona, występuje na całym obszarze od Hiszpanii po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego, jest także w Islandii. Występuje także w środkowej części Ameryki Północnej i na Alasce. Podano jej stanowiska również w Afryce Północnej (Maroko), na Nowej Zelandii i w dwóch miejscach Australii^[8]. W literaturze naukowej na terenie Polski do 2003 r. podano liczne stanowiska. Jest pospolita^[3].

Występuje na terenach trawiastych; na łąkach, pastwiskach, w parkach, na przydrożach, obrzeżach lasów, w ogrodach botanicznych. Owocniki wytwarza od maja do października^[3].