Dzioborożec wielki

Dzioborożec wielki^[4] (Buceros bicornis) – gatunek dużego ptaka z rodziny dzioborożców (Bucerotidae). Występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji. Jest narażony na wyginięcie.

Dzioborożec wielki

Buceros bicornis[1]
Linnaeus, 1758
Samiec
Samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzioborożcowe
Rodzina	dzioborożce
Rodzaj	Buceros
Gatunek	dzioborożec wielki
Synonimy
Buceros cristatus Vieillot, 1816[2] Meniceros bicornis (Linnaeus, 1758)[2] Buceros cavatus Shaw, 1811[2] Buceros bicornis bicornis Linnaeus, 1758[2] Buceros bicornis cavatus Shaw, 1811[2] Buceros bicornis homrai Hodgson, 1832[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
narażony na wyginięcie
Zasięg występowania

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Buceros bicornis^[2][5], która obowiązuje do tej pory^[4][6]. Jako miejsce typowe wskazał Chiny^[5]; później uściślono, że chodziło o Tonkin^[2].

Dzioborożec wielki jest blisko spokrewniony z dzioborożcem żałobnym (Buceros rhinoceros), z którym się niekiedy krzyżuje zarówno na wolności, jak i w niewoli^[7]. Obecnie nie wyróżnia się podgatunków^[6][7].

Morfologia

Dzioborożec wielki w locie

Wygląd

Czarno-biało-żółte upierzenie. Ma potężny żółty dziób z rogową naroślą u nasady. U samców narośl ta ma czarną obwódkę; ich tęczówki są czerwone, a obrączka oczna jest czarna^[7]. Samice są mniejsze od samców, mają mniejszą narośl na dziobie i brak na niej czarnego koloru; ich tęczówka jest biała, a obrączka oczna czerwona^[7]. Osobniki młodociane mają zielononiebieskie oczy; ich narośl na dziobie jest niewielka, pełne rozmiary osiąga w wieku 5 lat^[7].

Wymiary

• długość ciała: 95–120 cm^[8]
• rozpiętość skrzydeł: 151–178 cm^[8]
• masa ciała: samce 2600–3400 g, samice 2155–3350 g^[7]

Zasięg występowania

Występuje w Ghatach Zachodnich (południowo-zachodnie Indie) oraz od północnych Indii, Nepalu i Bhutanu po skrajnie południowe Chiny, Półwysep Indochiński i Malajski, oraz na Sumatrze^[3][7].

Ekologia i zachowanie

Biotop

Lasy subtropikalne. Występuje do około 2000 m n.p.m.^[3][7]

Pożywienie

Głównie owoce, w tym jagody, ale zjada też drobne zwierzęta.

Rozmnażanie

Po złożeniu jaj (najczęściej dwóch^[8]) samica jest „zamurowywana” w dziupli drzewa przez samca, który odtąd karmi rodzinę. Po 8 tygodniach samica niszczy ściankę z gliny i wraz z pisklętami wylatuje z gniazda.

Długość życia

W niewoli może żyć do 50 lat, na wolności 35–40 lat^[8].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2018 roku uznaje dzioborożca wielkiego za gatunek narażony (VU, Vulnerable); wcześniej klasyfikowała go jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Liczebność populacji szacuje się na 13–27 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności oceniany jest jako spadkowy. Do głównych zagrożeń dla gatunku należą utrata i fragmentacja siedlisk wskutek wycinki drzew oraz polowania^[3].