Dywan Sierpińskiego

Dywan Sierpińskiego – fraktal otrzymany z kwadratu za pomocą podzielenia go na dziewięć (3×3) mniejszych kwadratów, usunięcia środkowego kwadratu i ponownego rekurencyjnego zastosowania tej samej procedury do każdego z pozostałych ośmiu kwadratów. Nazwa pochodzi od nazwiska Wacława Sierpińskiego^[1].

Dywan Sierpińskiego po 6 krokach

Definicja formalna

Niech ${\displaystyle D_{0}}$ będzie kwadratem jednostkowym na płaszczyźnie kartezjańskiej ${\displaystyle \mathbb {R} ^{2},}$ czyli ${\displaystyle D_{0}=\left\{\left(x,y\right)\in \mathbb {R} ^{2}|x,y\in \left[0,1\right]\right\}.}$ Dla danego ${\displaystyle n\in \mathbb {N} ,}$ mając zbiór ${\displaystyle D_{n},}$ będący sumą ${\displaystyle 8^{n}}$ kwadratów o bokach długości ${\displaystyle {\frac {1}{3^{n}}}}$ i rozłącznych wnętrzach, definiujemy zbiór ${\displaystyle D_{n+1},}$ będący sumą ${\displaystyle 8^{n+1}}$ kwadratów o bokach długości ${\displaystyle {\frac {1}{3^{n+1}}}}$ i rozłącznych wnętrzach następująco: każdy z kwadratów, których sumą jest zbiór ${\displaystyle D_{n}}$ dzielimy na 9 kwadratów o bokach długości ${\displaystyle {\frac {1}{3^{n+1}}}}$ i rozłącznych wnętrzach i usuwamy ze zbioru ${\displaystyle D_{n}}$ wnętrza środkowych kwadratów. Dywan Sierpińskiego D jest częścią wspólną ciągu zbiorów ${\displaystyle D_{n}{:}}$

${\displaystyle D=\bigcap \limits _{n\in \mathbb {N} }D_{n}.}$

Alternatywna definicja

Dywan Sierpińskiego jest domknięciem zbioru punktów ${\displaystyle (x,y)\in \mathbb {R} ^{2},\ 0\leqslant x\leqslant 1,0\leqslant y\leqslant 1,}$ takich że w rozwinięciu liczb ${\displaystyle x}$ i ${\displaystyle y}$ w trójkowym systemie liczbowym nigdzie nie występuje cyfra 1 na tym samym miejscu po przecinku.

Topologicznym dywanem Sierpińskiego nazywamy każdą przestrzeń topologiczną homeomorficzną z powyżej zdefiniowanym dywanem Sierpińskiego.

Własności dywanu Sierpińskiego

• Wymiar fraktalny dywanu Sierpińskiego wynosi ${\displaystyle {\log(8)/\log(3)}\approx 1{,}8928.}$
• Pole powierzchni dywanu Sierpińskiego jest zerowe.

Dowód: W kolejnych krokach konstrukcji fraktala usuwamy z każdego z kwadratów składowych środkowy kwadrat o polu 9 razy od niego mniejszym, pozostaje zaś z niego 8 kwadratów o łącznym polu równym ${\displaystyle {\tfrac {8}{9}}}$ jego pola. Niech ${\displaystyle S_{n}}$ oznacza pole zbioru ${\displaystyle D_{n}.}$ Mamy zatem:

${\displaystyle S_{n+1}={\frac {8}{9}}S_{n},n=0,1,2,\dots ;S_{0}=1,}$

skąd:

${\displaystyle S_{n}=\left({\frac {8}{9}}\right)^{n},n=0,1,2,\dots }$

Zatem dla ${\displaystyle n}$ dostatecznie dużych ${\displaystyle S_{n}}$ jest dowolnie małe, co oznacza, że dywan Sierpińskiego zawarty jest w figurach o dowolnie małych polach powierzchni, musi zatem mieć zerowe pole powierzchni.

• Dywan Sierpińskiego jest przestrzenią uniwersalną dla krzywych płaskich, tzn. każde jednowymiarowe continuum na płaszczyźnie jest homeomorficzne z podzbiorem dywanu Sierpińskiego.

Zobacz też

Zobacz galerię związaną z tematem: Dywan Sierpińskiego

• fraktal
• kostka Mengera
• krzywa
• trójkąt Sierpińskiego
• zbiór Cantora

Przypisy

1. Sierpińskiego dywan, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-28].

Bibliografia

• Roman Duda: Wprowadzenie do topologii, Część I, Topologia ogólna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 247–248. ISBN 83-01-05714-9.
• Ryszard Engelking, Karol Sieklucki: Geometria i topologia, Część II, Topologia. Warszawa: PWN, 1980, s. 131–132. ISBN 83-01-01371-0.

Kontrola autorytatywna (fraktal):

• BNCF: 69810

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3975062