Dwa ścięte słoneczniki

Dwa ścięte słoneczniki – tytuł 3 obrazów olejnych namalowanych przez Vincenta van Gogha na przełomie sierpnia i września 1887 podczas jego pobytu w Paryżu:

1. Dwa ścięte słoneczniki (I) (hol. Uitgebloeide zonnebloemen, ang. Two Cut Sunflowers)^[1] (nr kat.: F 377, JH 1328), obecnie w Muzeum Vincenta van Gogha w Amsterdamie.
2. Dwa ścięte słoneczniki (II) (hol. Stilleven met twee zonnebloemen, ang. Two Cut Sunflowers)^[2] (nr kat.: F 376, JH 1331), obecnie w Kunstmuseum Bern w Bernie.
3. Dwa ścięte słoneczniki (III) (hol. Stilleven met twee zonnebloemen, ang. Two Cut Sunflowers)^[3] (nr kat.: F 375, JH 1329, obecnie w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.

Dwa ścięte słoneczniki (I)

Uitgebloeide zonnebloemen

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1887
Medium	olej na płótnie i kartonie
Wymiary	21,0 × 27,0 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Amsterdam
Lokalizacja	Muzeum Vincenta van Gogha

Dwa ścięte słoneczniki (II)

Stilleven met twee zonnebloemen

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1887
Medium	olej na płótnie
Wymiary	50,0 × 60,0 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Berno
Lokalizacja	Kunstmuseum Bern

Dwa ścięte słoneczniki (III)

Stilleven met twee zonnebloemen

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1887
Medium	olej na płótnie
Wymiary	43,2 × 61,0 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Nowy Jork
Lokalizacja	Metropolitan Museum of Art

Cztery ścięte słoneczniki

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1887
Medium	olej na płótnie
Wymiary	60,0 × 100,0 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Otterlo
Lokalizacja	Kröller-Müller Museum

Historia

Pod koniec XIX w. cięty słonecznik stał się popularnym kwiatem używanym do dekoracji. Symbolizował on radość życia i idealizm. Stał się też popularnym motywem w malarstwie. Kiedy van Gogh studiował w Antwerpii dzieła flamandzkich mistrzów doby baroku, widział obrazy ze słonecznikami^[4].

Słoneczniki pojawiły się wśród różnokolorowych bukietów, które były podstawowym motywem prac artysty w Paryżu w latach 1886–1888. Mając zamiar odświeżyć swoją matową holenderską paletę, wielokrotnie powracał on do malowania bukietów, ażeby wyrazić intensywny kolor, a nie odcienie szarości. W lecie 1887 roku, kiedy obrał słonecznik jako dominujący motyw w czterech obrazach, odnalazł swój styl jako oryginalny kolorysta^[5]. Praca nad cyklem ściętych słoneczników stała się ponadto dla van Gogha okazją do rozwinięcia dynamicznego, wężowatego i kaligraficznego sposobu malowania, który będzie ważnym elementem jego stylu, zwłaszcza w roku 1889^[6]. Pierwszy z serii obraz, znajdujący się w Muzeum Vincenta van Gogha, stanowił olejny szkic przygotowawczy do płótna wiszącego w Metropolitan Museum of Art; artysta oprócz trzech obrazów przedstawiających dwa ścięte słoneczniki namalował również większą kompozycję, złożoną z dwóch par kwiatów, znaną jako Cztery ścięte słoneczniki (obecnie w Kröller-Müller Museum w Otterlo)^[5].

Dwa ścięte słoneczniki były przewidziane do wymiany z Paulem Gauguinem u schyłku jesieni 1887. Gauguin namalował później obraz van Gogha zajętego malowaniem słoneczników, które miały stać się osobistym symbolem tego ostatniego^[6]. Gauguin nabył obrazy od van Gogha w ramach wymiany pod koniec 1887 lub na początku 1888^[5].

Van Gogh wspomniał o dwóch z tych obrazów^{[uwaga 1]} 17 stycznia 1889 w liście do brata Theo, napisanym po gwałtownym rozstaniu się z Gauguinem:

A jeśli on jest niezadowolony z wymiany, jakiej dokonaliśmy, może zabrać swój mały obrazek z Martyniki i swój portret, który wysłał mi z Bretanii i niech odda mi z powrotem zarówno mój portret jak i dwa płótna ze słonecznikami, które zabrał do Paryża^[7].

Do połowy lat 90. XIX w. obrazy te wisiały nad łóżkiem Gauguina w jego paryskim mieszkaniu. 10 kwietnia 1896 jeden z nich^{[uwaga 2]} został sprzedany za 225 franków paryskiemu marszandowi Ambroise Vollardowi. W latach późniejszych zmieniał kolejno właścicieli. 19 grudnia 1917 jego cena wzrosła do 32000 franków – za taką sumę kupił go szwajcarski kolekcjoner Richard Bühler z Winterthur. Sprzedał go następnie (etapami, w 1928 i 1947) niemieckiemu kolekcjonerowi Justinowi Thannhauserowi, właścicielowi galerii w Lucernie, Paryżu i Nowym Jorku. Thannhauser z kolei w 1949 sprzedał obraz nowojorskiemu Metropolitan Museum of Art^[5].

Opis

Artysta umieścił płomienną żółcień słoneczników na znajomym, niebieskim tle^{[uwaga 3]}, oddając ich nasiona krótkimi pociągnięciami i muśnięciami pędzla, ale te zapożyczenia z różnych -izmów panujących wtedy w sztuce nie noszą tu posmaku imitatorstwa. Malowidło przedstawiające dorodne, ujęte z bliska głowy słoneczników na obciętych łodygach, okolone postrzępionymi płatkami, jest pełne metafor; sugeruje pewne zagrożenie ale także poczucie solidarności z żywą istotą, która właśnie więdnie i wkrótce obumrze. Tym samym van Gogh autorytatywnie porzucił swobodny nastrój, charakterystyczny dla impresjonizmu^[8].

Zobacz też

• Martwa natura: wazon ze słonecznikami

Uwagi

1. Wersja druga i trzecia.
2. Historia dotyczy wersji trzeciej Dwóch ściętych słoneczników.
3. Opis dotyczy wersji trzeciej Dwóch ściętych słoneczników oraz Czterech ściętych słoneczników.

Przypisy

1. David Brooks (Vincent Van Gogh Gallery): The Paintings: Two Cut Sunflowers. [dostęp 2012-03-07]. (ang.).
2. David Brooks (Vincent Van Gogh Gallery): The Paintings: Two Cut Sunflowers. [dostęp 2012-03-07]. (ang.).
3. David Brooks (Vincent Van Gogh Gallery): The Paintings: Two Cut Sunflowers. [dostęp 2012-03-07]. (ang.).
4. Dieter Beaujean, Per Hölmström (tłum.): Van Gogh, Liv och verk. s. 54.
5. The Metropolitan Museum of Art: Sunflowers. Vincent van Gogh (Dutch, Zundert 1853–1890 Auvers-sur-Oise). [dostęp 2012-03-08]. (ang.).
6. Brian Petrie: Van Gogh. s. 45.
7. Van Gogh Museum, Amsterdam: 736: To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 17 January 1889.. [dostęp 2012-03-08]. Cytat: Et s’il n’est pas content de l’échange fait avec moi il peut reprendre sa petite toile de la Martinique et son portrait qu’il m’a renvoyé de Bretagne en me rendant de son côté et mon portrait et mes deux toiles de tournesols qu’il a prises à Paris. (fr.).
8. Ingo F. Walther, Rainer Metzger: Van Gogh: The Complete Paintings. Vol. I & II. s. 280.

Bibliografia

• Dieter Beaujean, Per Hölmström (tłum.): Van Gogh, Liv och verk. Köln: Könemann, 2000. ISBN 3-8290-4761-4. (szw.). Brak numerów stron w książce
• Brian Petrie: Van Gogh. Oxford: Phaidon Press Ltd., 1985. ISBN 0-7148-1631-0. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Ingo F. Walther, Rainer Metzger, Michael Hulse (tłum.): Van Gogh: The Complete Paintings. Vol. I & II. Köln: Taschen, 2010, s. 280. ISBN 978-3-8365-2299-1. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zobacz multimedia związane z tematem: Dwa ścięte słoneczniki

• Obraz na stronie Metropolitan Museum of Art (ang.)