Loading AI tools
powieść przygodowa Władysława Umińskiego Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czarodziejski okręt – powieść przygodowa (robinsonada marynistyczna i fantastycznonaukowa) dla młodzieży Władysława Umińskiego z 1914 roku (w odcinkach; wydanie książkowe z 1916 roku).
Autor | |
---|---|
Typ utworu |
powieść przygodowo-marynistyczna i fantastycznonaukowa |
Wydanie oryginalne | |
Język | |
Data wydania |
1914 |
Powieść opowiada o przygodach milionerki spędzającej urlop na bezludniej wyspie, i poszukującym jej małżonku, który wyrusza na wyprawę przy pomocy tytułowego, technologicznie zaawansowanego, okrętu.
Powieść była opublikowana najpierw w ilustrowanym magazynie Przyjaciel Młodzieży w latach 1914–1915 w odcinkach (nr 27-52 w 1914 i nr 1-28 w 1915 )[1], a następnie wydana jako książka w 1916 w wydawnictwie Gebethner i Wolff. Kolejne edycje miały miejsce w latach 1925 i 1933[2].
Młoda amerykańska arystokratka i milionerka, znudzona cywilizacją, zamieszkuje na rzekomo bezludnej wyspie. Na jej poszukiwanie wyrusza jej mąż na tytułowym „czarodziejskim okręcie”, w rzeczywistości nie magicznym tylko bardzo nowoczesnym, wyposażonym w zaawansowane środki łączności i hydroplan[3][1][4].
Powieść jest zaliczana do gatunku robinsonad[5][6] i literatury marynistycznej[7]. Jak wiele innych utworów Umińskiego, książka ta jest też uważana za inspirowaną twórczością Julesa Verne'a, powtarzając jego pomysły takie, jak „mistyfikacji bezludnej wyspy i potraktowanie robinsonady w sposób groteskowy”[8]. Powieść została określona jako "nietypowa" dla Umińskiego z powodu "lekkiej tonacji ironicznej oraz całkowitego braku jakichkolwiek wątków polskich"[1].
Powieść można także zaliczyć do literatury fanstycznonaukowej z powodu opisania przez Umińskiego zaawansowanego bezprzewodowego telegrafu o zasięgu 5000 km i radia nazwanego przez niego "metatelefonem"[9][10].
W 1953 Krystyna Kuliczkowska zauważyła, że w powieści są "akcenty ostrej krytyki" wymierzone w "rozkapryszoną milionerkę", aczkolwiek skrytykowała powieść za pozytywne przedstawienie jej męża. Uznała także za "wstrząsający" opis wypędzenia ludności wyspy, by "dać [milionerce] pole do samotnych polowań i rozmyślań"[11].
Z późniejszej perspektywy powieść była krytykowana za „rasistowskie przedstawianie kolorowych tubylców z archipelagu Komorów”[1].
Jadwiga Ruszała zwraca uwage na nietypowy wariant robinsonady - pobyt na bezludnej wyspie jest zwykle rezultatem przypadku i odbieany jako coś negatywnego; w tej powieści jednak jest to zaplanowana ucieczka od cywilizacji. Bohaterka-milonerka nie jest też zdana sama na siebie; trudniejsze bądź mniej przyjemne czynności wykonuje za nią załoga jej, pozostającego w pobliżu, okrętu[4].
W 1925 recenzent Przeglądu Bibliotecznego pozytywnie ocenił książkę, pisząc „Książka pisana ze zwykłą autorowi swadą i łatwością, a ilustrowana bogato i pięknie”, a o autorze: „świetny popularyzator zdobyczy naukowych i wyborny opowiadacz przygód”[12].
Recenzent z 1957 roku zaliczył tę książkę do słabszych pozycji Umińskiego[13].
Mimo upływu czasu, w rozprawie naukowej z 2021 roku powieść była chwalona za wartką akcję i humor[1].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.