Crossobamon eversmanni

Crossobamon eversmanni – gatunek jaszczurki z rodziny gekonowatych (Gekkonidae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Crossobamon.

Crossobamon eversmanni[1]
(Wiegmann, 1834)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	łuskonośne
Infrarząd	Gekkota
Rodzina	gekonowate
Rodzaj	Crossobamon[a] Boettger, 1888[2]
Gatunek	Crossobamon eversmanni
Synonimy Rodzaju: Ptenodactylus Strauch, 1887[3][b] Gatunku: Gymnodactylus eversmanni Wiegmann, 1834 Crossobamon atropunctatus Lichtenstein & von Martens, 1856[4] Gymnodactylus atropunctatus — Boulenger, 1885[4] Ptenodactylus eversmanni — Strauch, 1887[4] Stenodactylus lumsdenii Boulenger, 1887[4] Stenodactylus maynardi Smith, 1933[4] Crossobamon maynardi — Kluge, 1967[4] Crossobamon eversmanni maynardi — Kluge, 1991[4]
Podgatunki
C. e. eversmanni (Wiegmann, 1834) C. e. lumsdenii (Boulenger, 1887)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
najmniejszej troski

Zasięg występowania

Crossobamon eversmanni występuje w Afganistanie, Iranie, Kazachstanie, Pakistanie, Tadżykistanie, Turkmenistanie i Uzbekistanie^[4][5][6], według niektórych autorów także w Kirgistanie^[4]. Jest spotykany w przedziale wysokości 550–1463 m n.p.m.^[5]

Systematyka

Gatunek ten opisał w 1834 roku niemiecki zoolog Arend Friedrich August Wiegmann, nadając mu nazwę Gymnodactylus eversmanni^[4][7]. W 1887 roku Alexander Strauch wprowadził dla niego rodzaj Ptenodactylus^[3], ale nazwa ta okazała się już zajęta przez inny rodzaj jaszczurek opisany w 1845 roku przez Johna Edwarda Graya. W tej sytuacji w 1888 roku Oskar Boettger przemianował ten rodzaj na Crossobamon^[2]. Crossobamon eversmanni jest jedynym przedstawicielem tego rodzaju^[4][6]. Dawniej zaliczano do niego także drugi gatunek, Crossobamon orientalis, ale w 2024 roku Pola i inni na podstawie badań filogenetycznych przenieśli go do rodzaju Bunopus^[8].

Etymologia

• Ptenodactylus: gr. πτην ptēn, πτηνος ptēnos „skrzydlaty”, od πετομαι petomai „latać”; δακτυλος daktulos „palec”^[3].
• Crossobamon: gr. κροσσοι krossoi „frędzle”; βαινω bainō „chodzić, kroczyć, iść”^[9].

Podgatunki

Wyróżnia się dwa podgatunki^[4]:

• C. eversmanni eversmanni (Wiegmann, 1834)
• C. eversmanni lumsdenii (Boulenger, 1887)

Podgatunek lumsdenii, występujący w Pakistanie, bywał przez niektórych autorów uznawany za odrębny gatunek^[4]. Takson Stenodactylus maynardi, opisany przez Smitha w 1933 roku, a niekiedy traktowany jako kolejny podgatunek C. eversmanni, jest obecnie synonimizowany z C. eversmanni lumsdenii^[4].

Ekologia i zachowanie

Jest to gatunek piaskolubny, prowadzący nocny tryb życia. Zazwyczaj żyje w norach. Jest jajorodny, samica 2–3 razy w roku składa po 1–2 jaja^[5].

Uwagi

1. Nowa nazwa dla Ptenodactylus Strauch, 1887.
2. Młodszy homonim Ptenodactylus Gray, 1845 (Leiosauridae).