Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Corpus Inscriptionum Latinarum (CIL) – epigraficzna seria wydawnicza, którą zaprojektował i we współpracy z innymi specjalistami pod patronatem Pruskiej Akademii Nauk zapoczątkował niemiecki uczony Theodor Mommsen. Publikowana od 1863 i aktualizowana w postaci suplementów (ostatnio w 2000 r.), obejmuje ok. 180 tysięcy rzymskich inskrypcji ujętych w 17 tomach podzielonych dodatkowo na ponad 70 części.
Pierwotny projekt przewidywał ujęcie serii w 15 tomach, a cały materiał epigraficzny podzielono ogólnie według kryterium geograficznego. W poszczególnych tomach (volumen) napisy również są uporządkowane według tego kryterium. Pochodzące z obszaru każdej wydzielonej jednostki terytorialnej (np. prowincji), poprzedzone są wprowadzeniem zawierającym podstawowe informacje dotyczące jej historii. Także pochodzące z mniejszych jednostek terytorialnych lub osadniczych (colonia, municipium, pagus, vicus itp.) opatrzone są podobnym wstępem historycznym. Obszerniejszy materiał jest w ramach tomów podzielony na części (pars) i ujęty w osobnych zeszytach (fasciculum). Zamierzona jest publikacja tomu XVIII zawierającego inskrypcje poetyckie. Aktualnie CIL obejmuje następujące edycje (podano datę pierwodruku):
Napisy z terenu jednego miasta antycznego publikowane są według kategorii: inskrypcje wotywne (bóstwa w kolejności alfabetu), honoryfikacyjne (ku czci osób według ich hierarchii – cesarze, namiestnicy prowincji itd., przy czym każda kategoria osób możliwie chronologicznie poczynając od najwcześniejszych), nagrobne (zmarli według alfabetu) itd. W końcu tomu (lub jego części) poświęconego wydzielonemu obszarowi (prowincji) umieszczono napisy o niemożliwym do dokładnego określenia miejscu znalezienia (incertae) oraz osobno miliaria (kamienie milowe) i instrumenta (stemplowane cegły i dachówki, napisy na różnych przedmiotach itp.).
Z reguły każdy tom zakończony jest rozbudowanymi indeksami ułatwiającymi badaczowi dotarcie do interesujących go napisów. Podzielone na szereg działów (ze szczegółowymi podziałami wewnętrznymi) mają strukturę następującą: indeks antroponomastyczny (nazwiska, a następnie przydomki osób według alfabetu, z nazwiskami ludzi ze stanu senatorskiego wyróżnionymi wersalikami); indeksy osób według hierarchii (cesarze, konsulowie, inni urzędnicy – w ramach każdej kategorii osób w porządku chronologicznym); indeks spraw związanych z wojskiem (formacje według kategorii, funkcje wojskowe, wojny); sprawy kultu religijnego (bóstwa według alfabetu, funkcje kapłańskie); rzymskie tribus; indeks geograficzny (prowincje, miasta, wsie, rzeki itp.); sprawy związane z ustrojem i organizacją wewnętrzną miast; stowarzyszenia (collegia); indeks zawodów i zajęć; indeks napisów wierszowanych (carmina – alfabetycznie według pierwszych słów napisu); wykaz skrótów występujących w napisach; indeks zjawisk językowych oraz indeks obejmujący pozostałe sprawy godne uwagi (notabilia varia).
Wszystkie skorowidze obejmują wyłącznie zjawiska występujące w tekstach napisów. Odmienny charakter ma indeks ostatni, obejmujący nazwy nowożytnych miejscowości, w których znajdowano inskrypcje lub które wspomniano w komentarzach do nich. Osobną częścią zamykającą tom są szczegółowe mapy.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.