Cmentarz wojenny nr 219 – Błażkowa

Cmentarz wojenny nr 219 w Błażkowej – cmentarz wojenny z I wojny światowej, należący do grupy zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych. Jedno z miejsc pochówku poległych podczas walk pod Brzostkiem z 7 maja 1915 r.

Cmentarz wojenny nr 219
Błażkowa

Widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Błażkowa
Typ cmentarza	wojenny
Stan cmentarza	nieczynny
Liczba pochówków	36
Data otwarcia	ok. 1916
Zarządca	Gmina Brzyska
Architekt	Gustav Rossmann
Położenie na mapie gminy Brzyska Błażkowa, cmentarz wojenny nr 219
Położenie na mapie Polski Błażkowa, cmentarz wojenny nr 219
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Błażkowa, cmentarz wojenny nr 219
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Błażkowa, cmentarz wojenny nr 219
49°51′11″N 21°22′17″E

Jest niewielki, rozplanowany na kwadracie o powierzchni nieco ponad 1 a. Jest otoczony drewnianym ogrodzeniem, z krzyżem na betonowym cokole w części centralnej. Pochowano tu łącznie 36 żołnierzy austro-węgierskich i rosyjskich, w 20 mogiłach.

Historia

Okoliczne cmentarze wojenne były tworzone w latach 1916–1917 dla poległych w czasie I wojny światowej żołnierzy. Budował je Oddział Grobów Wojennych w Krakowie, do prac zatrudniano jeńców wojennych, których nadzorowało wojsko austriackie^[1]. Błażkowa znajdowała się w V Okręgu „Pilzno”^[2], obejmującym cały powiat pilzneński. Kierownictwo artystyczne powierzono tu Gustavowi Rossmannowi^[1].

W dwudziestoleciu międzywojennym cmentarzami opiekował się Referat Grobownictwa Wojskowego Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych w Krakowie. Po II wojnie światowej większość z nich, pozbawiona opieki, stopniowo popadła w ruinę, dewastowana przez ludność, której niemieckie napisy kojarzyły się z okupacją hitlerowską^[3]. Ten los spotkał także cmentarz nr 219. W latach 90. XX w. znajdował się on w bardzo złym stanie – był pozbawiony ogrodzenia, a większość krzyży i tabliczek nagrobnych była zniszczona^[2].

Z oryginalnego urządzenia zachowały się jedynie pojedyncze elementy, głównie części ogrodzenia. Cmentarz został kompleksowo odrestaurowany w 2001 r. Oczyszczono teren, odtworzono ogrodzenie i pomnik główny w formie krzyża, a także odnowiono zachowane nagrobki i uzupełniono brakujące. Posługiwano się przy tym dokumentacją wykonaną przez Jerzego J. Drogomira^[4]. Według Brocha i Hauptmanna pierwotnie miało tu być 36 mogił^[2].

Obecnie cmentarzem nr 219 zarządza Gmina Brzyska. Opieką patronacką objął go Zespół Szkolno-Przedszkolny w Błażkowej^[5].

Pochowani

Pochowano tu 36 żołnierzy austro-węgierskich i rosyjskich, z czego 30 zidentyfikowano. Polegli oni w grudniu 1914 roku oraz w czasie ofensywy majowej 1915 r.^[4], w tym podczas walk pod Brzostkiem^[6].

Wykaz pochowanych^[4][5][7]

Armia	Stopień wojskowy	Imię	Nazwisko	Jednostka	Data śmierci
austro-węgierska	Lst. Ptrf.[a]	Stefan	Baara	F.J.B. 2[b]	9.05.1915
austro-węgierska	Jg.[c]	Josef	Bechynč	F.J.B. 2	7.05.1915
austro-węgierska	Ob. Jg.[d]	Josef Filip	Cetrtic	F.J.B. 20	19.12.1914
austro-węgierska	Jg.	Ottokar	Cintl	F.J.B. 2	10.05.1915
austro-węgierska	Inf.[e]	Franz	Čižek	I.R. 21[f]	10.05.1915
austro-węgierska	Ob. Jg.	Johann	Črnigoj	F.J.B. 20	19.12.1914
austro-węgierska		Josef	Falta	F.J.B. 2	7.05.1915
austro-węgierska	Jg.	Karl	Ferkl	F.J.B. 12	8.05.1915
austro-węgierska	Inf.	Franz	Filipi	I.R. 98	11.05.1915
austro-węgierska	Jg.	Andreas	Gabřsček	F.J.B. 20	19.12.1914
austro-węgierska	Jg.	Franz	Herniš	F.J.B. 2	9.05.1915
austro-węgierska	Jg.	Alois	Hink	F.J.B. 2	7.05.1915
austro-węgierska	Inf.	Adolf	Hlavaček	I. R. 36	9.05.1915
austro-węgierska	Jg.	Josef	Jernejčič	F.J.B. 20[7] lub 2[4]	19.12.1914
austro-węgierska	Jg.	Josef	Jesina	F.J.B. 2	10.05.1915
austro-węgierska		Konstantin	Kaleta	F.J.B. 2	7.05.1915
austro-węgierska	Ltn.[g]	Heinrich	Kaukol	L.I.R. 37[h]	19.12.1914
austro-węgierska	Jg.	Johann	Krageh	F.J.B. 20	21.12.1914
austro-węgierska		Eduard	Lorenc	I.R. 98	8.05.1915
austro-węgierska		Franz	Maloch	I.R. 98	9.05.1915
austro-węgierska		Johann	Pirc	F.J.B. 20	20.12.1914
austro-węgierska	Inf.	Franz	Popelka	I.R. 98	8.05.1915
austro-węgierska	Jg.	Jakob	Sablattnig	F.J.B. 1	19.12.1914
austro-węgierska	Jg.	Marius	Saksida	F.J.B. 20	20.12.1914
austro-węgierska	Jg.	Jakob	Smolej	F.J.B. 20	18.12.1914
austro-węgierska	Ltn.[g]	Karl Wenzel	Svoboda	Sch.R. 3[i]	21.12.1914
austro-węgierska	Jg.	Martin	Vesolak	F.J.B. 20	18.12.1914
austro-węgierska	Jg.	Johann	Zefrin	F.J.B. 20	19.12.1914
rosyjska	Inf.		Bartnik	I.R. 152	19.12.1914
rosyjska	Inf.		Mojsewicz	I.R. 124	19.12.1914
rosyjska?	sześciu niezidentyfikowanych żołnierzy

Opis

Cmentarz zlokalizowany jest we wsi Błażkowa. Jest usytuowany ok. 300 m na północ od głównej drogi biegnącej przez miejscowość, prowadzi do niego niewielka droga, na którą skręt znajduje się przy budynku szkoły^[2].

Cmentarz ma powierzchnię ok. 1,2 a^[4]. Został rozplanowany na rzucie kwadratu^[2] i ograniczony drewnianym ogrodzeniem na betonowych słupkach^[5]. Główny akcent stanowi wkomponowany w centralną część ogrodzenia wysoki drewniany krzyż na betonowym cokole, z tablicą inskrypcyjną^[5][4], której napis w języku niemieckim głosi: „VERWEILET! VIELLEICHT IST AINER / UNTER UNS, DER EUCH LIEB WAR!”. W języku polskim: „ZATRZYMAJCIE SIĘ TU NA CHWILĘ, / MOŻE WŚRÓD NAS JEST TEN, KTÓREGO KOCHALIŚCIE!”^[4].

36 żołnierzy pochowano w 20 ziemnych mogiłach^[5]. Nagrobki mają formę betonowych steli z owalnymi, metalowymi, emaliowanymi tabliczkami nagrobnymi^[5][4]. Wszystkie są zwieńczone żeliwnymi krzyżami projektu Ludwiga; usytuowane po prawej stronie sześć grobów rosyjskich – krzyżami „prawosławnymi”, o podwójnych ramionach^[4][2]. Z wyjątkiem dwóch mogił oficerskich położnych symetrycznie przed głównym pomnikiem, groby zostały rozmieszczone w trzech rzędach^[4].

Cmentarz powstał wg projektu Gustava Rossmanna^[2][4][5].

Galeria

• 
  Pomnik centralny
• 
  Stele austro-węgierskie
• 
  Stele rosyjskie

Uwagi

1. Landsturm-Patrouillenführer (dowódca patrolu pospolitego ruszenia)^[8].
2. Feld-Jäger-Baone^[8].
3. Jäger (strzelec)^[8].
4. Oberjäger^[8].
5. Infanterist (piechur)^[8].
6. Infanterie-Regiment (pułk piechoty)^[8].
7. Leutnant(inne języki)^[8] (podporucznik).
8. Landwehr-Inf.-Reg. (pułk piechoty Landwehry)^[8].
9. Schützen-Regiment^[8] (pułk strzelców).

Przypisy

1. Cmentarze wojskowe z I wojny światowej, [w:] BogdanB. Stanaszek BogdanB., Brzostek: tradycje historyczne, Brzostek: Gmina Brzostek, 2014, s. 73–74, ISBN 978-83-7631-546-1 (pol.).
2. Błażkowa nr 219, [w:] RomanR. Frodyma RomanR., Galicyjskie cmentarze wojenne: przewodnik., t. 2: Okolice Tarnowa, Pruszków: Rewasz, 1997, s. 18, ISBN 978-83-85557-38-8 (pol.).
3. BogdanB. Stanaszek BogdanB., Cmentarz wojskowy w Kleciach, „Wiadomości Brzosteckie”, 3 (10), 1993, s. 4–5 (pol.).
4. Błażkowa – cmentarz z I wojny światowej nr 219 [online], Ewidencja Miejsc Pamięci Narodowej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie [dostęp 2024-07-09] (pol.).
5. Karta ewidencyjna – cmentarz wojenny nr 219 [online], zabytek.pl [dostęp 2024-07-09] (pol.).
6. TomaszT. Woźny TomaszT., Austro-węgierska 10. Dywizja Piechoty w walkach pod Brzostkiem 7 maja 1915 r. [online], academia.edu, s. 14 [dostęp 2024-07-09] (pol.).
7. Nr 219 Błażkowa, [w:] Jerzy J.P.J.J.P. Drogomir Jerzy J.P.J.J.P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915, t. II, Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002, s. 347, ISBN 83-85988-26-2 (pol.).
8. Skróty, [w:] Jerzy J.P.J.J.P. Drogomir Jerzy J.P.J.J.P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915, t. II, Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002, s. 487–494, ISBN 83-85988-26-2 (pol.).