Cmentarz żydowski we Wrocławiu (ulica Gwarna)
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cmentarz żydowski – kirkut, który znajdował się we Wrocławiu przy ulicy Gwarnej. Częściowo zlikwidowany w latach 30. i ostatecznie w latach 50. XX wieku.
 Macewa z kirkutu przy ulicy Gwarnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie | |
| Powierzchnia cmentarza |
1,9 ha. |
| Data otwarcia | |
| Data ostatniego pochówku | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′03″N 17°02′17″E | |
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Cmentarz został założony w 1761 roku i został powiększony w latach 1776 oraz 1807. W 1808 r. otoczono go murem, a w 1832 r. wybudowano na nim dom przedpogrzebowy[1]. Cmentarz osiągnął wówczas powierzchnię 1,9 ha[1] i kształt trójkąta[2]. Zamknięty został w1856 roku[a], a później chowano wyłącznie w już istniejących grobach[2]. Łącznie pochowano na nim ponad 4 tys. osób[2].
Po negocjacjach z gminą żydowską[2], w 1908 roku przedłużono ulicę Dworcową, dzieląc kirkut na dwie części[1], a szczątki z terenu budowanej ulicy przeniesiono do zachodniej części[2]. Wschodnia część została zlikwidowana w 1937 roku[2] i przeprowadzono na niej ekshumacje[2], gdy gmina sprzedała ją miastu[2]. Reszta cmentarza uległa dewastacji w końcu lat 30. XX w.[b], a w czasie II wojny światowej rozpoczęto na cmentarzu budowę schronu[2].
Druga część została zlikwidowana w okresie PRL, gdy w latach 50. XX w. usuwano powojenne ruiny, a zabytkowe nagrobki przeznaczono na materiał budowlany. W latach 60. na części terenu wybudowano bloki mieszkalne i korty tenisowe, a miesiąc po Marcu 1968 zlikwidowano wszystkie pozostałości cmentarza i zbudowano miejsca parkingowe, chodniki, garaże i postawiono śmietniki[2].
Do XXI wieku zachował się fragment muru cmentarza z 1908 r. od strony ul. Gwarnej[2] i jedna macewa pochodząca z 1855 roku, znajdująca się na ścianie kościoła świętego Maurycego[1].
W 2000 r. uchwalony został miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który przewidywał w miejscu dawnego cmentarza teren zielony i upamiętnienie jego istnienia. W związku z tym wzniesiony na pl. Konstytucji 3 Maja biurowiec Silver Tower Center zaprojektowano jako stojący ukośnie do ulicy[2].
W 2013 r. wyburzono garaże przy ul. Gwarnej i rozpoczęto budowę hotelu, gdyż prace archeologiczne miały wykazać brak śladów po cmentarzu. W 2017 r. znaleziono jednak szczątki i fragmenty sarkofagów. Działania na rzecz cmentarza prowadzi m.in. Fundacja Urban Memory[3][4].
Pochowani
- Isaiah ben Juda Leib Berlin (1725-1799) – rabin[2]
- Joseph Jonas Fraenkel (1721-1796) – rabin[2]
- Aron Karfunkel (1762-1816) – rabin[2]
- Abraham ben Gedalia Tiktin (1764-1820) – rabin[2]
- Salomon Tiktin (1791-1843) – rabin[2]
- Joseph Jonas Fränckel (1773-1846) – filantrop[2]
- Jakob Philipp Silberstein (1786-1845) – fundator Synagogi pod Białym Bocianem[2]
- Elias Henschel (1755-1839) – humanista i lekarz[2]
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
