Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chwytniki, ryzoidy, rizoidy – cienkie, nitkowate wyrostki o budowie jedno- lub wielokomórkowej, wytwarzane przez mszaki, wielokomórkowe glony, niektóre grzyby, przedrośla paprotników czy niektóre gąbki.
Służą do przytwierdzania organizmów do podłoża oraz pobierania z gleby wody i związków pokarmowych[1]. Pełnią funkcje podobne do korzeni organowców, lecz nimi nie są – nie posiadają tkanek przewodzących – drewna i łyka.
Niektóre protisty grzybopodobne tworzą plechy z chwytnikami bezjądrowymi i niepodzielonymi na komórki. Powstają one podczas „kiełkowania” pływek i mają za zadanie przytwierdzenie do podłoża oraz pobór substancji pokarmowych[2].
U grzybów są to specjalnie zmodyfikowane boczne wyrostki strzępek. U grzybów saprotroficznych te korzeniopodobne strzępki nazywane są ryzoidami i zwiększają powierzchnie wchłaniania substancji pokarmowych. Wyrastają ze stolonów w dół, umocowują grzyba w podłożu i uwalniają enzymy trawienne, następnie absorbują strawiony materiał organiczny[3]. U porostów nazywane są chwytnikami i służą jedynie do przymocowania plechy do podłoża. Mogą być jedno lub wielokmórkowe, proste lub rozgałęzione. Szczególnie dobrze rozwinięte są u porostów liściastych, np. z rodzaju Peltigera (pawężnica)[4].
Powstają już podczas kiełkowania zarodnika równocześnie ze splątkiem[5].
U mchów są zawsze wielokomórkowe, silnie rozgałęzione i posiadają charakterystyczne, skośne ściany poprzeczne między komórkami. Mogą wyrastać pojedynczo lub w pęczkach. Od zewnątrz są gładkie lub brodawkowane. Mają barwę brunatną, pozbawione są chlorofilu, choć po odsłonięciu na światło mogą się zazielenić i zmienić w splątek. Chwytniki wyrastają wzdłuż łodyżki na odcinku kontaktującym się z glebą (zwykle z jej dolnej części, ew. na całym jej odcinku u gatunków płożących się po ziemi). Rzadziej chwytniki wyrastać mogą ze szczytu liścia, z żyłki listka lub z wzniesionego odcinka łodyżki. U niektórych gatunków (np. u próchniczka bagiennego) gęste chwytniki tworzą rdzawą, filcowatą otoczkę wokół łodyżki[5].
Torfowce nie posiadają chwytników poza fazą blaszkowatego splątka[5].
Wątrobowce posiadają chwytniki jednokomórkowe, wyrastające pojedynczo lub kępkami z dolnej strony plechy lub łodyżki. Komórki chwytnikowe osiągają do 1 cm długości i na szczycie bywają palczasto rozgałęzione i tu też posiadają często zgrubiałą ścianę. U porostnicowców (Marchantiales), zwłaszcza kserofilnych występują obok chwytników gładkich także języczkowate, o wąskim przekroju, co ułatwia kapilarne przewodzenie wody[5].
Występują jako jednokomórkowe twory wyrastające z dolnej strony plechy przedrośla i służą do jego przytwierdzenia do podłoża[6].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.