Chryzotyl

Chryzotyl (azbest serpentynowy, azbest biały) – minerał z grupy krzemianów, zaliczany do grupy serpentynów (włóknistych). Pospolity i szeroko rozpowszechniony. Pod względem chemicznym jest to uwodniony krzemian magnezu. Zawiera ok. 40% krzemionki, tlenek magnezu i domieszki żelaza, glinu i innych metali.

Chryzotyl

Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	azbest serpentynowy, azbest biały
Skład chemiczny	zasadowy krzemian magnezu (Mg6[(OH)8/Si4O10])
Twardość w skali Mohsa	2,5
Przełam	nierówny, drzazgowaty
Łupliwość	brak
Układ krystalograficzny	jednoskośny
Gęstość	2,45–2,55 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	biała, szara, szarozielona, żółtobrunatna
Rysa	biała, jasnoszara
Połysk	jedwabisty, niekiedy tłusty

Nazwa pochodzi od gr. khrysos = złoto oraz tillai = strzępki, kłaczki; tilos = włókno, nić. Nawiązuje do barwy i sposobu wykształcenia minerału.

Charakterystyka

Właściwości

Kryształ giętki, sprężysty, przeświecający, nieprzezroczysty. Czasami wykazuje podzielność na długie, cienkie, włókna.

Występowanie

Powstaje w wyniku hydrotermalnych przeobrażeń (w temperaturze poniżej 350 °C) skał magmowych: dunitów, perydotytów.

Jest głównym składnikiem serpentynitów. Najczęściej tworzy się wskutek przeobrażenia oliwinów, piroksenów, amfiboli, niekiedy: biotytu, chlorytu.

Stanowi 93% azbestu wytwarzanego i stosowanego w przemyśle.

Miejsca występowania:

• Na świecie: Kanada – Quebec, USA – Kalifornia, Vermont, Arizona, Rosja – Ural, Zimbabwe, RPA – Transval, Wielka Brytania – Kornwalia, Austria, Słowacja, Czechy.

• W Polsce: na Dolnym Śląsku – okolice Ślęży k. Sobótki, Góry Złote – Złoty Stok, Góry Sowie.

Zastosowanie

Do niedawna był stosowany jako:

• dodatek do pokryć dachowych (eternit)
• tworzyw typu PVC
• materiał izolacyjny, izolator termiczny i elektryczny
• w przemyśle papierniczym
• jako ogniotrwały surowiec tkacki

Po odkryciu, że może być przyczyną chorób nowotworowych i pylicy płuc jego zastosowanie uległo ograniczeniu.

Linki zewnętrzne

• chryzotyl na stronie Webmineral.com (ang.)
• chryzotyl na stronie Mindat.org (ang.)

Encyklopedie internetowe (gatunek mineralny):

• Britannica: science/chrysotile
• SNL: krysotil

Identyfikatory zewnętrzne:

• identyfikator minerału w Mindat: 975