Podziemne kłącze, biegnące lub tworzące kępy, aromatyczne[7]. Nadziemna nibyłodyga nietrwała, obumierająca pod koniec sezonu wegetacyjnego. Ulistnione pędy długości 20–100 cm[5].
Zebrane wierzchołkowo na pędzie, od 1 do 100, w luźny lub gęsty kłos[7]. Przysadki zielone (C. gracilis) lub czerwone (C. spicata), otulające kwiat[5], podługowate, błoniaste[7]. Listki zewnętrznego okółka okwiatu zrośnięte w rurkę, z jednej strony rozszczepione[7], jasnozielone do ciemnoczerwonych[5]. Listki wewnętrznego okółka zrośnięte w rurkę mniej więcej długości rurki zewnętrznego okółka[5], białą[7]. Łatki żółte[7]. Łatka grzbietowa łódkowata, zakrzywiona, sztyletowata[5]. Boczne łatki lancetowate, wąsko zaostrzone[7], zrośnięte ze sobą oraz nasadą warżki[5]. Warżka żółta, odwrotnie sercowata[7], głęboko dwusieczna[5], o łatkach raczej szerokich i pomarszczonych z ząbkowanymi brzegami[5]. Boczne prątniczki przypominające listki okwiatu, odwrotnielancetowate[5] do odwrotnie jajowatych[7] i wzniesione[5], tworzące razem z łatką grzbietową okwiatu kapturek nad pręcikiem[5]. Pręcik obrotny, z boku w kształcie litery L, z dwiema pomarańczowymi ostrogami u nasady[5]. Nitka pręcika biała[7]. Pylniki pękające wzdłużnie[5], żółte, podługowate[7]. Zalążnia trójkomorowa, podługowata[7], krótka[5]. Szyjka słupka położona między pylnikami[5], nitkowata, naga[7]. Znamię słupka białe, maczugowate[5] (lejkowate[7], orzęsione[5]. Obecne są dwa epigyniczne, szydłowate[5] (równowąskie[7]), białe gruczoły[5].
Kuliste lub podługowate, czerwone, nagie lub omszone torebki, otwierające się wieczkiem[7]. Nasiona kanciaste lub eliptyczne, czarne, omszone[7], z białą osnówką[5], całkowicie okrywającą nasiono (C. spicata) lub obecną jedynie wokół znaczka[7].
Gatunki podobne
Gatunki zaliczane do rodzaju roskea o fioletowych lub białych kwiatach i wydłużonych zalążniach[5].
Na wyższych wysokościach epifity; rosną razem z mchami, na pniach drzew, wilgotnych zboczach i w szczelinach skalnych, obficie spotykane wzdłuż lasów sosnowych[7]. Występują na wysokości do 3 940 m n.p.m.[5]
Cechy fitochemiczne
W kłączach Cautleya spicata obecne są między innymi B-sitosterol, bergapten, A-zerumina, kemferol, kwercetyna i astragalina[8].
Interakcje międzygatunkowe
Cautleya gracilis jest rośliną żywicielskąrdzy z gatunku Puccinia roscoeae[9].
Napar z kłącza Cautleya gracilis przyjmowany jest w Indiach, Chinach i przez ludy himalajskie na wzdęcia, kolki, bóle brzucha i hepatomegalię. Kłącze spożywane jest też na surowo w celu złagodzenia kolki i bólu brzucha[6]. Sok z kłączy C. spicata stosowany jest do leczenia problemów żołądkowych[12], a także na rany wewnętrzne[13].
Ekstrakty z C. gracilis wykazały działanie przeciwnowotworowe na ludzkie komórki raka rdzeniastego. Ekstrakty z C. gracilis miały silne działanie hamujące wzrost komórek nowotworowych, rozrywając sferoidy nowotworowe i indukując apoptozę komórek nowotworowych[10].
Oba gatunki Cautleya, a także ich kultywary, uprawiane są jako rośliny ozdobne. Szczególnie atrakcyjna jest C. spicata o czerwonych przysadkach otaczających żółte kwiaty[15]. Gatunek ten znosi temperatury do -18 °C[16].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
KizhakkethilAishwarya,MamiyilSabu.Taxonomic revision of the genus Cautleya (Zingiberaceae) in India with a description of a new variety.„Taiwania”.66(1),s.79-88,2021-03-01. DOI: 10.6165/tai.2021.66.79.
Jorrit H.Poelen,James D.Simons,Chris J.Mungall.Global biotic interactions: An open infrastructure to share and analyze species-interaction datasets.„Ecological Informatics”.24,s.148–159,2014-11. DOI: 10.1016/j.ecoinf.2014.08.005.
YunqingLi,YiWang.The complete chloroplast genome sequence of Cautleya gracilis.„Mitochondrial DNA Part B”.4(2),s.3961–3962,2019-07-03. DOI: 10.1080/23802359.2019.1688713.
PeterClough,PhilipMcMillan Browse:Gardening on the Edge: Drawing on the Cornwall Experience.Alison Hodge Publishers,2004,s.164-165. ISBN978-0-906720-33-2.