Arnotowate

Arnotowate
	; Cochlospermum religiosum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	arnotowate
	Nazwa systematyczna
	Bixaceae Link; Handbuch 2: 371. Jan-Aug 1831
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Arnotowate (Bixaceae Link) – rodzina roślin należąca według systemu APG do rzędu ślazowców, według starszych systemów klasyfikacyjnych (np. system Cronquista 1981) do rzędu fiołkowców (Violaleles). Zmieniał się również zakres rodziny, dawniej często ograniczanej do samego rodzaju arnota (Bixa), zwłaszcza w systemach preferujących wyróżnianie licznych i wąsko definiowanych rodzin i rzędów (np. system Takhtajana z 1997). W szerszym ujęciu zaliczane są tu 4 rodzaje z ponad 20 gatunkami^[2]. Rośliny te występują na różnych kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej, przy czym najbardziej zróżnicowane są w Ameryce Środkowej i Południowej, gdzie rosną przedstawiciele rodzajów Amoreuxia, Bixa i Cochlospermum, gatunki z tego ostatniego rosną także w tropikach Afryki, Azji południowej i Australii północnej. Rodzaj Diegodendron jest endemiczny dla Madagaskaru^[3].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Duże znaczenie użytkowe ma arnota właściwa, z której nasion uzyskuje się pomarańczowoczerwony barwnik spożywczy – biksynę (E160b). Rośliny z rodzaju Cochlospermum eksploatowane są dla drewna, barwników, gum. Gatunek C. vitifolium uprawiany jest w tropikach jako roślina ozdobna^[3].

Pokrój: Wiecznie zielone drzewa, krzewy, półkrzewy^[3] i kłączowe byliny^[4].
Liście: Skrętoległe, z przylistkami. Blaszka pojedyncza do dłoniasto podzielonej lub klapowanej, całobrzega lub z ząbkowanym brzegiem^[3].
Kwiaty: Obupłciowe, promieniste (słabo grzbieciste u Amoreuxia), często okazałe, zebrane są w szczytowe, rzadko wyrastające w kątach liści wiechy. Poniżej kielicha w rodzajach Bixa i Diegodendron występuje 5 palczastych gruczołów. Działki kielicha i płatki korony występują w liczbie 5. Płatki są białe, żółte lub różowe. Pręciki są liczne i ich nitki są wolne, czasem skupione w pęczki. U różnych przedstawicieli rodziny pylniki otwierają się różnie (porami lub pęknięciami na szczycie albo u nasady, ewentualnie pękając wzdłuż). Zalążnia górna powstaje z dwóch do pięciu owocolistków. Zwieńczona jest wydłużoną szyjką i rozwidlonym znamieniem^[3].
Owoce: Torebki zwykle z dwoma do pięciu przegrodami^[3]. Nasiona nagie lub owłosione wypełnione bielmem oleistym, białkowym, w przypadku Bixa skrobiowym^[4].

Pozycja systematyczna i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jedna z linii rozwojowych z rzędu ślazowców Malvales w obrębie kladu różowych roślin okrytonasiennych^[2].

ślazowce

Neuradaceae

Thymelaeaceae – wawrzynkowate

Sphaerosepalaceae

Bixaceae – arnotowate

Cistaceae – czystkowate

	Sarcolaenaceae

	Dipterocarpaceae – dwuskrzydłowate

	Cytinaceae – morzyczystkowate

	Muntingiaceae – rozcięgowate

Malvaceae – ślazowate

Do rodziny należą 4 rodzaje^[2]^[3]:

Amoreuxia de Candolle – 4 gatunki
Bixa L. – arnota – 5 gatunków w tropikalnej Ameryce Południowej
Cochlospermum Kunth – 12 gatunków w strefie międzyzwrotnikowej wszystkich kontynentów
Diegodendron Capuron – monotypowy rodzaj z gatunkiem Diegodendron humbertii występującym na Madagaskarze.

Pozycja i podział w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Malvanae Takht., rząd czystkowce (Cistales Rchb.), rodzina arnotowate (Bixaceae Link)^[5].

W ujęciu Reveala rodzina jest monotypowa, tylko z rodzajem arnota Bixia. Pozostałe rodzaje wyodrębniane są w odrębne rodziny – Diegodendraceae Capuron i Cochlospermineae Engl.^[5]

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
[3]
Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 396-397. ISBN 978-1-842466346.
[4]
David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 116, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
[5]
Crescent Bloom: Bixaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-05-12)]. (ang.).

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] [2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[christenhusz-3] [3]
Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 396-397. ISBN 978-1-842466346.

[mabb-4] [4]
David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 116, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.

[crescent-5] [5]
Crescent Bloom: Bixaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-05-12)]. (ang.).

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

Wikiwand in your browser!

Arnotowate

Wikiwand in your browser!

Morfologia

Systematyka

Przypisy