Bezskuteczność względna

Bezskuteczność względna – rodzaj szczególnej sankcji, znajdującej zastosowanie wtedy, gdy ustawodawca w pewnych sytuacjach chce zapobiec temu, aby czynność prawna nie pozbawiała możliwości wykonywania prawa podmiotowego przysługującego osobie nieuczestniczącej w tej czynności (osobie trzeciej). Czynność prawa pozostaje ważna, co do zasady wywiera skutki prawne, jednak jest bezskuteczna względem określonej osoby (osób), zachowując przy tym walory swej skuteczności wobec innych podmiotów^[1].

Konstrukcja bezskuteczności względnej znajduje zastosowanie:

• z mocy konstytutywnego orzeczenia sądu: w razie np. zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej (art. 59 Kodeksu cywilnego), dokonania z pokrzywdzeniem wierzycieli czynności prawnej, wskutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową (art. 527 k.c.), odrzucenia spadku z pokrzywdzeniem wierzycieli odrzucającego (art. 1024 k.c.);

• z mocy samego prawa: w przypadku np. rozporządzenia przez spadkobiercę udziałem w przedmiocie należącym do spadku, bez zgody któregoś z pozostałych spadkobierców, o ile rozporządzenie to narusza uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku (art. 1036 k.c.)^[2].

Zobacz też

• bezskuteczność zawieszona
• nieważność czynności prawnej
• skarga pauliańska