Bazylika Świętego Dymitra w Salonikach
świątynia Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bazylika Świętego Dymitra[1] (gr. Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου) – prawosławna cerkiew (starożytny kościół) w Salonikach, w jurysdykcji metropolii Salonik Greckiego Kościoła Prawosławnego. Położona jest w centrum salonickiego Starego Miasta.
| cerkiew[a] | |||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Eparchia |
Metropolia Salonik | ||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
26 października | ||||||||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||||
| Relikwie |
św. Dymitra z Tesaloniki | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Grecji  | |||||||||||||||||||
| 40°38′19,76″N 22°56′52,29″E | |||||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||||
Jeden z najcenniejszych zabytków architektury wczesnego chrześcijaństwa, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO razem z innymi zabytkami bizantyjskiej i wczesnochrześcijańskiej architektury Salonik w 1988[2].
Bazylika została wzniesiona w V w. z inicjatywy eparchy Leoncjusza miejscu pochówku męczennika Dymitra z Tesaloniki[3]. W latach 629–639 znaczna część budynku uległa zniszczeniu wskutek pożaru, została jednak odbudowana dzięki staraniom miejscowego biskupa Jana. W 904 świątynia została rozgrabiona podczas najazdu arabskiego na miasto. Po raz kolejny była niszczona podczas najazdu normańskiego w 1181[4].
Po zajęciu Salonik przez Turków świątynia została przekształcona w meczet, a nagrobek św. Dymitra został z niej usunięty. Obiektowi sakralnemu przywrócono pierwotną funkcję w 1912, gdy Saloniki po I wojnie bałkańskiej zostały przyłączone do Grecji. Pięć lat później podczas wielkiego pożaru miasta świątynia uległa niemal całkowitemu zniszczeniu, została jednak odrestaurowana w pierwotnej postaci[4]. W 1949 została ponownie oddana do użytku liturgicznego[5]. W latach 1946–1949 były w niej prowadzone prace wykopaliskowe[5].
W świątyni szczególnym kultem otaczane są relikwie św. Dymitra z Tesaloniki. Według prawosławnej tradycji od IX w. do momentu przekształcenia budynku w meczet nieustannie wydzielały one, w niewytłumaczalny sposób, wonny olej. Po 1912 zjawisko to miało powtarzać się tylko sporadycznie[3].
Świątynia jest pięcionawową bazyliką, z transeptem i przedsionkiem oraz przylegającą od południowego wschodu kaplicą św. Eutymiusza. Taką formę przybrała po odbudowie w VII w., gdyż pierwsza bazylika ufundowana przez Leoncjusza była mniejsza, z trzema nawami[5]. Długość naw wynosi 43,58 m, szerokość budynku – 33 m. Główna nawa jest szersza od pozostałych[4].
Wskutek pożaru z 1917 w świątyni przetrwała tylko niewielka część pierwotnej dekoracji (malowideł, mozaik). Inne artefakty, które nie uległy wówczas zniszczeniu, znajdują się na wystawie w krypcie św. Dymitra położonej pod pomieszczeniem ołtarzowym i transeptem[5].
- W dosłownym tłumaczeniu z j. greckiego „świątynia”.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
