Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Babilońska mapa świata
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Babilońska mapa świata[1] – schematyczny obraz świata znanego Babilończykom (wraz z komentarzem) znajdujący się na pochodzącej z Mezopotamii glinianej tabliczce, przechowywanej obecnie w zbiorach British Museum (BM 92687)[2].
| Babilońska mapa świata |
|---|
 |
| gliniana tabliczka z Babilońską mapą świata; zbiory British Museum (BM 92687) |
Tabliczka
Częściowo uszkodzona gliniana tabliczka o wymiarach 12,2 × 8,2 cm została odkryta w roku 1882 przez asyryjskiego archeologa Hormuzda Rassama podczas wykopalisk na stanowisku Abu Habbah, utożsamianym ze starożytnym miastem Sippar, około 60 km na północ od Babilonu[2][3]. Umieszczone na niej dwa teksty i objaśnienia na mapie zapisane są pismem klinowym w języku akadyjskim, którym posługiwano się zarówno w Babilonii, jak i w Asyrii. Mapa zajmuje większą część strony przedniej. Nad nią znajduje się pierwszy z tekstów. Drugi tekst pokrywa całą tylną stronę tabliczki. Widniejąca na niej mapa i towarzyszące jej teksty opublikowane zostały po raz pierwszy w 1889 roku przez F.E. Peisera[4].
Remove ads
Datowanie i miejsce powstania
Podsumowanie
Perspektywa
Sama tabliczka datowana jest w przybliżeniu na VI wiek p.n.e. (ok. 600-500 rok p.n.e.), czyli na okres nowobabiloński lub perski[2]. Jak jednak informuje zakończenie tekstu, była ona tylko kopią starszej, niezachowanej tabliczki[2], która według uczonych mogła pochodzić z ok. VIII-VII wieku p.n.e., gdyż na ten okres datuje się powstanie "babilońskiej mapy świata"[5].
Na podstawie samej treści "babilońskiej mapy świata" jej opracowanie datuje się na VIII-VII wiek p.n.e.[3] Nie mogła ona powstać przed IX wiekiem p.n.e., gdyż jej twórca podaje nazwę aramejskiego plemienia Bit-Jakini, które zaczyna pojawiać się w tekstach od tego właśnie wieku[3]. Dodatkowo nie nazywa on „morza” tradycyjnym akadyjskim słowem tâmtu, jak w tekstach wcześniejszych, lecz zapożyczonym z języka aramejskiego słowem marratu, którego użycie poświadczone jest po raz pierwszy w inskrypcjach asyryjskiego króla Salmanasara III (858-824 p.n.e.)[3]. Z drugiej strony mapa nie mogła powstać później niż w VII wieku p.n.e., gdyż zaznaczone na niej zostały państwa Asyria i Urartu, których upadek nastąpił w końcu VII wieku p.n.e.
Mapa oryginalnie została opracowana najprawdopodobniej w Babilonii, gdyż centralne miejsce zajmuje na niej rzeka Eufrat i położone nad nią miasto Babilon. Nie była to raczej Asyria, którą zaznaczono w formie niewielkiego owalu na skraju mapy.
Remove ads
Treść tabliczki
Podsumowanie
Perspektywa
Mapa
Mapa zajmuje środkową i dolną część przedniej strony tabliczki. Ma ona formę dwóch koncentrycznych okręgów z ośmioma (pięć zachowanych) trójkątami wychodzącymi z okręgu zewnętrznego. W kręgu wewnętrznym znajduje się „kontynent” z zaznaczonymi miastami, krainami, górami, bagnami i kanałami. „Kontynent” z północy na południe przecina duża rzeka (dwie równoległe linie) identyfikowana z Eufratem[6] Cały „kontynent” otacza dokoła „morze” (akad. marratu), zajmujące na mapie przestrzeń pomiędzy wewnętrznym a zewnętrznym okręgiem. Poza okręgiem zewnętrznym, oznaczone w formie wychodzących z niego trójkątów, znajdują się „wyspy” (akad. nagû), będące najprawdopodobniej legendarnymi, odległymi krainami.
Tekst na przedniej stronie tabliczki
Na przedniej stronie tabliczki, w jej górnej części ponad mapą, znajduje się tekst w języku akadyjskim. Jest on mocno uszkodzony (szczególnie jego początek), ale zachowane fragmenty zdają się wskazywać, iż wymieniał on mityczne stworzenia (np. ptaka Anzu, węża-smoka czy człowieka-skorpiona), egzotyczne zwierzęta (np. gazele, małpy czy kameleony) i legendarne postacie (np. Utnapisztima czy Sargona), które – jak się wydaje – zamieszkiwać miały pokazane na mapie odległe i nieznane „wyspy”[2]. Zdaniem niektórych uczonych tekst ten, w przeciwieństwie do tekstu na tylnej stronie tabliczki, nie towarzyszył pierwotnie mapie, lecz dodany został później, gdyż brak jest w nim bezpośredniego odniesienia do „wysp”, a „morze” nazywane jest tâmtu, a nie marratu[3]. Sam autor tabliczki też zaznacza w kolofonie na końcu tekstu drugiego, iż znajdujące się na niej teksty i mapę „razem zebrał”.
Tekst na tylnej stronie tabliczki
Tekst ten zajmuje całą tylną stronę tabliczki. Jest bardzo uszkodzony i miejscami trudny do zrozumienia. Jego treść wydaje się być opisem „wysp” ukazanych na mapie. Określenie „wysp” akadyjskim słowem nagû i wzmianki o odległości do nich mierzonej w „milach” (bēru) wyraźnie nawiązują do objaśnień na mapie, wskazując, że tekst ten powstać musiał razem z nią i miał jej towarzyszyć[5]. Wymienienie w tekście 8 „wysp” wskazuje, że na mapie pierwotnie znajdować się ich musiało również osiem.
Remove ads
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads