Abelizauroidy

Abelizauroidy (Abelisauroidea) – nadrodzina teropodów z grupy ceratozaurów (Ceratosauria). Definiowana jako najwęższy klad obejmujący gatunki Carnotaurus sastrei i Noasaurus leali^[1][2], lub jako klad obejmujący Carnotaurus sastrei i wszystkie teropody bliżej spokrewnione z nim niż z Ceratosaurus nasicornis^[3].

Abelizauroidy

Abelisauroidea
Bonaparte & Novas, 1985
Majungazaur
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	ceratozaury
Nadrodzina	abelizauroidy

Abelizauroidy pojawiły się w okresie jurajskim i przetrwały do końca okresu kredowego. Najstarszym znanym przedstawicielem grupy jest bazalny przedstawiciel Abelisauridae Eoabelisaurus mefi, którego skamieniałości odkryto w argentyńskiej prowincji Chubut w osadach z aalenu lub bajosu^[4]. Z Tendaguru w Tanzanii znane są dwie kości piszczelowe (jedna z późnej jury, z kimerydu, a druga z przełomu jury i kredy, z tytonu lub berriasu), pierwotnie zidentyfikowane jako należące do celurozaurów; późniejsze badania wykazały jednak, że kości te należały do małych lub średniej wielkości abelizauroidów^[5][6][7]. Z Tendaguru znane są też dwie kości piszczelowe i kość udowa mogące należeć do żyjącego w późnej jurze przedstawiciela Abelisauridae^[8]. Ezcurra i Agnolín (2012) uznali też koniec dalszy lewej kości piszczelowej oznaczony MB. R.2351 odkryty w środkowojurajskich (baton) osadach angielskiej formacji Taunton Limestone za należący do przedstawiciela Abelisauroidea sensu Tykoski i Rowe (2004). Jeśli taką jego pozycję filogenetyczną potwierdzą przyszłe badania, będzie to oznaczać, że w już w środkowej jurze abelizauroidy zasiedlały zarówno Gondwanę, jak i zachodnią Laurazję^[9]. Pol i Rauhut (2012) stwierdzili jednak, że cechy budowy mające świadczyć o przynależności teropoda do którego należała ta kość do Abelisauroidea w rzeczywistości występują też u celurozaurów, w związku z czym nie można potwierdzić przynależności MB. R.2351 do Abelisauroidea^[4].

Część naukowców uważa jurajskie ceratozaury z rodzajów Elaphrosaurus^[10], Spinostropheus^[11], Ozraptor^[5] i Berberosaurus^[12] za bliżej spokrewnione z rodziną Abelisauridae niż z ceratozaurem, i tym samym według niektórych definicji za należące do abelizauroidów. Analiza kladystyczna Carrano i Sampsona (2008) sugeruje, że Elaphrosaurus, Spinostropheus i Berberosaurus były ceratozaurami bardziej bazalnymi niż Ceratosaurus, a tym samym nie mogły należeć do Abelisauroidea; ponadto zdaniem autorów niemożliwe jest określenie pozycji filogenetycznej rodzaju Ozraptor^[7]. Z kolei z analizy kladystycznej Ezcurry i współpracowników (2010) wynika, że rodzaje Elaphrosaurus, Austrocheirus i Limusaurus są bliżej spokrewnione z Abelisauridae niż z ceratozaurem (i tym samym należały do Abelisaroidea sensu Tykoski i Rowe, 2004); nie można natomiast stwierdzić, czy należą one też do Abelisauroidea sensu Wilson et al. (2003), gdyż na drzewie ścisłej zgodności te trzy rodzaje są w nierozwikłanej politomii z rodzajami Noasaurus, Masiakasaurus i Ligabueino oraz z kladem obejmującym wszystkie pozostałe abelizauroidy^[13]. Z analizy Pola i Rauhuta (2012) wynika, że Berberosaurus, Elaphrosaurus, Limusaurus i Spinostropheus były dalej spokrewnione z Abelisauroidea niż ceratozaur^[4]. Abelizauroidy żyły na półkuli południowej, z wyjątkiem taraskozaura, który zamieszkiwał tereny współczesnej południowej Europy.

Taksonomia

Nadrodzina Abelisauroidea

•  ?Austrocheirus
•  ?berberozaur
•  ?elafrozaur
• genuzaur
•  ?Limusaurus
•  ?Ozraptor
•  ?spinostrof
• taraskozaur
• Rodzina Noasauridae
  • bahariazaur
  •  ?deltadrom
  •  ?lewizuch
  • ligabino
  • masjakazaur
  • noazaur
  • welocizaur
• Rodzina Abelisauridae
  • abelizaur
  • Eoabelisaurus
  • indozaur
  • indozuch
  • ksenotarsozaur
  • Rugops
  • Podrodzina Carnotaurinae
    • ekryksinatozaur
    • ilokelezja
    • majungazaur
    • rajazaur
    • skorpiowenator
    • Plemię Carnotaurini
      • aukazaur
      • karnotaur

Przypisy

1. Wilson, J.A., Sereno, P.C., Srivastava, S., Bhatt, D.K., Khosla, A. & Sahni, A.. A new abelisaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Lameta Formation (Cretaceous, Maastrichtian) of India. „Contributions of the Museum of Palaeontology of the University of Michigan”. 31, s. 1-42, 2003. (ang.).
2. Sereno, P. C. 2005. Abelisauroidea. Stem Archosauria—TaxonSearch [version 1.0, 2005 November 7] (ang.) [dostęp 3 marca 2010]
3. Ronald Tykoski, Timothy Rowe: Ceratosauria. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 47-70. ISBN 0-520-24209-2.
4. Diego Pol i Oliver W. M. Rauhut. A Middle Jurassic abelisaurid from Patagonia and the early diversification of theropod dinosaurs. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 2012. DOI: 10.1098/rspb.2012.0660. (ang.).
5. Oliver W. M. Rauhut. Post-cranial remains of ‘coelurosaurs’ (Dinosauria, Theropoda) from the Late Jurassic of Tanzania. „Geological Magazine”. 142 (1), s. 97-107, 2005. DOI: 10.1017/S0016756804000330. (ang.).
6. Oliver W. M. Rauhut. Theropod dinosaurs from the Late Jurassic of Tanzania and the origin of Cretaceous Gondwanan theropod faunas. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 26 (Suppl.), s. 113A, 2006. (ang.).
7. Matthew T. Carrano, Scott C. Sampson. The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda). „Journal of Systematic Palaeontology”. 6, s. 183-236, 2008. DOI: 10.1017/S1477201907002246. (ang.).
8. Oliver W. M. Rauhut. Theropod dinosaurs from the Late Jurassic of Tendaguru (Tanzania). „Special Papers in Palaeontology”. 86, s. 195-239, 2011. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2011.01084.x. (ang.).
9. Martín D. Ezcurra i Federico L. Agnolín. An abelisauroid dinosaur from the Middle Jurassic of Laurasia and its implications on theropod palaeobiogeography and evolution. „Proceedings of the Geologists' Association”, 2012. DOI: 10.1016/j.pgeola.2011.12.003. (ang.).
10. Oliver W. M. Rauhut. The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs. „Special Papers in Palaeontology”. 69, s. 1–213, 2003. (ang.).
11. Paul C. Sereno, Jeffrey A. Wilson, Jack L. Conrad. New dinosaurs link southern landmasses in the Mid–Cretaceous. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 271 (1546), s. 1325–1330, 2004. DOI: 10.1098/rspb.2004.2692. (ang.).
12. RonanR. Allain RonanR. i inni, An abelisauroid (Dinosauria: Theropoda) from the Early Jurassic of the High Atlas Mountains, Morocco, and the radiation of ceratosaurs, „Journal of Vertebrate Paleontology”, 27 (3), 2007, s. 610–624, DOI: 10.1671/0272-4634(2007)27[610:AADTFT]2.0.CO;2 (ang.).
13. Martín D. Ezcurra, Federico L. Agnolin, Fernando E. Novas. An abelisauroid dinosaur with a non-atrophied manus from the Late Cretaceous Pari Aike Formation of southern Patagonia. „Zootaxa”. 2450, s. 1–25, 2010. (ang.).