AZS Gdańsk (klub rugby)

AZS Gdańsk AZS Politechnika Gdańsk – klub rugby union z siedzibą w Gdańsku działający w latach 1956–1961. Klub powstał w styczniu 1956. Założycielem, a później trenerem i kierownikiem drużyny, był Eugeniusz Rogotka. Drużyna w 1958 zdobyła tytuł wicemistrza Polski seniorów. Sekcję rozwiązano w marcu 1961 (przed startem ligi) po odejściu najlepszych zawodników do Lechii Gdańsk. Były zarzuty o kaperowaniu zawodników przez Lechię, jednakże komisja Polskiego Związku Rugby badającą tę sprawę ich nie potwierdziła. W latach 1963 i 1964 podejmowane były próby reaktywacji zespołu.

AZS Gdańsk

Pełna nazwa	Akademicki Zespół Sportowy Politechnika Gdańsk
Data założenia	styczeń 1956
Debiut w najwyższej lidze	31 marca 1957 Czarni Szczecin – AZS Gdańsk 6:9 zweryfikowany jako walkower 0:9.
Data rozwiązania	marzec 1961
Państwo	Polska
Adres	ul. Siedlecka 4, Gdańsk ul. Hanki Sawickiej 33, Gdańsk
Właściciel	Politechnika Gdańska
Prezes	Eugeniusz Rogotka
Menedżer	Eugeniusz Rogotka
Trener	Eugeniusz Rogotka

Historia

Początki rugby w Polsce

Rugby w Polsce pojawiło się w latach 20. XX wieku wraz z repatriantami i misją wojskową z Francji. Wówczas został założony pierwszy klub Orzeł Biały w Warszawie. Pierwszy mecz w Polsce zagrano we Lwowie. W tym spotkaniu wystąpiły dwie piętnastki Orła Białego. Po kilku latach trudności organizacyjne spowodowały likwidację drużyny i zaprzestano gry w rugby w Polsce^[1].

Odrodzenie rugby w Polsce nastąpiło na początku lat 50. Jednym ze środowisk, w których rugby rozwinęło się najszybciej, był Gdańsk. Dwiema pierwszymi drużynami w Gdańsku były AZS Politechnika oraz uczniowie Technikum Wychowania Fizycznego (późniejsza Lechia Gdańsk)^[2].

Zainteresowanie rugby w Polsce spowodowało, że we wrześniu 1955 zgłoszono rejestrację nowej dyscypliny sportu do GKKF. Oficjalna rejestracja nastąpiła rozporządzeniem ministra sportu z 14 grudnia 1955. Tym samym powstał Komitet Organizacji Polskiego Związku Rugby. Utworzenie związku spowodowało, że możliwa stała się rejestracja drużyn. Pierwszą oficjalną drużyną w Gdańsku była sekcja rugby AZS Politechnika Gdańska^[2].

Formowanie się rozgrywek rugby w Polsce

Pierwszy oficjalny sezon rugby w Polsce trwał od września do grudnia 1956. Nie było jeszcze rozgrywek centralnych, a tylko 5 rozgrywek okręgowych, które miały być eliminacją do I ligi w następnym sezonie. AZS Politechnika Gdańsk trafił do grupy gdańsko-bydgoskiej, gdzie rywalizował z Lechią Gdańsk, Stalą Gdańsk oraz Goplaną Inowrocław. AZS wygrał te rozgrywki i awansował do I ligi w następnym sezonie^[2].

Sezon 1957

Rozgrywki ligowe rugbyści AZS-u Gdańsk rozpoczęli od I ligi (wówczas najwyższa i jedyna centralna liga w Polsce). W pierwszym meczu rugbyści AZS Gdańsk zagrali na wyjeździe z Czarnymi Szczecin. Mecz ten został rozegrany 31 marca 1957, wynik na boisku 6:9 (3:3) został potem zweryfikowany na walkower, gdyż w zespole gospodarzy zagrał nieuprawniony zawodnik. W drugim meczu gdańszczanie pokonali Górnika Bytom 18:14 (3:6). Pierwszą porażkę ponieśli w trzeciej kolejce z późniejszym mistrzem AZS-em AWF Warszawa. W czwartej kolejce AZS zremisował 3:3 (3:3) z Górnikiem Kochłowice. W następnych meczach AZS wygrał ze Startem w Łodzi 3:6 (3:3). Mecz w Gdańsku z Górnikiem Katowice nie odbył się ze względu na niestawienie się drużyny gości.

W rundzie rewanżowej AZS Gdańsk najpierw przegrał 0:11 (0:3) w Bytomiu z miejscowym Górnikiem, a następnie zremisował jako gospodarz w Wejherowie z Grochowem Warszawa 9:9. Przegrał na wyjeździe z Górnikiem Kochłowice 5:9 oraz przegrał u siebie z AZS-em AWF Warszawą 0:30, przegrywając do przerwy tylko 0:3. Pozostałe mecze zakończyły się walkowerami na korzyść AZS-u Politechnika Gdańsk^[3].

Poz.	Zespół	Mecze	Punkty	Małe punkty
1.	AZS AWF Warszawa	14	40	265:48
2.	Górnik Bytom	14	31	116:76
3.	Górnik Kochłowice	14	31	131:122
4.	AZS Politechnika Gdańsk	14	30	95:115
5.	Grochów Warszawa	14	25	109:136
6.	Czarni Szczecin	14	21	57:112
7.	Start Łódź	14	12	38:120
8.	Górnik Katowice	14	11	44:144

W lidze okręgowej wystąpiły rezerwy AZS-u Politechnika, które rywalizowały z Lechią Gdańsk, Polonią Gdańsk, Zrywem TWF Gdańsk, Wisłą Bydgoszcz, Goplaną Inowrocław oraz Posnanią Poznań^[4].

Sezon 1958

W sezonie 1958 po raz pierwszy w I lidze zagrało 10 zespołów, z czego z poprzedniego sezonu 4, natomiast pozostałe 6 z lig okręgowych. AZS w rundzie wiosennej był niepokonany, rozpoczął sezon od 6 zwycięstw z beniaminkami, pokonując kolejno: Posnanię 11:9 (11:6), Lotnika 3:6 (3:0), AZS Szczecin 17:8 (9:5), Włókniarza 6:9 (3:6), AZS Lublin 14:6 (8:3) oraz gdańską Lechię 6:3 (3:3). Mecz z Lechią został potem zweryfikowany jako walkower z powodu udziału nieuprawnionego zawodnika w drużynie Lechii. Mecz z mistrzem Polski AZS-em AWF Warszawa zakończył się zwycięstwem gdańszczan 9:8 (3:0). Drużyna AZS pokonała także Czarnych Bytom 8:6 (8:3). AZS Politechnika nie grał w tej rundzie w Górnikiem Kochłowice, mecz ten odbył się na zakończenie sezonu. W rundę jesienną AZS rozpoczął od porażki 8:6 (3:3) w Poznaniu z miejscową Posnanią. Następnie wygrywał mecze kolejno z Lotnikiem 14:3 (3:3), z Lechią 24:0 (19:0), AZS-em Szczecin 16:0 (3:0), Włókniarzem 18:6 (12:0), Górnikiem 11:3 (11:3), AZS Lublinem 19:3 (6:0). W Warszawie miejscowy AZS pokonał gdańszczan 6:3 (3:3). W przedostatnim meczu AZS pokonał Czarnych 6:3 (0:0). Przed ostatnim zaległym meczem rugbystom z Gdańska wystarczał remis z bonusem w meczu z Górnikiem Kochłowice. AZS przegrał jednak to spotkanie, co spowodowało, że tytuł mistrza obronił AZS AWF Warszawa, natomiast AZS Politechnika Gdańsk zdobył drugie miejsce i swój jedyny medal mistrzostw Polski^[5].

Poz.	Zespół	Mecze	Punkty	Małe punkty
1.	AZS AWF Warszawa	18	48	358:76
2.	AZS Politechnika Gdańsk	18	46	197:90
3.	Czarni Bytom	18	45	295:78
4.	Posnania Poznań	18	40	173:201
5.	Górnik Kochłowice	18	38	130:111
6.	Lotnik Warszawa	18	31	136:164
7.	Włókniarz Łódź	18	30	123:215
8.	AZS Lublin	18	28	80:245
9.	AZS Szczecin	18	25	107:274
10.	Lechia Gdańsk	18	24	68:211

AZS Gdańsk wygrał klasyfikację czystości gry^[6].

Sezon 1959

Rozgrywki ligowe 1959 zostały przeprowadzone w dwóch grupach: północnej i południowej. AZS Politechnika zagrał w grupie północnej. Dwie najlepsze drużyny awansowały do grupy finałowej grającej o miejsca 1-4, drużyny z miejsc 3 i 4 grały o miejsca 5-8. Natomiast najsłabsze grały między sobą o miejsce 9^[7].

Rugbyści AZS rozpoczęli sezon od dwóch porażek na wyjeździe z Lechią przegrali 3:8 (0:0) oraz u siebie z AZS-em AWF Warszawa 3:9 (3:3), pozostałe mecze wygrali z Posnanią w Gdańsku 11:6 (0:3) oraz z Pionierem w Szczecinie 12:6 (6:3). W rundzie rewanżowej przegrali z AZS-em AWF Warszawa 13:6 (8:3). Zrewanżowali się Lechii, wygrywając 8:0 (3:0), a następnie wygrali z Pionierem 15:11 (6:11) oraz Posnanią 9:6 (3:6). Dzięki lepszemu bilansowi małych punktów AZS awansował do rundy finałowej^[7].

Poz.	Zespół	Mecze	Punkty	Małe punkty
1.	AZS AWF Warszawa	8	20	114:48
2.	AZS Politechnika Gdańsk	8	18	67:59
3.	Lechia Gdańsk	8	18	36:46
4.	Posnania Poznań	8	16	107:40
5.	Pionier Szczecin	8	8	28:152

W finałach AZS przegrał wszystkie mecze kolejno z: AZS-em Warszawą 6:17 (3:9), Czarnymi Bytom 3:6 (0:6) oraz z Włókniarzem 8:18 (5:0). Ostatecznie AZS Politechnika Gdańsk zajął czwarte miejsce^[7].

Poz.	Zespół	Mecze	Punkty	Małe punkty
1.	Czarni Bytom	3	8	15:3
2.	AZS AWF Warszawa	3	7	20:9
3.	Włókniarz Łódź	3	6	16:20
4.	AZS Politechnika Gdańsk	3	3	17:36

Sezon 1960

W 1960 rozgrywki były prowadzone w ten sam sposób, co w roku poprzednim^[8].

Sezon 1960 AZS Gdańsk rozpoczął od porażki u siebie z Lechią 0:6 (0:3), następnie wygrał na wyjeździe z AZS-em AWF Warszawą 9:8 (3:3). W następnym meczu padł remis z Posnanią w Poznaniu 9:9 (3:6). Później AZS Gdańsk wygrywał z Pionierem w Szczecinie 17:14 (17:0). W derbach Gdańska ponownie lepsza była Lechia, która pokonała AZS 11:9 (0:6) AZS przegrał jeszcze z AZS-em AWF Warszawa u siebie 0:5 (0:5). Pozostałe dwa zwycięstwa z Posnanią 11:0 i Pionierem 23:0 nie dały już awansu do grupy finałowej.

Poz.	Zespół	Mecze	Punkty	Małe punkty
1.	Lechia Gdańsk	8	19	62:44
2.	AZS AWF Warszawa	8	18	84:63
3.	AZS Politechnika Gdańsk	8	17	74:53
4.	Posnania Poznań	8	15	54:70
5.	Pionier Szczecin	8	11	57:101

W finałach o miejscach 5-8 odbyły się tylko dwa mecze ze względu na wycofanie się Włókniarza oraz oddanie walkowerem ostatniego meczu przez AZS Gdańsk. W meczu z Posnanią gdańszczanie przegrali 9:22 (6:16), co spowodowało, że ostatecznie zajęli 7 miejsce w lidze.

Poz.	Zespół	Mecze	Punkty	Małe punkty
5.	Lotnik Warszawa	3	8	18:0
6.	Posnania Poznań	3	8	31:9
7.	AZS Politechnika Gdańsk	3	4	18:31
8.	Włókniarz Łódź	3	0	0:18

Rozwiązanie klubu i dalsza sytuacja rugby

Przed sezonem 1961 do Lechii przeszło 9 podstawowych zawodników AZS-u Politechnika. Przejście tych zawodników spowodowało zdekompletowanie składu oraz w konsekwencji rozwiązanie sekcji rugby AZS Politechnika Gdańsk. Lechia została oskarżona o kaperowanie zawodników, jednak PZR tych zarzutów nie potwierdził^[9].

Ostatni rok działalności AZS-u Gdańsk zbiegł się z kryzysem tej dyscypliny sportu w Polsce. Rada GKKFiT wydała uchwałę o podziale sportów na lepsze i gorsze. Rugby znalazło się w tej drugiej grupie. W 1961 nie wystartowały AZS Gdańsk, Górnik Kochłowice i Pionier Szczecin. Przybył tylko Rozwój Katowice, który grał jeden sezon. W 1962 nie wystartował Lotnik Warszawa. Natomiast w 1963 w lidze były tylko 4 zespoły^[10]. W 1963 Polski Związek Rugby dostał dotację od PKOl-u wystarczająca zaledwie na pokrycie wynajęcia biura^[11].

Reprezentanci Polski

W AZS-ie Politechnika Gdańsk grało 9 reprezentantów Polski (liczba meczów w reprezentacji jako zawodnicy AZS-u)^[12]:

• Wiesław Żurawski – 9 meczów
• Tadeusz Jodkowski – 4 mecze
• Ryszard Wojciechowski – 3 mecze
• Leon Dzieruń – 2 mecze
• Maciej Kamiński – 2 mecze
• Henryk Dziokiewicz – 1 mecz
• Henryk Hodiak – 1 mecz
• Andrzej Rydwan-Wiński – 1 mecz
• Janusz Rychławski – 1 mecz

Sukcesy

• Wicemistrzostwo Polski: 1958

Przypisy

1. Konrad Tulej. Zamiast piłki nożnej czy koszykówki. „Gry zespołowe w wychowaniu fizyczny i sporcie”, s. 16-26, 10 września 2005. Kraków.
2. Damian Bocheński: Zarys pięćdziesięcioletnich dziejów rugby w gdańskiej Lechii. Gdańsk: 2007, s. 5.
3. Michał Powała-Niedźwiecki, Jacek Wierzbicki: Encyklopedia Polskiego Rugby. Lublin: 2004, s. 211-220.
4. Damian Bocheński: Zarys pięćdziesięcioletnich dziejów rugby w gdańskiej Lechii. Gdańsk: 2007, s. 8.
5. Michał Powała-Niedźwiecki, Jacek Wierzbicki: Encyklopedia Polskiego Rugby. Lublin: 2004, s. 221-238.
6. Leon Radzikowski: 50 lat rugby w Polsce. Warszawa: Polski Związek Rugby, 1973, s. 63.
7. Michał Powała-Niedźwiecki, Jacek Wierzbicki: Encyklopedia Polskiego Rugby. Lublin: 2004, s. 239-250.
8. Michał Powała-Niedźwiecki, Jacek Wierzbicki: Encyklopedia Polskiego Rugby. Lublin: 2004, s. 251-263.
9. Damian Bocheński: Zarys pięćdziesięcioletnich dziejów rugby w gdańskiej Lechii. Gdańsk: 2007, s. 10.
10. Leon Radzikowski: 50 lat rugby w Polsce. Warszawa: Polski Związek Rugby, 1973, s. 60.
11. Leon Radzikowski: 50 lat rugby w Polsce. Warszawa: Polski Związek Rugby, 1973, s. 17.
12. Leon Radzikowski: 50 lat rugby w Polsce. Warszawa: Polski Związek Rugby, 1973, s. 98-107.