Żywoty cezarów

Żywoty cezarów (łac. De vita Caesarum) – zbiór biografii dwunastu rzymskich władców (od Juliusza Cezara do Domicjana), autorstwa pisarza i historyka Swetoniusza. Dzieło dedykowane było Gajuszowi Septycjuszowi Clarusowi, prefektowi pretorianów, będącemu protektorem autora^{[potrzebny przypis]}.

Swetoniusz (ilustracja z XV-wiecznej Kroniki norymberskiej)

Żywoty cezarów powstały ok. 120–121 roku, gdy Swetoniusz piastował stanowisko sekretarza kancelarii (ab epistulis Latinis)^[1] Hadriana, co umożliwiało mu korzystanie z dokumentacji cesarskiego archiwum. Mimo to jego dzieło uznane jest za oparte bardziej na plotkach i cytatach z historyków wczesnego cesarstwa niż na źródłach archiwalnych^[2]. Zawiera jednak cenne informacje dotyczące życia, kariery politycznej, wyglądu zewnętrznego czy nawyków pierwszych cesarzy rzymskiego imperium, które nie występują w innych źródłach.

Dzieło w 8 księgach, podzielone na 12 części, zawiera tyleż biografii w porządku chronologicznym:

• Boski Juliusz – księga I (89 rozdziałów)
• Boski August – księga II (101 rozdziałów)
• Tyberiusz – księga III (76 rozdziałów)
• Gajus Kaligula – księga IV (60 rozdziałów)
• Boski Klaudiusz – księga V (46 rozdziałów)
• Nero – księga VI (57 rozdziałów)
• Galba – księga VII (23 rozdziały)
• Oton – księga VII (12 rozdziałów)
• Witeliusz – księga VII (18 rozdziałów)
• Boski Wespazjan – księga VIII (25 rozdziałów)
• Boski Tytus – księga VIII (11 rozdziałów)
• Domicjan – księga VIII (23 rozdziały)

Do Żywotów Swetoniusza nawiązywała pomyślana jako ich kontynuacja Historia Augusta, powstała jako zbiorowe dzieło autorskie w czasach późniejszych^[3].