Żyła kabla

Żyła kabla (przewodu) (ang. conductor of a cable) – część kabla przeznaczona do przewodzenia prądu. Żyły kabli i przewodów elektroenergetycznych są wykonywane z drutów miedzianych lub aluminiowych, a niekiedy również ze stali lub bimetali^[1].

Opis podstawowy

Ze względu na kształt rozróżnia się żyły:

• okrągłe, o przekroju kołowym,
• sektorowe, o przekroju w kształcie wycinka koła.

Ze względu na budowę rozróżnia się żyły:

• jednodrutowe, składające się z pojedynczego drutu,
• wielodrutowe, wykonane przez skręcenie określonej liczby drutów.

Żyły jednodrutowe stosuje się tylko w kablach o małym przekroju. Przy większych przekrojach, stosuje się linki skręcone z cienkich drutów, co zapewnia większą giętkość kabla. Giętkość uzyskuje się przez odpowiednie skręcenie drutów. Podczas zginania żyły, części znajdujące się na wewnętrznej stronie promienia krzywizny narażone są na ściskanie, a części na zewnętrznej stronie tego promienia – na rozciąganie. Tak, więc w wyniku przesunięć przy spiralnym skręceniu drutów, naprężenia wyrównują się na długości jednego skoku. Linki o małym skoku są giętsze niż linki o dużym skoku, ponieważ droga przesuwu i tarcie mniejsze. Długość skoku skrętu drutów w lince określa się współczynnikiem skrętu m:

${\displaystyle m={\frac {h}{\pi D}},}$

gdzie:

${\displaystyle h}$ – skok skrętu drutów lub żył w kablu,

${\displaystyle D}$ – średnica koła, przeprowadzonego przez środki drutów danej warstwy lub żył.

Współczynnik skrętu drutów dla linki z żył okrągłych wynosi od 10 do 15, a nawet 20. Niekiedy stosuje się różne współczynniki dla warstwy środkowej i zewnętrznej żyły. Współczynnik skrętu dla warstw zewnętrznych w żyłach sektorowych wynosi od 7 do 8. Najmniejszą dopuszczalną liczbę drutów w żyle określono w normach PN-EN 60228

Oznaczenia

W celu ułatwienia montażu w najnowszych wydaniach norm wprowadzono następujące oznaczenia kształtu i budowy żyły, pisane po liczbie i przekroju żył:

RE – okrągła jednodrutowa,

RM – okrągła wielodrutowa,

RMC – okrągła wielodrutowa zagęszczona,

SE – sektorowa jednodrutowa,

SM – sektorowa wielodrutowa.

• 
  Kabel z 3 miedzianymi żyłami jednodrutowymi
• 
  Kabel z 4 aluminiowymi żyłami sektorowymi
• 
  Kabel z 4 żyłami okrągłymi wielodrutowymi

Giętkość żył

Budowa żyły wielodrutowej ma zasadniczy wpływ na giętkość przewodu. Z im większej liczby drutów o mniejszych średnicach składa się żyła, tym bardziej jest giętka. W normach polskich, jak i międzynarodowych (IEC) rozróżnia się cztery klasy giętkości żył^[2].

• Klasy 1 i 2 dotyczą kabli i przewodów do układania na stałe,
• Klasy 5 i 6 dotyczą przewodów do odbiorników ruchomych i przenośnych.

Przekrój

Najbardziej charakterystyczną cechą żył przewodów i kabli elektroenergetycznych jest pole przekroju poprzecznego. Wartości przekrojów znamionowych żył są znormalizowane w Polsce i wielu krajach w ten sam sposób. W Wielkiej Brytanii i USA są stosowane inne szeregi przekrojów znamionowych żył kabli elektroenergetycznych, np. szereg AWG (ang. american wire gauge).

Znormalizowane przekroje znamionowe żył kabli i przewodów w Polsce wynoszą: 0,5; 0,75; 1; 1,5; 2,5; 4; 6; 10; 16; 25; 35; 50; 70; 95; 120; 150; 185; 240; 300; 400; 500 mm².

W kablach układanych dla zasilania sieci tramwajowych stosuje się żyły o przekroju 630 mm².

W liniach napowietrznych wysokiego napięcia stosuje się też przewody o przekrojach 525, 540, 670, 775, 840 mm².

W liniach kablowych wysokich napięć stosuje się ponadto kable o przekrojach 1000, 1200, 1400, 1600, 1800, 2000 mm².

Przypisy

1. IEC 60050-461 (1984-11) International electrotechnical vocabulary. Chapter 461: Electric cabels.
2. PN-EN 60228 Żyły przewodów i kabli