Święta Sara

Święta Sara, znana także jako Kali Sara, Czarna Sara lub Czarna Madonna^[1] (I wiek) – legendarna patronka Romów. Centrum jej kultu jest Saintes-Maries-de-la-Mer, miejsce pielgrzymek Romów w Camargue, w południowej Francji. Legenda nazywa ją służącą jednej z Trzech Marii, z którymi miała przybyć do Camergue^[2].

Figura Świętej Sary w Saintes-Maries-de-la-Mer

Ołtarz Świętej Sary w Saintes-Maries-de-la-Mer

Legendy

Według różnych legend podczas prześladowania pierwszych chrześcijan, prawdopodobnie w 42, Łazarz, jego siostry Maria Magdalena i Marta, Maria Salome (matka apostołów Jana i Jakuba), Maria Jakubowa i Święty Maksymin zostali wysłani w łodzi za morze. Dopłynęli bezpiecznie do południowego brzegu Galii, do miejsca nazwanego później Saintes-Maries-de-la-Mer. W niektórych legendach pochodząca z Górnego Egiptu Sara pojawia się jako czarnoskóra służąca jednej z Marii, zwykle Marii Jakubowej^[3].

Choć tradycja o Trzech Mariach przybywających do Francji pochodzi ze średniowiecza dojrzałego (występuje na przykład w XIII-wiecznej Złotej legendzie), postać Świętej Sary pojawia się po raz pierwszy w książce Vincenta Philiptona The Legend of the Saintes-Maries z 1521. Przedstawiona jest tam jako kobieta dobroczynna, która pomagała ludziom zbierając jałmużnę, co doprowadziło do popularnego przekonania, że była Cyganką. Następnie Sara została przyjęta przez Romów jako ich święta^[4].

Według innych relacji Sara nie przypłynęła wraz z Trzema Mariami, lecz powitała je, gdy przypłynęły do Galii. Franz de Ville (1956) pisze:

Jedną z osób, które jako pierwsze otrzymały objawienie była Czarna Sara. Była szlachetnie urodzona i przewodziła plemieniu znad brzegu Rodanu. Znała tajemnice, które zostały jej przekazane... Romowie w tym czasie praktykowali religie politeistyczne i raz do roku brali na swoje barki posąg bogini Isztar (Astarte) i przychodzili nad morze, aby tam otrzymać błogosławieństwo. Pewnego dnia Sara miała wizje, które poinformowały ją, że święci, którzy byli obecni przy śmierci Jezusa Chrystusa przyjadą i musi udzielić im pomocy. Sara była świadkiem przyjazdu świętych na łodzi. Morze było wzburzone i łodzi groziło zniszczenie. Maria Salome rzuciła swój płaszcz na fale i użyła go jako tratwy. Sara przypłynęła w kierunku świętych i modląc się pomogła im dotrzeć na ląd^[5].

Pielgrzymki

Dniem pielgrzymek ku czci św. Sary jest 24 maja. W trakcie uroczystości odtwarza się jej przybycie do Francji, a jej figura niesiona jest do morza.

Niektórzy autorzy dostrzegają podobieństwo ceremonii poświęconej Sarze z kultem hinduskiej bogini Kali, identyfikując je ze sobą^[6]. Ronald Lee (2001) odnotował:

Jeśli porównamy tę ceremonię z uroczystościami, które są odprawiane we Francji w sanktuarium Świętej Sary (zwanej Sara e Kali w Rumunii), stajemy się świadomi, że kult Kali/Durgi/Sary został przeniesiony w chrześcijańskiej postaci... do Francji, do nieistniejącej "świętej" nazwanej Sara, która jest częścią kultu Kali/Durgi/Sary wśród pewnych grup w Indiach^[7].

Z kolei Walter Weyrauch (2001) zapisał:

Ceremonia w Saintes-Maries jest zbliżona do dorocznych procesji w Indiach, kraju w którym powstali Romowie, gdy posągi hinduskiej bogini Durgi, zwanej również Kali są zanurzane w wodzie. Durga, małżonka Sziwy, zwykle przedstawiana z czarną twarzą jest boginią stworzenia, choroby i śmierci^[8].

Sara w kulturze masowej

Niektórzy autorzy^[9][10][11], podejmując temat z pseudohistorycznej książki autorstwa Michaela Baigenta, Richarda Leigha i Henry’ego Lincolna Święta krew, Święty Graal, sugerują, że Sara była córką Jezusa Chrystusa i Marii Magdaleny. Koncepcję tę spopularyzował Dan Brown w powieści Kod Leonarda da Vinci.

Sara wspominana jest kilkukrotnie w powieści Paulo Coelho Czarownica z Portobello.