Zwykła materia

Zwykła materia – rodzaj materii barionowej, materia zbudowana z atomów pierwiastków chemicznych lub ich jonów, stanowiąca, jak się szacuje na podstawie analiz astrofizycznych, ok. 4,9% gęstości masy-energii Wszechświata^[1]. Atomy i jony składają się z elektronów (ładunek –1) i jąder o określonej liczbie nukleonów – protonów (ładunek +1) i neutronów (ładunek 0). Nukleony są barionami zbudowanymi z trzech kwarków. W przypadku neutronu i protonu są to tylko kwarki u i d^{[2][3][4][uwaga 1]}.

Szacowany podział masy-energii Wszechświata^[1]:
zaledwie 4,9% to zwykła materia,
26,8% to ciemna materia,
68,3% to ciemna energia

Zobacz też

• ciemna materia
• ciemna energia

Uwagi

1. Różne bariony tworzy pięć kwarków: d, u, s, c, b. Z kwarków u i d są zbudowane nukleony: protony i neutrony (spin 1/2) oraz cząstki Δ o spinie 3/2. Bariony zbudowane z innych kwarków są nazwane hiperonami.

Przypisy

1. Planck reveals an almost perfect Universe. Europejska Agencja Kosmiczna, 2013-03-21. [dostęp 2013-04-01]. (ang.).
2. CERN European Organization for Nuclear Research: Zwykła materia. [dostęp 2011-12-10].
3. Jan Drzymała: Materia i jej powstanie. [w:] Wykłady z chemii [on-line]. www.minproc.pwr.wroc.pl. [dostęp 2011-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-11)]. (pol.).
4. What is 'ordinary matter'?. [w:] Education / Cosmology Essays [on-line]. cosmology.berkeley.edu. [dostęp 2011-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-29)]. (ang.).