Zwiastowice
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zwiastowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Schwesterwitz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[4][5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Stradunia.
wieś | |
Kaplica pw. Najświętszej Panny Marii | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) |
230[1] |
Strefa numeracyjna |
77 |
Kod pocztowy |
48-250[2] |
Tablice rejestracyjne |
OPR |
SIMC |
0494054 |
Położenie na mapie gminy Głogówek | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa opolskiego | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego | |
50°20′12″N 17°57′56″E[3] |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 230 osób[1].
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 16 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[7]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Stradunia.
W Zwiastowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Zwiastowic wynoszą 633 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].
Wieś po raz pierwszy zanotowana w dokumencie z 1223 roku w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Zuesloua”[10]. Niemiecki historyk Colmar Grünhagen w komentarzach do tego dokumentu z roku 1866 podaje także inne nazwy miejscowości: zlatynizowane Zuestoua i Zuestona oraz zgermanizowaną Schwesterwitz[10].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Siostrowic oraz niemiecką Schwesterwitz[11]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Swiastowice, a także zgermanizowaną Schwesterwitz we fragmencie: „Schwesterwitz (polnisch Siostrowice und Swiastowice)”[12].
9 września 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Zwiastowice[13].
We wsi znajdują się stanowiska archeologiczne z epoki kamienia[14].
Pierwsze wzmianki o Zwiastowicach pochodzą z 8 września 1223 roku z łacińskiego dokumentu wydanego przez biskupa wrocławskiego Wawrzyńca[10]. Wieś została założona przez zakon cystersów w Kazimierzu[15]. W 1562 właścicielem Zwiastowic był Krzysztof Warkocz (Warkotsch) z Nieszkowic[16].
Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[17]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[18]. W 1810 Zwiastowice przestały być własnością cystersów[15]. W 1818 roku wieś liczyła folwark, 12 rolników, 19 ogrodników, 4 małych rolników i młyn wodny. Właściciel Zwiastowic Graf von Harrach z Rozkochowa, w 1830 założył nowy folwark o nazwie Oberhof. Miejscowa szkoła podstawowa (ob. świetlica wiejska) została wybudowana w 1838[14]. Około 1850 majątek w Zwiastowicach był własnością Ernsta von Seherr-Thossa[19]. W 1853 poświęcona została kaplica Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Zwiastowicach[14]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu dwie kobiety trzymające się za ręce, a w otoku napis: SCHWESTERWITZ GEM: SIG / NEYSTAETER CREIS (pol. Gmina Zwiastowice / Powiat Prudnicki)[20].
W okolicach Zwiastowic wydobywano torf[21]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 416 mieszkańców Zwiastowic 21 posługiwało się językiem niemieckim, 382 językiem polskim, a 3 było dwujęzycznych[22]. Po I wojnie światowej na bokach krzyża przy kaplicy Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Zwiastowicach umieszczone zostały tablice upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej[14].
W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Zwiastowice znalazły się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[23]. Do głosowania uprawnionych było w Zwiastowicach 288 osób, z czego 234, ok. 81,2%, stanowili mieszkańcy (w tym 231, ok. 80,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 282 głosy (ok. 97,9% uprawnionych), w tym 281 (99,6%) ważne; za Niemcami głosowało 219 osób (77,9%), a za Polską 62 osób (22,1%)[24].
W 1934 w Zwiastowicach została założona jednostka ochotniczej straży pożarnej[14].
Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[25]. Mieszkańcom Zwiastowic, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.
W latach 1945–1950 Zwiastowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Biedrzychowice[26], w latach 1954–1959 do gromady Twardawa[27], a w latach 1959–1972 do gromady Biedrzychowice. Podlegała urzędowi pocztowemu w Głogówku[28].
Kompleks folwarczny ze słodownią i browarem w Zwiastowicach, którego właścicielem do 1945 był Karol Marx, został upaństwowiony i przekazany państwowemu ośrodkowi hodowli zarodowej, a w dawnej słodowni urządzono biura. W latach 80. XX wieku w budynku wydzielono pięć mieszkań[14].
W 2011 Zwiastowice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[29]. W 2014 oddano do użytku nową remizę ochotniczej straży pożarnej[30]. 1 października 2021 Rada Miejska w Głogówku przyjęła uchwałę o wystąpieniu o zniesienie urzędowej nazwy przysiółka Zwiastowice w Zwiastowicach. Przysiółek znajdował się w wykazie urzędowych nazw miejscowości, jednak nieznana była jego lokalizacja i nie posiadał mieszkańców[31]. Starostwo Powiatowe w Prudniku wydało pozytywną opinię[32]. Z dniem 1 stycznia 2023 nazwa przysiółka została zniesiona[33].
Podczas powodzi 15 września 2024 rzeka Stradunia szeroko rozlała się na łąkach przy wjeździe do Zwiastowic od strony Biedrzychowic. Następnego dnia wezbrana woda przelała się przez wał we wsi[34].
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[35]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[44]:
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Zwiastowicach chronione są ponadto[45]:
Przez Zwiastowice przebiega droga krajowa:
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się droga powiatowa nr 1211O relacji Zwiastowice – Ucieszków[47].
Zwiastowice posiadają połączenia autobusowe z Głogówkiem, Głuchołazami, Kędzierzynem-Koźlem, Prudnikiem, Twardawą. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Zwiastowice 01”, „Zwiastowice 02”[48].
W rejonie miejscowości przebiega linia kolejowa nr 137, łącząca Katowice z Legnicą przez Gliwice, Kędzierzyn-Koźle, Prudnik, Nysę, Świdnicę i Strzegom. Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Twardawie.
W Zwiastowicach działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[49].
Katolicy ze Zwiastowic należą do parafii św. Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy w Twardawie (dekanat Gościęcin). We wsi znajduje się kaplica Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny[50].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Zwiastowicach[51].
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Zwiastowicach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[52].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 11 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Komisariat Policji w Głogówku)[53].
Teren wsi, jak i całej gminy Głogówek, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[54]. Gminę Głogówek obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[55].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.