Zawada (powiat prudnicki)
wieś w województwie opolskim, powiecie prudnickim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zawada (dodatkowa nazwa w j. niem. Zowade) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[4][5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Równiny Niemodlińskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
| wieś | |
 Centrum wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
414[1] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-250[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0494002 |
Położenie na mapie gminy Głogówek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°23′51″N 17°48′49″E[3] | |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 414 osób[1].
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 13 km od granicy z Czechami, na Równinie Niemodlińskiej, tuż przy granicy powiatu prudnickiego z powiatem krapkowickim (gmina Strzeleczki). Należy do Euroregionu Pradziad[6].
Środowisko naturalne
W Zawadzie panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Zawady wynoszą 622 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].
Nazwa miejscowości należy do grupy nazw patronomicznych i pochodzi od staropolskiego imienia założyciela miejscowości Zawady[9]. Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Zowade podając jej znaczenie „Dorf des Zawada”, czyli po polsku „Wieś Zawady”[9].
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Zawada, a także zgermanizowaną Zowade we fragmencie: „Zowade (polnisch Zawada)”[10]. Ze względu na swoje polskie pochodzenie w 1936 nazwa Zowade została zmieniona przez nazistowską administrację III Rzeszy na nową, całkowicie niemiecką nazwę Lichten[11].
Ślady pobytu człowieka na terenie obecnej wsi Zawada, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają epok kamienia i brązu[12].
Miejscowość powstała w 1679[13], pierwotnie jako folwark[14][15]. W 1724 zbudowano w Golczowicach drewniany kościół św. Anny[16], ufundowany przez Franza Freiherra von Larisch. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[17]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[18]. Drewniany kościół spłonął w 1764[19].
.jpg)
Golczowice i Zawada posiadały wspólną pieczęć, która przedstawiała w polu trzy kwiaty wyrastające z serca, pod nimi napis GEM: SIG:, a w otoku napis: GOLLSCHOWITZ SOWADE / NEYSTAETER CREIS (pol. Gmina Golczowice, Zawada / Powiat Prudnicki)[20]. W 1831 w Zawadzie wybuchła epidemia cholery. Zmarli byli chowani w Golczowicach, na terenie, na którym w latach 1843–1848 wzniesiono nowy kościół św. Anny[19]. Zawada weszła w skład majątku Tiele-Wincklerów w Mosznej na mocy fideikomisu, podpisanego przez Huberta von Tiele-Wincklera w 1892[21].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 948 mieszkańców Zawady 41 posługiwało się językiem niemieckim, 860 językiem polskim, 31 innym językiem, a 16 było dwujęzycznych[22]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Zawada znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[23]. Do głosowania uprawnionych było w Zawadzie 567 osób, z czego 356, ok. 62,8%, stanowili mieszkańcy (w tym 347, ok. 61,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 556 głosów (ok. 98,1% uprawnionych), w tym 553 (ok. 99,5%) ważne; za Niemcami głosowało 441 osób (ok. 79,7%), a za Polską 112 osób (ok. 20,3%)[24]. W latach 20. XX wieku w Golczowicach powstał pomnik upamiętniający mieszkańców Golczowic, Zawady, Czartowic, Buta, Muckowa i Sysłowa, którzy zginęli podczas I wojny światowej.
Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[25]. Mieszkańcom Zawady, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.
W latach 1945–1950 Zawada należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia[26], w latach 1954–1959 do gromady Błażejowice[27], a w latach 1959–1972 do gromady Mochów. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej[28].
W miejscowości znajdowała się chlewnia Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej w Głogówku[29]. W 2009 Zawada przystąpiła do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[30].
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[31]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Klocołrzy[32].
Liczba mieszkańców wsi
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisana jest[41]:
- dzwonnica-kaplica, z XVIII w., wypisana z księgi rejestru.
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Zawadzie chronione są ponadto[42]:
- kościół parafialny pw. św. Anny (Golczowice)
- zespół folwarczny, nr 1
- spichlerz
- dom mieszkalny nr 7
- dom mieszkalny nr 8
Dzwonnica-kaplica
Zespół folwarczny
Dom nr 8
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1207O relacji Błażejowice Dolne – Zawada – Smolarnia, nr 1255O relacji Zawada – Buława – Pisarzowice, nr 1269O relacji Zawada – Kierpień oraz nr 1281O relacji Żabnik – Nowa Wieś Prudnicka – Czartowice – Golczowice – Zawada[43].
Zawada posiada połączenia autobusowe z Prudnikiem, Głogówkiem. We wsi znajduje się pięć przystanków autobusowych – „Zawada”, „Golczowice”, „Mucków”, „Sysłów”, „Zawada But”[44].
W Zawadzie funkcjonuje oddział zamiejscowy Przedszkola Publicznego[45] z jednym oddziałem przedszkolnym, z zajęciami dodatkowymi z rytmiki i języka niemieckiego[46].
Katolicy z Zawady należą do parafii św. Anny w Golczowicach (dekanat Głogówek)[47]. We wsi znajduje się kaplica św. Józefa[19]. Przy kościele w Golczowicach znajduje się cmentarz[48]. 21 czerwca 2020 przy kościele i plebanii w Golczowicach otwarto „Dom Świętego Jana Pawła II”, upamiętniający postać papieża Jana Pawła II. Obiekt służy jako miejsce spotkań dla lokalnej społeczności[49].
We wsi funkcjonuje klub piłkarski LZS Zawada[50], który posiada drużynę seniorów[51]. Drużyna trampkarzy zawiesiła działalność[52]. Klub rozgrywa swoje mecze na boisku w Zawadzie[46]. W 2005, z okazji 60. rocznicy istnienia Podokręgu Związku Piłki Nożnej w Prudniku, klub otrzymał pamiątkowy puchar[53].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Zawadzie[54].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 12 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Komisariat Policji w Głogówku)[55].
Teren wsi, jak i całej gminy Głogówek, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[56]. Gminę Głogówek obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[57].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
