Loading AI tools
pierwotniak wywołujący malarię Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zarodziec ruchliwy (Plasmodium vivax) – gatunek prostista zaliczany do apikompleksów, jeden z kilku pasożytów wewnątrzkomórkowych, które wywołują malarię u ludzi.
Trofozoity zarodźca ruchliwego (rozmaz krwi wybarwiony metodą Giemsy) | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Supergrupa | |
Nadtyp | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada |
Aconoidasida |
Rząd | |
Rodzina |
Plasmodiidae |
Rodzaj | |
Podrodzaj | |
Gatunek |
zarodziec ruchliwy |
Nazwa systematyczna | |
Plasmodium vivax Grassi et Feletti 1890 |
Trofozoit o średnicy 40–60 μm (zajmuje nawet 2/3 objętości komórki żywiciela) i nieregularnym kształcie ma postać schizonta wytwarzającego się we wnętrzu hepatocytów oraz erytrocytów. W jego cytoplazmie obecnych jest wiele drobnych ziarnistości hemozoiny. Porusza się ruchem pełzakowatym (ameboidalnym).
Merozoit o średnicy ~1,5 μm rośnie w erytrocycie, aby następnie przemienić się w schizonta. Niekiedy jednak tworzy on progamety, które na drodze dalszego rozwoju różnicują w męskie mikrogametocyty (średnica 7–8 μm, duże jądro komórkowe połączone z luźną chromatyną, umieszczone centralnie) lub żeńskie makrogametocyty (średnica 9–10 μm, małe jądro z chromatyną skupioną w dużej grudce, położone ekscentrycznie).
W niektórych stadiach cyklu życiowego gatunek ten przybiera pierścieniowatą formę o średnicy 2–3 μm z dużą wodniczką umieszczoną centralnie oraz jądrem komórkowym i cytoplazmą wokół.
Występuje w klimacie równikowym (tropikalnym) oraz podzwrotnikowym (subtropikalnym), zajmuje szerokości geograficzne pomiędzy równoleżnikami 60° N (północnym) i 30° S (południowym). Zazwyczaj zajmuje tereny zalesione w pobliżu zbiorników wodnych.
Zasięg występowania tego gatunku jest ściśle skorelowany z występowaniem jego wektorów, tj. niektórych komarów widliszków (Anopheles): widliszek plamistoskrzydły (A. maculipennis), A. quadrimaculatus, A. gambiae oraz innych lokalnych gatunków.
W rejonach występowania tego gatunku wyróżnia się trzy strefy zagrożenia malarią:
Pokolenie bezpłciowe rozmnaża się w organizmie człowieka na drodze schizogonii, natomiast pokolenie płciowe rozmnaża się w organizmie samicy komara na drodze sporogonii.
Samica komara wraz z ukłuciem wprowadza do krwi człowieka sporozoity, które następnie wnikają do wątroby (trwa to 30–60 minut). Sporozoity rozwijają się dalej (schizogonia pozakrwinkowa), przyjmują formę okrągłą lub owalną, a ostatecznie przekształcają się w pierścieniowy schizont.
Schizonty dojrzewają, po czym dzielą się wielokrotnie na merozoity, których część pełni funkcję rezerwuaru (hipnozoity), zaś większość infekuje hepatocyty oraz erytrocyty. W tych ostatnich zachodzi schizogonia krwinkowa, podczas której forma pierścieniowa przekształca się w trofozoit i schizont (zajmują one wówczas nawet objętości 2/3 krwinki). W pełni dojrzałe schizonty (merocyty) dzielą się (merulacja) i rozpadają na 12–24 (zwykle 16) merozoitów, które zarażają dalej kolejne erytrocyty.
Po kilku (zwykle 3) dniach z części merozoitów powstają makrogametocyty i mikrogametocyty, które dostają się do jelita komara, gdy zainfekowany człowiek zostanie ponownie ugryziony. Mikrogametocyt przekształca się w 4–6 ruchliwych mikrogamet, natomiast makrogametocyt w jedną nieruchliwa makrogametę (sporogonia). Obie gamety łącza się tworząc ruchliwą, uwicioną zygotę (ookinetę). Ta następnie wnika pod nabłonek jelita komara i przekształca się w oocystę, która z kolei przekształca się w sporocystę, po której pęknięciu uwalniane są sporozoity, przedostające się do gruczołów ślinowych komara.
Lekiem z wyboru w leczeniu malarii wywołanej przez zarodźca ruchliwego jest chlorochina. Na obszarach gdzie spotykane są szczepy oporne na chlorochinę, lekiem pierwszego rzutu jest artesunat albo meflochina.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.