Zaporoże (miasto)
ukraińskie miasto, stolica obwodu zaporoskiego Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zaporoże (ukr. Запоріжжя Zaporiżżia; do 1921 Aleksandrowsk) – miasto w południowo-wschodniej części Ukrainy, nad Dnieprem, stolica obwodu zaporoskiego. Miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, działa w nim wielka huta Zaporiżstal i duża fabryka samochodów – AwtoZAZ. Na początku 2021 roku, z liczbą mieszkańców przekraczającą 722 tys., Zaporoże zajmowało szóste miejsce wśród najludniejszych ukraińskich miast[3].
 Aleja Metalurhów, Zaporoże | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Data założenia |
1770[1] | ||||
| Prawa miejskie |
1806[1] | ||||
| Burmistrz |
Wołodymyr Burjak | ||||
| Powierzchnia |
331[2] km² | ||||
| Wysokość |
86 m n.p.m. | ||||
| Populacja (1.01.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
(+380) 61(2) | ||||
| Kod pocztowy |
690xx | ||||
| Tablice rejestracyjne |
08, АР | ||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
Położenie na mapie obwodu zaporoskiego  | |||||
 47°50′N 35°10′E | |||||
| Strona internetowa | |||||
.svg)
Wraz z okolicznymi osadami Zaporoże tworzy aglomerację. Jest to jedno z największych centrów administracyjnych, przemysłowych i kulturalnych na południu Ukrainy z zaawansowaną inżynierią mechaniczną, metalurgią żelaza i metali nieżelaznych, przemysłem chemicznym i budowlanym, port rzeczny i ważny węzeł kolejowy tranzytowy[4].
Początek miastu dała rosyjska twierdza do obrony przed najazdami Tatarów krymskich oraz Turków, zbudowana w 1770 r. Twierdza Aleksandrowska – część linii dnieprowskiej. Twierdza Aleksandrowsk w 1806 r. uzyskała prawa miasta powiatowego[5], które stało się portem nad Dnieprem.
Na obrzeżach miasta znajdowały się liczne osiedla (kolonie) migrantów z Rzeczypospolitej, którzy przybyli tam na zaproszenie Katarzyny II z 1787 roku. Byli to przeważnie mennonici, którzy uciekali przed prześladowaniami religijnymi Prusaków z ziem zagarniętych w pierwszym rozbiorze. Część mieszkańców takich kolonii mennonickich, jak Neuendorf, Einlage, Kronsweide, Osterwick, Rosental, Nieder-Chortitza czy Burwalde pochodziła z okolic Gdańska, Grudziądza i Elbląga.
W Zaporożu do dzisiaj pozostały niektóre budynki mennonitów, jeden z najpiękniejszych to Mädchenschule, czyli Szkoła dla dziewcząt, budynek z elementami holenderskiego renesansu i późnego baroku[6], zbudowany w 1904 roku. Jego główna fasada jest bardzo podobna do budynków północnej Europy. Nauczyciel tej szkoły Piotr Buzuk w tym budynku w 1910 roku założył pierwszą w Imperium Rosyjskim organizację ekologiczną – Chortyckie Towarzystwo Ochrony Przyrody[7].
W 1939 roku została otwarta Zaporoska Filharmonia Obwodowa. Od 1939 stolica obwodu. W latach 1941–1943 okupowane przez niemieckie wojska.
W maju 2010 dzięki staraniom działaczy lokalnych struktur Komunistycznej Partii Ukrainy w mieście odsłonięto pomnik Józefa Stalina. Był to pierwszy od 1953 pomnik tego radzieckiego przywódcy na Ukrainie[8][9]. W 2015 przyjęto ustawy dekomunizacyjne[10], w wyniku których rada miejska musiała zmienić nazwy ponad 50 głównych ulic i części administracyjnych miasta, zdemontowane także zostały pomniki przywódców Związku Radzieckiego[11]. Pomnik Stalina został zlikwidowany 25 listopada 2017 roku. Fragmenty pomnika zostały wrzucone pod monument ofiarom Hołodomoru[12].
Podczas rosyjskiej inwazji w 2022 roku doszło do walk w południowych częściach miasta[13]. 3 marca rosyjskie wojsko rozpoczęło ostrzał elektrowni jądrowej powodując pożar[14].
.jpg)
Skład narodowościowy miasta na podstawie danych ze spisów powszechnych Imperium Rosyjskiego, Związku Radzieckiego i Ukrainy:
- 1897[15]
- 1926[16]
- 1939[17]
- 2001
- Ukraińcy: 573 tys. (70,28%)
- Rosjanie: 207 tys. (25,39%)
- Białorusini: 5,5 tys. (0,67%)
- Bułgarzy: 3,6 tys. (0,44%)
- Żydzi: 3,4 tys. (0,42%)
- Gruzini: 3,11 tys. (0,38%)
- Ormianie: 3,08 tys. (0,38%)
- Tatarzy: 2,2 tys. (0,27%)
- Azerowie: 1,2 tys. (0,15%)
- Cyganie: 0,92 tys. (0,11%)
- Polacy: 0,78 tys. (0,1%)
- Niemcy: 0,76 tys. (0,09%)
Miasto Zaporoże podzielone jest na 7 rejonów (dzielnic). W tabeli podano nazwy i liczbę ludności poszczególnych rejonów, według stanu na 1 listopada 2013[18].
| Nr | Nazwa | Liczba ludności w tys. osób |
|---|---|---|
| 1 | Oleksandriwskyj | 69,8 |
| 2 | Zawodśkyj | 51,9 |
| 3 | Kommunarśkyj | 135,9 |
| 4 | Dniprowskyj | 137,9 |
| 5 | Wozneseniwskyj | 102,3 |
| 6 | Chortyćkyj | 117 |
| 7 | Szewczenkiwśkyj | 153 |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
