![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Makhnovia.svg/langpl-640px-Makhnovia.svg.png&w=640&q=50)
Machnowszczyzna
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Machnowszczyzna (ukr. i ros. Махновщина, Machnowszczina) – parapaństwo istniejące w latach 1918–1921 w okresie wojny domowej w Rosji, kontrolowane przez Rewolucyjną Powstańczą Armię Ukrainy (RPAU). Znajdowało się między Dnieprem a Morzem Azowskim, na terenach guberni jekaterynosławskiej, części chersońskiej i taurydzkiej. Jego głównym ośrodkiem było Hulajpołe[2].
1918–1921 | |||
| |||
Dewiza: Власть рождает паразитов. Да здравствует анархия! (Władza rodzi pasożyty. Niech żyje anarchia!) | |||
Ustrój polityczny | |||
---|---|---|---|
Stolica | |||
Data powstania |
27 listopada 1918 | ||
Data likwidacji |
28 sierpnia 1921 | ||
Populacja • liczba ludności |
| ||
Narody i grupy etniczne | |||
![]() | |||
47°39′N 36°15′E | |||
|
Machnowszczyzna powstała wraz z zajęciem Hulajpoła przez wojska RPAU 27 listopada 1918. W mieście, które stało się faktyczną stolicą terytorium, utworzono sztab powstańczy. Rosyjskie siły ruchu Białych pod dowództwem Antona Denikina zajęły część regionu i utworzyły Rząd Południoworosyjski w marcu 1920, w wyniku czego faktyczna stolica została chwilowo przeniesiona do Katerynosławia (dzisiejszy Dniepr). Pod koniec marca 1920 siły Denikina wycofały się z tego obszaru, wyparte przez Armię Czerwoną we współpracy z siłami Machno, których jednostki prowadziły partyzantkę za liniami sił rosyjskich. Machnowszczyzna została rozwiązana 28 sierpnia 1921, kiedy ciężko ranny Machno i 77 jego ludzi uciekło przez Rumunię[2], po tym jak siły bolszewickie dokonały egzekucji kilku ważnych urzędników. Resztki Armii Powstańczej walczyły do końca 1922[3].
Ponieważ Machnowszczyzna samoorganizowała się na zasadach anarchistycznych, odniesienia do „kontroli” i „rządu” są wysoce kontrowersyjne. Na przykład machnowcy, często wymieniani jako forma rządów (z Nestorem Machno jako ich wodzem, tzw. „Ojciec”(ukr. «Батько»)[4], odgrywali rolę czysto wojskową, a sam Machno działał niewiele więcej niż tylko strateg wojskowy i doradca[5].
Szacuje się, że liczba ludności na obszarze Machnowszczyzny wynosiła ok. 7 milionów[1].