Loading AI tools
rodzaj szkodliwego oprogramowania Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wirus komputerowy – program komputerowy posiadający zdolność powielania się, tak jak prawdziwy wirus, stąd jego nazwa. Wirus do swojego działania potrzebuje i wykorzystuje system operacyjny, aplikacje oraz tożsamość użytkownika komputera.
Wirusa komputerowego zalicza się do szkodliwego oprogramowania (malware). Do zwalczania wirusów komputerowych stosuje się programy antywirusowe i skanery wykrywające szkodliwe oprogramowanie (anti-malware scanners). W zabezpieczeniu się przed wirusami pomagają również stałe aktualizacje systemu i aplikacji.
Wirus komputerowy przenosi się poprzez pliki, co wymaga obecności systemu plików, albo przez bezpośredni zapis w wybranym sektorze bądź jednostce alokacji zewnętrznego nośnika danych np. dysku twardego, dyskietki lub pendrive’a. Proces replikacji wirusa komputerowego polega na odpowiedniej modyfikacji zawartości pliku, sektora lub jednostki alokacji. Tak zmodyfikowany nośnik danych nazywa się nosicielem wirusa komputerowego, analogicznie do prawdziwego nosiciela wirusa.
Rozmiary pierwszych wirusów komputerowych zawierały się w granicach od kilkudziesięciu bajtów do kilku kilobajtów. Obecnie, takie klasyczne wirusy spotyka się rzadziej, częściej jest to połączenie wirusa z robakiem komputerowym o rozmiarze rzędu kilkadziesiąt kilobajtów. Taką, stosunkowo niewielką ilość kodu binarnego, z łatwością można ukryć w dużym pliku zawierającym program komputerowy, o rozmiarze rzędu kilku megabajtów. Sam rozmiar wirusa zależy od czynników takich jak:
Od programisty zależą także efekty, jakie wirus będzie wywoływał po zainfekowaniu systemu, na przykład:
Oprócz typowych języków programowania (np. Pascal czy C) do stworzenia wirusa mogą być użyte języki makr wbudowane w nowoczesne edytory tekstów lub arkusze kalkulacyjne. Zawarte w nich mechanizmy pozwalają na infekcję każdego otwieranego przez program dokumentu lub arkusza.
Popularność wirusów komputerowych jest związana z popularnością danej platformy, która tworzy środowisko do rozprzestrzeniania się wirusa. Wynika to z działania wirusów komputerowych w środowiskach homogenicznych.
Istnieje wiele programów umożliwiających stworzenie własnego wirusa, nawet bez znajomości systemu czy mechanizmów wykorzystywanych przez wirusy. Można je bez problemu znaleźć w Internecie. Korzystają one z gotowych modułów w asemblerze i umożliwiają stworzenie wirusa o zadanych parametrach wybieranych zwykle przy pomocy przyjaznego użytkownikowi menu. Można w nim określić zakres infekowanych obiektów oraz rodzaj efektów, które ma on wywoływać. Oprócz kodu wynikowego wirusa, generatory tworzą także źródła w asemblerze, co umożliwia zainteresowanemu pisaniem wirusów użytkownikowi dokształcenie się w tej dziedzinie.
Wirusy komputerowe najczęściej klasyfikuje się ze względu na infekowany obiekt:
Wirusy nierezydentne (ang. non-resident viruses) są najprostszą odmianą wirusów zarażających pliki z programami. Po uruchomieniu programu z zarażonego pliku, kod binarny wirusa instaluje się w pamięci operacyjnej, uruchamia się i poszukuje kolejnego obiektu do zarażenia. Jeśli go nie znajdzie, sterowanie oddawane jest z powrotem do programu z zarażonego pliku. W poszukiwania pliku ofiary, wirus przeszukuje katalog bieżący wraz z podkatalogami, katalog główny oraz katalogi określone w odpowiedniej zmiennej środowiskowej systemu operacyjnego. Uaktywnieniu wirusa nierezydentnego towarzyszy wyraźne opóźnienie w uruchomieniu właściwego programu oraz łatwo zauważalna, wzmożona aktywność nośnika danych: dysku twardego, dyskietki czy pendrive’a.
Można powiedzieć, że wirusy nierezydentne są dość ograniczone, gdyż łatwo je wykryć. Dlatego pojawił się nowy rodzaj wirusa – wirus rezydentny (ang. resident virus). Jego zasada działania polega na zainstalowaniu się w pamięci operacyjnej komputera i korzystaniu z odwołań do systemu operacyjnego w taki sposób jak czynią to programy rezydentne (ang. Terminate but Stay Resident, TSR). Wirus rezydentny to w istocie program rezydentny ukrywający swój kod binarny przed programami zarządzającymi pamięcią operacyjną. Będąc jednocześnie aktywnym i ukrytym w pamięci ma o wiele szersze pole działania niż wirusy nierezydentne. Wirus rezydentny, aby działać, musi jednak korzystać z systemu przerwań i z tego powodu trudniej jest go programować.
Ze względu na szybkość działania, wirusy rezydentne dzielimy na:
Najlepszą metodą ustrzeżenia się przed wirusami jest ochrona prewencyjna, która opiera się na domyślnym odrzucaniu wszystkich plików, które docierają do naszego komputera. Niekiedy nawet pliki od zaufanych osób mogą zawierać wirusy, a osoby te mogą o tym po prostu nie wiedzieć. Ważnym elementem działań zapobiegawczych jest regularne tworzenie kopii awaryjnych dla najważniejszych plików, programów bądź dokumentów. Trzeba również regularnie tworzyć kopie zapasowe danych. W przypadku zainfekowania komputera nie należy od razu w panice formatować dysku twardego. Co więcej, wykonanie formatowania dysku wcale nie oznacza pozbycia się niektórych wirusów z systemu.
Oprócz sprawdzenia programem antywirusowym, pliki wykonywalne można dodatkowo przeanalizować przy użyciu strony skanującej pliki pod kątem infekcji (np. virustotal.com). Dzięki temu rozwiązaniu można mieć niemalże stuprocentową pewność, co do bezpieczeństwa danego pliku. Wyjątkiem mogą być wirusy, które są tak nowe, że żadna firma zajmująca się bezpieczeństwem komputerowym nie miała z nimi styczności, więc nie jest ich w stanie rozpoznać jako zainfekowane.
Konie trojańskie i bomby logiczne ze względu na sposób działania są trudne do wykrycia, gdyż właściwy, destrukcyjny kod może być umieszczony w dowolnym miejscu programu i trudno go odnaleźć. Niekiedy jest to wręcz niemożliwe. Z pomocą przychodzi tu technika heurystyczna. Polega ona na wykrywaniu potencjalnych agresorów na podstawie charakterystycznych sekwencji kodu. Programy poszukujące koni trojańskich w podejrzanych plikach najczęściej szukają w nich instrukcji wywołań przerwań programowych. Są to przerwania 13h lub 26h, używane do odczytywania i zapisywania sektorów. Ze względu na swe działanie, przerwania te występują bardzo rzadko w typowym oprogramowaniu użytkowym, gdyż normalne programy nie korzystają z bezpośrednich operacji zapisu na sektorach. Potencjalnymi końmi trojańskimi są także najnowsze wersje typowych i często używanych programów użytkowych, programów kompresujących czy nawet antywirusowych, zatem należy się z nimi obchodzić bardzo ostrożnie i przed uruchomieniem ich wypada je przeskanować.
Bez programu antywirusowego trudno jest wykryć wirusy w plikach dokumentów DOC czy XLS, ale istnieją metody minimalizujące ryzyko zainfekowania systemu. Można w tym celu:
SUB MAIN DisableAutoMacros 1 END SUB
WINWORD.EXE /M
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.