Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szablon:Infobox royalty
Prithviraja III ( IAST : Prithvi-raja; panowanał w latach 1177 – 1192 n.e.), znany także jako Prithviraj Chauhan lub Rai Pithora, był królem z dynastii Chauhan (Chahamana), która władała terytorium Sapadalaksha, ze stolicą w Adźmer w dzisiejszym Radżastanie . Wstąpił na tron w 1177 r. Prithviraj odziedziczył królestwo, które rozciągało się od Thanesar na północy do Jahazpur (Mewar) na południu. Zamierzał rozszerzyć je poprzez działania militarne przeciwko sąsiednim królestwom. Kierował się przede wszystkim na Chandelas.
Prithviraj przewodził sojuszowi królów Radżputów razem pokonali armię Ghuridów dowodzoną przez Muhammada Ghori niedaleko Taraori w 1191 roku, a w 1192 roku Ghori powrócił z armią tureckich łuczników konnych i pokonał armię Radźputów w tym samym miejscu. Prithviraja uciekł z pola bitwy, jednak został schwytany w pobliżu Sirsa i stracony[1]. Jego porażka pod Tarainem jest postrzegana jako przełomowe wydarzenie w islamskim podboju Indii i została opisana w kilku na poły legendarnych relacjach, w szczególności w Prithviraj Raso.
Zachowane inskrypcje z czasów panowania Prithviraj są nieliczne i nie powstały w czasie jego panowania. [2] Wiele informacji o nim pochodzi ze średniowiecznych legendarnych kronik. Oprócz muzułmańskich relacji o bitwach pod Tarainem, został wymieniony w kilku średniowiecznych kavyas (pieśniach) autorów hinduskich i dżinistów. Należą do nich Prithviraja Vijaya, Hammira Mahakavya i Prithviraj Raso . Są to teksty pochwalne, a zatem nie są całkowicie wiarygodne. [3] Prithviraja Vijaya jest jedynym zachowanym tekstem literackim z czasów panowania Prithviraj. [2] Prithviraj Raso, który opisał Prithviraj jako wielkiego króla, stworzył ponoć jego nadworny poeta Chand Bardai . Zawiera jednak wiele przerysowanych informacji, z których większość nie jest przydatna dla celów historycznych[3] .
Inne kroniki i teksty, które wspominają Prithviraja to Prabandha-Chintamani, Prabandha Kosha i Prithviraja Prabandha . Zostały one skomponowane przez poetów wieki po jego śmierci, zawierają one liczne podkoloryzowane wydarzenia i anachroniczne anegdoty. [3] Prithviraj został wymieniony także w Kharatara-Gachchha - Pattavali, sanskryckim tekście zawierającym biografie mnichów Kharatara Jain . Chociaż zakończono ich pisanie w 1336 roku, część wspominająca Prithviraja została napisana około roku1250 [2] Alha-Khanda (lub Alha Raso ) poety z Chandela Jaganiki również dostarcza podkoloryzowanego opisu wojny Prithviraj przeciwko Chandelas[3] .
Inne teksty indyjskie również wspominają o Prithviraju, jednak nie dostarczają informacji mających wartość historyczną. Na przykład, sanskrycka antologia poematu Sharngadhara-paddhati (1363) zawiera werset chwalący go, a Kanhadade Prabandha (1455) wspomina o nim jako o wcześniejszej inkarnacji króla Jalore Chahamana Viramade[2] .
Prithviraj urodził się jako syn króla Chahamana Someshvara i królowej Karpuradevi (księżniczki Kalachuri )[4] . Prithviraj i jego młodszy brat Hariraja urodzili się w Gudźaracie, gdzie ich ojciec Someshvara był wychowywany na dworze Chaulukya przez krewnych ze strony matki. [4] Według Prithviraja Vijaya, Prithviraj urodził się 12 dnia miesiąca Jyeshtha . W tekście nie ma mowy o roku jego narodzin, ale według pozycji planet w czasie jego narodzin udało się ustalić rok urodzenia Prithviraj na 1166 CE (1223 VS ). [4] [2] Autorem obliczeń był Dasharatha Sharma.
Średniowieczne biografie Prithviraja sugerują, że był on dobrze wykształcony. Prithviraja Vijaya twierdzi, że opanował aż sześć języków; Prithviraj Raso twierdzi, że nauczył się czternastu języków, co wydaje się przesadą. Raso dalej twierdzi, że był wszechstronnie wykształcony i miał dużą wiedzę o historii, matematyce, medycynie, wojskowości, malarstwie, filozofii ( mimamsa ) i teologii. Oba teksty stwierdzają, że był wybitnym łucznikiem[3] .
Prithviraj przeniósł się z Gudźaratu do Adźmer, kiedy jego ojciec Someshvara koronował się na króla Chahamana po śmierci Prithviraja II . [3] Someshvara zmarł w 1177 roku, kiedy Prithviraj miał jednenaście lat. Ostatni zapis z czasów panowania Someshvary i pierwszy zapis z czasów panowania Prithviraj są datowane na ten sam rok. W umieniu Prithviraja rządziła matka, jako regentka . [4] Hammira Mahakavya twierdzi, że Someśvara przekazał władze Prithvirajowi z własnej woli, a następnie wycofał się do lasu. Jest to jednak wątpliwe[5] .
Kadambavasa był w tym okresie pierwszym ministrem królestwa. W podaniach ludowych znany jest również jako Kaimasa, Kaimash lub Kaimbasa. Legendy opisują go jako dobrego zarządce wiernemu królowi. [4] Prithviraja Vijaya stwierdza, że był on odpowiedzialny za wszystkie zwycięstwa militarne na początku panowania Prithviraja. Według dwóch różnych legend Kadambavasa został zabity przez Prithviraj. Prithviraja-Raso twierdzi, że Prithviraj zabił ministra po znalezieniu go w komnacie ulubionej konkubiny króla Karnati. Prithviraja-Prabandha twierdzi, że człowiek o imieniu Pratapa-Simha spiskował przeciwko ministrowi i przekonał Prithviraj, że minister był odpowiedzialny za powtarzające się inwazje muzułmańskie. Oba te twierdzenia wydają się być nieprawdziwe z historycznego punktu widzenia, ponieważ o wiele bardziej wiarygodna historycznie Prithviraja Vijaya nie wspomina o żadnym takim incydencie[4] .
Bhuvanaikamalla wuj matki Prithviraja, był w tym czasie ważnym człowiekiem na dworze. [4] Prithviraja Vijaya opisuje go jako walecznego generała, który służył Prithvirajowi, tak jak Garuda służy Wisznu . [3] Tekst mówi też, że był „biegły w sztuce obezwładniania naga ”. Według XV-wiecznego historyka Jonaraja „naga” odnosi się tutaj do słoni. Jednak Har Bilas Sarda zinterpretował Naga jako nazwę plemienia i wysnuł teorię, że Bhuvanaikamalla je pokonał [4] .
Według historyka Dasharatha Sharma, Prithviraj przejął faktyczną władzę w 1180 roku n.e. (1237 VS)[4] .
Pierwszym wojskowym osiągnięciem Prithviraja było stłumienie buntu swojego kuzyna Nagardżuny i odzyskanie Gudapury (IAST: Guḍapura; prawdopodobnie współczesny Gurgaon ). [3] [4] Nagardżuna to syn wuja Prithviraj, Vigraharajy IV. Walka o tron Chahamana doprowadziła do rywalizacji między dwiema gałęziami rodziny[4] .
Nagardżuna zbuntował się przeciwko Prithvirajowi i zajął twierdzę Gudapura. [3] Prithviraj oblegał je z dużą armią składającą się z piechoty, wielbłądów, słoni i koni . Nagardżuna uciekł z twierdzy, ale Devabhata (prawdopodobnie jego generał) nadal się bronił. Prithviraj zdobywszy twierdzę schwytała żonę, matkę i stronników Nagardżuny. Według Prithviraja Vijaya, na bramie miasta Adźmer zawieszono girlandy z głów pokonanych żołnierzy[4] .
Dwa wersety Kharatara-Gachchha- Pattavali wspominają zwycięstwo Prithviraj nad Bhadanakami. Zwycięstwo to można datować na jakiś czas przed 1182 rokiem kiedy to miała miejsce wspomniana debata. [3] [4] Według Cynthii Talbot, Bhadanakowie byli prawdopodobnie dynastią kontrolującą obszar wokół Bajana . [2] Według Dasharatha Sharma, terytorium Bhadanaka obejmowało obszar wokół dzisiejszych miast Bhiwani, Rewari i Alwar[4] .
Inskrypcje na Madanpurze z lat 1182–83 (1239 VS ) z czasów panowania Prithviraja twierdzą, że „zniszczył” Bundelkhand, w którym rządził król Chandela Paramardi . [4] Inwazja Prithviraj na Chandela zachowała się w podaniach ludowych, takich jak Prithviraj Raso, Paramal Raso i Alha-Raso . [5] Inne teksty jak Sarangadhara Paddhati i Prabandha Chintamani, również wspominają o ataku Prithviraja na Paramardi. [3] Kharatara-Gachchha-Pattavali wspomina, że Prithviraj rozpoczął digvijaya (podbój wszystkich regionów). Wydaje się to być odniesieniem do początku marszu Prithviraj do Bundelkhand[4] .
Legendarna opowieść o kampanii Prithviraja przeciwko Chandelom brzmi następująco: Prithwiraj wracał do Delhi po ślubie z córką Padamsena, gdy jego kontyngent został zaatakowany przez siły tureckie (Ghuridów). Jego armia odparła ataki, ale poniosła przy tym poważne straty. W tym chaosie żołnierze Chahamany zgubili drogę i nieświadomie rozbili obóz w stolicy Chandeli, Mahobie. Zabili królewskiego ogrodnika Chandeli, który sprzeciwił się ich obecności, co doprowadziło do potyczki między obiema stronami. Król Chandeli Paramardi poprosił swego generała Udala, by zaatakował obóz Prithviraja, ale Udal odradził mu ten ruch. Szwagier Paramardiego, Mahil Parihar, władał współczesnym Orai; żywił on złą wolę wobec Paramardiego i podżegał króla do ataku. Prithviraja pokonał kontyngent Udala, a następnie wyruszył do Delhi. Następnie, niezadowoleni z intryg Mahila, Udal i jego brat Alha opuścili dwór Chandeli. Zaczęli służyć Jaichandowi, gahadawalskiemu władcy Kannauj. Następnie Mahil potajemnie poinformował Prythviraja, że królestwo Chandeli stało się słabe z powodu braku najsilniejszych generałów. Prithviraja najechał na królestwo Chandeli i oblegał Sirsagarh, które było w posiadaniu kuzyna Udala, Malkhana. Po tym, jak nie udało mu się pokonać Malkhana pokojowymi metodami i stracił ośmiu generałów, Prithviraj zdobył fort. Chandelowie zaapelowali o rozejm i wykorzystali ten czas, by odwołać Alhę i Udala z Kannauj. Na znak poparcia dla Chandelów Jaichand wysłał armię złożoną z najlepszych generałów, w tym dwóch własnych synów. Połączona armia Chandeli i Gahadawali zaatakowała obóz Prithviraja, ale została pokonana. Po zwycięstwie Prithviraja splądrował Mahobę. Następnie wysłał swego generała Chavanda Rai do fortu Kalinjar, by schwytał Paramardiego. Według różnych legend, Paramardi zmarł lub wycofał się wkrótce po ataku. Prithviraj wrócił do Delhi po mianowaniu Pajjuna Raia gubernatorem Mahoby. Później syn Paramardiego odzyskał Mahobę.
Historyczność tej opowieści jest dyskusyjna. Inskrypcje z Madanpuru wskazują, że Prithviraj splądrował Mahobę, ale dowody historyczne sugerują, że okupacja terytorium Chandela nie istniała, albo była krótkotrwała. Wiadomo, że Paramardi nie umarł ani nie przeszedł w stan spoczynku natychmiast po zwycięstwie Chauhan; w rzeczywistości nadal rządził jako suweren jeszcze dziesięć lat po śmierci Prithviraj. [6] Cynthia Talbot twierdzi, że Prithviraj tylko najechał na Jejakabhukti, a Paramardi odzyskał kontrolę nad swoim królestwem wkrótce po opuszczeniu Mahoby. Talbot kontynuuje, że Prithviraj nie był w stanie podbić terytorium Chandela. [2] A nawet odwrotnie, według RB Singha, prawdopodobne jest, że jakaś część terytorium Chandela została zaanektowana przez Chahmanas, choć na krótki czas[3] .
W Kharatara-Gachchha-Pattavali jest mowa o traktacie pokojowym między Prithvirajem a Bhimą II, królem Gudźaratu z dynastii Chaulukya (Solanki). Sugeruje to, że ci dwaj królowie byli wcześniej w stanie wojny[2] . Ta wojna może być datowana na czas przed 1187 CE (1244 VS). Inskrypcja z Veraval mówi, że premier Bhimy, Jagaddeva Pratihara, był "księżycem dla lotosopodobnych królowych Prithviraja" (odniesienie do wierzenia, że wschód księżyca powoduje, że kwitnący w dzień lotos zamyka swe płatki)[4] . Ponieważ Bhima był wtedy nieletni, wygląda na to, że Jagaddeva poprowadził kampanię po stronie Czaulukyi[5] .
Historycznie wątpliwy Prithviraj Raso dostarcza pewnych szczegółów na temat walki Chahamana-Chaulukya. [4] Zgodnie z nim, zarówno Prithviraj, jak i Bhima chcieli poślubić Ichchhini, księżniczkę Paramara z Abu. Małżeństwo Prithviraj z nią doprowadziło do rywalizacji między dwoma królami. Historyk GH Ojha odrzuca tę legendę jako fikcję, ponieważ mówi ona, że Ichchhini była córką Salakhy, podczas gdy Dharavarsha był wówczas władcą Paramara w Abu. Z drugiej strony historyk RB Singh uważa, że Salakha był szefem innego oddziału Paramara w Abu. [3] Raso wspomina również, że wuj Prithviraj, Kanhadeva, zabił siedmiu synów wuja Bhimy, Sarangadevy. Aby pomścić te morderstwa, Bhima najechał królestwo Chahamana i zabił ojca Prithviraj, Someśwarę, chwytając w tym czasie Nagora. [3] Prithviraj ponownie schwytał Nagora, pokonał i zabił Bhimę. Wiadomo, że jest to historycznie fałszywe, ponieważ panowanie Bhimy II trwało prawie pół wieku po śmierci Prithviraj. Podobnie, dowody historyczne sugerują, że Bhima II był dzieckiem w chwili śmierci Someshvary i dlatego nie mógł go zabić[4] .
Pomimo tych rozbieżności istnieją historyczne dowody na bitwę między Czahamanas a Czaulukyas w Nagor. Dwie inskrypcje znalezione w miejscowości Czarlu niedaleko Bikaner upamiętniają śmierć żołnierzy Mohilu w bitwie pod Nagor w 1184 roku (1241 VS ). Mohilowie są gałęzią Czauhanów i możliwe, że inskrypcje odnoszą się do bitwy opisanej w Prithviraj Raso[4][3] .
Jakiś czas przed 1187 Jagaddeva Pratihara podpisał traktat pokojowy z Prithvirajem. Według Kharatara-Gachchha-Pattavali, wódz o imieniu Abhayada poprosił kiedyś Jagaddevę o pozwolenie na zatakowanie i obrabowanie bogatych gości z kraju Sapadalaksha (terytorium Chahamana). W odpowiedzi Jagaddeva powiedział Abhayadzie, że z wielkim trudem zawarł traktat z Prithvirajem. Jagadewa zagroził, że jeśli Abhajada będzie nękał mieszkańców Sapadalaksy, to zaszyje go w oślim brzuchu. Historyk Dasharatha Sharma teoretyzuje, że konflikt Chahamana-Chaulukya zakończył się z pewną korzyścią dla Prithviraja, ponieważ Jagaddeva najwyraźniej bardzo pragnął zachować traktat. [4] Według historyków R.C. Majumdara i Satisha Chandry jego długotrwała walka z Gudżaratem nie powiodła się i poniósł klęskę w walce z Bhimą. Tak więc Prithviraja zawarł traktat w 1187 roku[7].
Obszar wokół góry Abu był rządzony przez władcę Chandravati Paramara Dharavarsę, który był feudałem Chaulukya. Partha-Parakrama-Vyayoga, tekst napisany przez jego młodszego brata Prahaladanę, opisuje nocny atak Prithviraja na Abu. Według tekstu, atak ten zakończył się porażką Czahamanów. Prawdopodobnie wydarzył się on podczas kampanii gudżaratskiej Prithviraja[4] .
Królestwo Gahadavala, skupione wokół Kannauj i kierowane przez innego potężnego króla Jayachandrę, znajdowało się na wschód od królestwa Chahamana. Zgodnie z legendą wspomnianą w Prithviraj Raso, Prithviraj uciekł z córką Jayachandry, Samyogitą, co doprowadziło do rywalizacji między dwoma królami[4] .
Legenda brzmi następująco: Król Jaichand (Jayachandra) z Kannauj postanowił przeprowadzić ceremonię Radżasuya, by ogłosić swoją supremację. Prithviraj odmówił udziału w tej ceremonii, a tym samym nie uznał Jaichanda za najwyższego króla. Córka Jaichanda, Samyogita, zakochała się w Prithviraju po usłyszeniu o jego bohaterskich wyczynach i zadeklarowała, że wyjdzie za mąż tylko za niego. Jaichand zorganizował ceremonię swayamvara (wyboru męża) dla swojej córki, ale nie zaprosił na nią Prithviraja. Mimo to, Prythviraja pomaszerował do Kannauj z setką wojowników i uciekł z Samyogitą. Dwie trzecie jego wojowników poświęciło życie w walce z armią Gahadawali, co pozwoliło mu uciec z Samyogitą do Delhi. W Delhi Prithviraj zakochał się w swej nowej żonie i zaczął spędzać z nią większość czasu. Zaczął ignorować sprawy państwowe, co ostatecznie doprowadziło do jego porażki z Muhammadem z Ghoru [2] .
Ta legenda jest również wspomniana w Ain-i-Akbari Abu'l-Fazla i Surjana-Charita Chandrashekhary (która nazywa księżniczkę Gahadavala "Kantimati"). Prithviraja Vijaya wspomina, że Prithviraj zakochał się w inkarnacji apsary Tilottamy, chociaż nigdy nie widział tej kobiety i był już żonaty z innymi kobietami. Według historyka Dasharatha Sharma jest to prawdopodobnie odniesienie do Samyogity. Jednak ta legenda nie jest wspomniana w innych źródłach historycznych, takich jak Prithviraja-Prabandha, Prabandha-Chintamani, Prabandha-Kosha i Hammira-Mahakavya[4] Zapisy Gahadavali również milczą na temat tego wydarzenia, w tym rzekomego występu Rajasuya Jayachandry[3] .
Według Dasharatha Sharma [4] i RB Singha [3] może być w tej legendzie trochę prawdy historycznej, jak wspominają trzy różne źródła. Wszystkie trzy źródła umieszczają to wydarzenie na jakiś czas przed ostateczną konfrontacją Prithviraj z Mahometem z Ghor w 1192 roku n.e.[4]
Prithviraj Raso wspomina, że Prithviraj pokonał Nahara Rai z Mandovary i wodza Mogołów Mudgala Rai, ale te historie wydają się być czystą fikcją. Żadne zapisy historyczne nie wskazują na istnienie tych osób[3] .
Budowę zrujnowanego fortu Qila Rai Pithora w Delhi przypisuje się Prithvirajowi. [8] Według Prithviraj Raso, władca Delhi, Anangpal Tomar, oddał miasto swojemu zięciowi Prithvirajowi, a pokonany został, gdy chciał je odzyskać.Jest to historycznie nieścisłe, ponieważ Delhi zostało przyłączone do terytorium Chahamany przez wuja Prithwiraja, Vigraharaja IV. [3] Ponadto dowody historyczne sugerują, że Anangpal Tomar zmarł przed narodzinami Prithviraj. Wydaje się, że twierdzenie o małżeństwie jego córki z Prithviraj zostało wymyślone później[5] .
Poprzednicy Prithviraj stanęli w obliczu licznych najazdów muzułmańskich dynastii, które do XII wieku opanowały północno-zachodnie obszary subkontynentu indyjskiego . [5] Pod koniec XII wieku dynastia Ghurid z Ghazna kontrolowała terytorium na zachód od królestwa Chahamana. Gdy Prithviraj był jeszcze dzieckiem, w 1175 roku n.e. władca Ghurid Muhammad z Ghor przekroczył rzekę Indus i zdobył Multan . W 1178 roku najechał Gujarat, rządzony przez Chaulukyas (Solanki). Wydaje się, że podczas marszu do Gujarat armia Ghuridów przekroczyła zachodnią granicę królestwa Chahamana, co widać po zniszczeniu kilku świątyń i splądrowaniu rządzonego przez Bhati Lodhruvy . [5] Prithviraja Vijaya wspomina, że działania armii Ghurid były jak Rahu dla królestwa Chahamana (w mitologii hinduskiej Rahu połyka Słońce, powodując zaćmienie Słońca ). Nie wspomina jednak o jakimkolwiek zaangażowaniu militarnym między dwoma królestwami. [5] W drodze do Gujarat armia Ghuridów oblegała fort Naddula (Nadol), który był kontrolowany przez Chahamanas z Naddula . Główny minister Prithviraj, Kadambavasa, poradził mu, aby nie oferował żadnej pomocy rywalom Ghuridów i trzymał się z dala od tego konfliktu. [5] [4] Chahamana nie od razu stanęła w obliczu inwazji Ghuridów, ponieważ Chaulukyowie z Gujarat pokonali Mahometa w bitwie pod Kasahrada w 1178 roku n.e., zmuszając Ghuridów do odwrotu[4] .
W ciągu następnych kilku lat Mahomet z Ghor umocnił swoją władzę na terytorium na zachód od Chahamanas, podbijając Peszawar, Sindh i Pendżab . Przeniósł swoją bazę z Ghazny do Pendżabu i podjął próby rozszerzenia swojego imperium na wschód, co doprowadziło go do konfliktu z Prithviraj[3] .
Prithviraja Vijaya wspomina, że Mahomet z Ghor wysłał ambasadora do Prithviraj, ale nie podaje żadnych szczegółów. [4] Taj-ul-Maasir Hasana Nizamiego (XIII wiek ne) stwierdza, że Mahomet wysłał swojego głównego sędziego Qiwama-ul Mulka Ruknuda Din Hamzę na dwór Prithviraj. Wysłannik próbował przekonać Prithviraj, by „porzucił wojowniczość i podążał ścieżką prawości”, ale bez powodzenia. W rezultacie Mahomet zdecydował się na wojnę z Prithviraj[2] .
Średniowieczni pisarze muzułmańscy wspominają tylko o jednej lub dwóch bitwach między dwoma władcami. Tabaqat-i Nasiri i Tarikh-i-Firishta wspominają o dwóch bitwach pod Tarain. Jami-ul-Hikaya i Taj-ul-Maasir wspominają tylko o drugiej bitwie pod Tarain, w której Prithviraj został pokonany. Jednak pisarze hinduscy i dżiniści twierdzą, że Prithviraj wielokrotnie pokonał Mahometa, zanim został zabity: [3]
Chociaż te relacje zdają się przesadzać w tej liczbie, możliwe jest, że za panowania Prithviraj doszło do więcej niż dwóch starć między Ghuridami i Chahamanami. [3] Wczesne zwycięstwa, o których wspominali pisarze hinduscy i dżiniści, prawdopodobnie odnoszą się do udanego odparcia przez Prithviraj najazdów generałów Ghurid[4] .
W latach 1190-1191 n.e. Mahomet z Ghor najechał na terytorium Chahamana i zdobył Tabarhindah lub Tabar-e-Hind (utożsamiany z Bathindą ). Umieścił go pod opieką Zia-ud-dina, Qazi z Tulaka, wspieranego przez 1200 jeźdźców. Gdy Prithviraj dowiedział się o tym, pomaszerował w kierunku Tabarhindah ze swoimi feudatorami, w tym Govindaraja z Delhi . Według XVI-wiecznego muzułmańskiego historyka Firishty jego siła składała się z 200 000 koni i 3000 słoni[4] .
Pierwotnym planem Mahometa był powrót do swojej bazy po zdobyciu Tabarhindah, ale kiedy usłyszał o marszu Prithviraj, postanowił podjąć walkę. Wyruszył z armią i napotkał siły Prithviraj pod Tarain . [4] W następnej bitwie armia Prithviraj zdecydowanie pokonała Ghuridów. Mahomet z Ghor został ranny i zmuszony do odwrotu[4] .
Prithviraj nie ścigał wycofującej się armii Ghuri, nie chcąc najeżdżać wrogich terytoriów ani źle oceniać ambicji Ghoriego. [9] Oblegał jedynie garnizon Ghurid w Tabarhindah, który poddał się po 13 miesiącach oblężenia[4] .
Wydaje się, że Prithviraj potraktował pierwszą bitwę pod Tarain jako walkę graniczną. Pogląd ten wzmacnia fakt, że nie poczynił on niewielkich przygotowań do jakiegokolwiek przyszłego starcia z Mahometem z Ghor. Według Prithviraj Raso, w okresie poprzedzającym jego ostateczną konfrontację z Ghuridami zaniedbywał sprawy państwa i spędzał czas na zabawach[9][2] .
Tymczasem Mahomet z Ghor powrócił do Ghazny i poczynił przygotowania, by pomścić swoją klęskę. Według Tabaqat-i Nasiri zebrał dobrze wyposażoną armię 120 000 wybranych jeźdźców afgańskich, tadżyckich i tureckich w ciągu następnych kilku miesięcy. Następnie pomaszerował w kierunku królestwa Chahamana przez Multan i Lahore, wspomagany przez Vijayaraja z Dżammu[4] .
Prithviraj został bez sojuszników w wyniku wojen z sąsiednimi hinduskimi królami. [4] Mimo to udało mu się zebrać dużą armię do walki z Ghuridami. Prithviraj z powodzeniem poprowadził sporą armię składającą się z ponad 100 władców Radżputów, głównie słoni bojowych, kawalerzystów i żołnierzy piechoty[10]. XVI-wieczny muzułmański historyk Firishta oszacował siłę armii Prithviraj na 300 000 koni i 3000 słoni, a także liczną piechotę. [4] Jest to najprawdopodobniej gruba przesada, mająca na celu podkreślenie skali zwycięstwa Ghurid. [9] Prithviraj napisał list do Mahometa z Ghor, obiecując mu nie krzywdę, jeśli zdecyduje się wrócić do swojego kraju. Mahomet upierał się, że potrzebuje czasu, aby przyznać swojemu bratu z Ghazna Ghiyath al-Din . Według Firishty zgodził się na rozejm, dopóki nie otrzymał odpowiedzi od brata. Zaplanował jednak atak na Chahamanas[4] .
Według Jawami ul-Hikayat, Mahomet wyznaczył kilku ludzi do podtrzymywania nocnych pożarów w jego obozie, podczas gdy on odmaszerował w innym kierunku z resztą swojej armii. Dało to Chahamanas wrażenie, że armia Ghuridów wciąż obozowała, przestrzegając rozejmu. Po dotarciu do kilku mil Mahomet utworzył cztery dywizje po 10 000 łuczników w każdej. Resztę armii trzymał w rezerwie. Nakazał czterem dywizjom przypuścić atak na obóz Chahamana, a następnie udawać odwrót[4] .
O świcie cztery dywizje armii Ghuridów zaatakowały obóz Chahamana, gdy Prithviraj jeszcze spał. Po krótkiej walce dywizje Ghurid udawały, że wycofują się zgodnie ze strategią Mahometa. W ten sposób Prithviraj został zwabiony do ścigania ich, a do popołudnia armia Chahamana była wyczerpana w wyniku tego pościgu. W tym momencie Mahomet poprowadził swoje siły rezerwowe i zaatakował Chahamanas, zdecydowanie je pokonując. Według Taj-ul-Maasir obóz Prithviraj stracił 100 000 ludzi (w tym Govindaraja z Delhi) w tej klęsce. Sam Prithviraj próbował uciec na koniu, ale został ścigany i złapany w pobliżu fortu Sarasvati (prawdopodobnie współczesnego Sirsa ). [4] Następnie Mahomet z Ghor schwytał Ajmer po zabiciu kilku tysięcy obrońców, zniewolił wielu innych i zniszczył miejskie świątynie[4] .
Prabandha Chintamani czternastowiecznego uczonego dżinizmu Merutungi stwierdza, że Prithviraj odciął uszy jednemu ze swoich ministrów, który w ramach zemsty poprowadził najeźdźców Ghurid do jego obozu. Prithviraj był w głębokim śnie po dniu postu religijnego i dlatego łatwo został schwytany[2] .
Hammira Mahakavya autorstwa XV-wiecznego uczonego dżinizmu Nayachandry Suri stwierdza, że po swojej początkowej porażce król Ghurid zebrał nową armię przy wsparciu sąsiedniego króla i pomaszerował do Delhi. Przed bitwą przekupił mistrza koni i muzyków Prithviraj złotymi monetami. Władca koni wyszkolił konia Prithviraja do harcowania w rytm bębnów. Ghuridy zaatakowały obóz Chahamana tuż przed świtem, kiedy Prithviraj spał. Prithviraj próbował uciec na koniu, ale jego muzycy zagrali w bębny. Koń zaczął harcować, a najeźdźcy z łatwością schwytali Prithviraj[2] .
Według innego dżinistycznego tekstu, Prithviraja Prabandha, minister Prithviraj Kaimbasa i jego nosiciel włóczni Pratapasimha nie byli w dobrych stosunkach. Kaimbasa kiedyś poskarżył się królowi przeciwko Pratapasimha, który przekonał króla, że Kaimbasa pomaga Ghuridom. Wściekły Prithviraj próbował pewnej nocy zabić Kaimbasę strzałą, ale w końcu zabił innego mężczyznę. Kiedy upomniał go bard Chand Baliddika, król odwołał zarówno barda, jak i ministra. [2] W czasie inwazji Ghuridów na Delhi, Prithviraj spał przez dziesięć dni. Kiedy Ghuridy zbliżyły się, jego siostra go obudziła: Prithviraj próbował uciec na koniu, ale Kaimbasa pomógł Ghuridom go schwytać, mówiąc im o pewnym dźwięku, który sprawił, że jego koń podskoczył[2] .
Większość średniowiecznych źródeł podaje, że Prithviraj został zabrany do stolicy Chahamana, Ajmer, gdzie Mahomet planował przywrócić go jako wasala Ghurid. Jakiś czas później Prithviraj zbuntował się przeciwko Mahometowi i został zabity za zdradę. [4] Potwierdzają to dowody numizmatyczne: niektóre monety w stylu „konia i byka” z imionami zarówno Prithviraj, jak i „Muhammad bin Sam” zostały wyemitowane z mennicy w Delhi, [2] [3] , chociaż inna możliwość jest taka, że Ghuridzi początkowo używali monet w stylu Chahamana, aby zapewnić większą akceptację ich własnych monet na byłym terytorium Chahamana. [2] Po śmierci Prithviraja Mahomet osadził na tronie Ajmera księcia Chahamana Govindaraja, co dodatkowo wspiera tę teorię[3] .
Źródła różnią się co do dokładnych okoliczności: [4]
XIII-wieczny perski historyk Minhaj-i-Siraj stwierdza, że Prithviraj został „zesłany do piekła” po schwytaniu. Tę relację popiera także XVI-wieczny historyk Firishta . [3] Według historyka Satish Chandra, relacja Minhaja sugeruje, że Prithviraj został stracony natychmiast po jego klęsce, [9] ale RB Singh uważa, że z pism Minhaja nie można wyciągnąć żadnego takiego wniosku. [3] Viruddha-Vidhi Vidhvansa autorstwa hinduskiego pisarza Lakshmidhara jest jedynym źródłem, które twierdzi, że Prithviraj został zabity na polu bitwy[3] .
Prithviraj Raso twierdzi, że Prithviraj został zabrany do Ghazny jako więzień i oślepiony. Usłyszawszy to, poeta Chand Bardai udał się do Ghazny i podstępem nakłonił Mahometa z Ghor do obejrzenia pokazu łuczniczego niewidomego Prithviraj. Podczas tego występu Prithviraj wystrzelił strzałę w kierunku głosu Mahometa i zabił go. [2] Wkrótce potem Prithviraj i Chand Bardai zabili się nawzajem. [11] To jest fikcyjna narracja, nie poparta dowodami historycznymi: Mahomet z Ghor rządził przez ponad dekadę po śmierci Prithviraj. [12] [4]
Po śmierci Prithviraja, Ghuridzi wyznaczyli jego syna Govindaraja na tron Ajmera jako swego wasala. W 1192 roku ne młodszy brat Prithviraj, Hariraja, zdetronizował Govindaraja i odzyskał część królestwa jego przodków. Govindaraja przeniósł się do Ranastambhapura (obecnie Ranthambore ), gdzie założył nową gałąź władców wasalnych Chahamana . Hariraja został później pokonany przez generała Ghurid Qutb al-Din Aibak[4] .
Prithviraj miał oddaną posługę dla panditów (uczonych) i poetów, którą kierował Padmanabha. Jego dwór miał wielu poetów i uczonych, w tym: [4]
Kharatara-Gachchha-Pattavali wspomina o debacie, która miała miejsce między mnichami dżinizmu Jinapati Suri i Padmaprabhą w Naranayana (dzisiejsza Narena niedaleko Ajmer). Prithviraj obozował tam w tym czasie. Jinapati został później zaproszony do Ajmeru przez bogatego kupca Jain. Tam Prithviraj wystawił mu jaya-patrę (świadectwo zwycięstwa)[2] .
Według historyka RB Singha, w szczytowym okresie imperium Prithvirajaja rozciągało się od rzeki Sutlej na zachodzie do rzeki Betwa na wschodzie i od podnóża Himalajów na północy do podnóża góry Abu na południu. W ten sposób obejmował części dzisiejszego Radżastanu, Uttrakhandu, południowego Pendżabu, północnego Madhya Pradesh, Himachal Pradesh i zachodniego Uttar Pradesh . [3]
Jednak według archeologa Rimy Hooja i historyka RC Majumdara, Prithviraj odziedziczył królestwo, które rozciągało się tylko do dzisiejszych czasów Hissar i Sirhind ( Bathinda ) na północnym zachodzie i do Delhi na północy. Jego terytoria były ograniczone na południowej granicy przez Guhilas z Mewar wraz Chauhanowie z Nadolu, na wschodniej granicy królestwa Bayana, Kachchhapaghatas z Gwalioru i Gahadavalas z Varnasi, a na północno-zachodniej granicy imperium Ghaznavidów. Majumdar dalej twierdzi, że kampanie wojskowe Prithviraja na jego sąsiadów nie spowodowały żadnej aneksji terytorium[13][14].
Dostępnych jest tylko siedem inskrypcji datowanych na okres panowania Prithviraja; żadna z nich nie została wydana przez samego króla. [2]
Późnośredniowieczne (XIV i XV w.) sanskryckie opowieści o Prithviraj przedstawiają go króla, który nie odniósł sukcesu, a zapamiętany został w pamięci jedynie z powodu porażki z w walce z obcym królem. [2] Prabandha-Chintamani i Prithviraja-Prabandha, napisane przez autorów dżinizmu, przedstawiają go jako nieudolnego i niegodnego króla, który był odpowiedzialny za swój własny upadek i którego złe traktowanie jego pobożnych podwładnych zmieniło ich w zdrajców. W przeciwieństwie do tego Hammira Mahakavya, również napisana przez dżinistycznego autora, przedstawia go jako odważnego człowieka, którego podwładni zwrócili się przeciwko niemu z czystej chciwości. Hammira Mahakavya, która prawdopodobnie miała zadowolić lorda Chauhan, zachowuje elementy tradycji dżinizmu, które występują w dwóch tekstach Prabandhy, ale także próbuje gloryfikować Prithviraj, który był przodkiem bohatera tego tekstu Hammiry . [2]
Prithviraj Raso, legendarny tekst, któremu patronują głównie dwory radźputskie [2] , przedstawia Prithviraj jako wielkiego bohatera. [2] Z czasem Prithviraja zaczęto przedstawiać jako patriotycznego hinduskiego wojownika, który walczył z muzułmańskimi wrogami[2] . Jest pamiętany jako król, którego panowanie jest granicą między dwoma indyjkimi epokami. [2] Konwencja przedstawiania Prithviraja jako hinduskiego króla pokonanego w ramach islamskiego podboju Indii wydaje się mieć swój początek w Tajul-Ma'asir Hasana Nizamiego (początek XIII wieku). Nizami przedstawia swoją narrację jako opis "wojny z wrogami wiary" oraz tego, jak "islamski styl życia został ustanowiony na ziemi hindusów". [2] Tajul-Ma'asir, a także późniejszy tekst Tabaqat-i Nasiri (ok. 1260) przedstawiają zwycięstwo Ghurid nad Prithviraj jako kamień milowy prowadzący do ustanowienia Sułtanatu Delhi[2] .
Legendy z XVI wieku opisują go jako władcę politycznego centrum Indii – Delhi (a nie Ajmer, które było jego faktyczną stolicą). [2] Na przykład Ain-i-Akbari Abula Fazla w ogóle nie wiąże dynastii Chahamana z Ajmerem. [2] Związek Prithviraja z Delhi w tych legendach jeszcze bardziej wzmocnił jego status jako symbolu przed-islamskiej potęgi Indii[2] .
Prithviraj został opisany jako „ostatni cesarz hinduski”. To określenie jest niedokładne, ponieważ kilku silniejszych władców hinduskich rozkwitło po nim w południowych Indiach, a nawet niektórzy współcześni władcy hinduscy w północnych Indiach byli co najmniej tak potężni jak on. Niemniej dziewiętnastowieczny brytyjski oficer James Tod wielokrotnie używał tego terminu, aby opisać Prithviraj w swoich Rocznikach i Starożytności Radżastanu . Tod był pod wpływem średniowiecznych relacji muzułmańskich w języku perskim, które przedstawiają Prithviraj jako wielkiego władcę, a jego porażkę przedstawiają jako wielki ktrok w muzułmańskim podboju Indii. Po Todzie w kilku narracjach nadal opisywano Prithviraja jako „ostatniego cesarza hinduskiego”. [2] Na przykład, inskrypcje na pomniku w Adźmer[2] .
W Adźmer i Delhi zbudowano pomniki poświęcone Prithvirajowi. [2] O jego życiu nakręcono wiele indyjskich filmów i seriali telewizyjnych. Należą do nich: Prithviraj Chouhan (1924), Prithviraj Sanyogita (1929) autorstwa Narayanrao D. Sarpotdara, Prithviraj (1931) autorstwa RN Vaidyi, Prithviraj Sanyogita (1933), Prithviraj Samyogita (1946) autorstwa Narayanrao D. Sarpotdara, Samrat Prithviraj Chauhan (1959) przez Harsukh Jagneshwar Bhatt, Rani Samyuktha z udziałem MG Ramachandrana, Samrat Prithviraj (2022) Chandraprakash Dwivedi ; [15] [16] oraz hinduskich seriali telewizyjnych Main Dilli Hoon (1998–1999) i Dharti Ka Veer Yodha Prithviraj Chauhan (2006–2009). Indyjski film animowany Veer Yodha Prithviraj Chauhan (2008) został wydany przez Rakesh Prasad. Prithviraj był również jedną z pierwszych postaci historycznych, które zostały opisane w Amar Chitra Katha (nr 25). [2] Wiele z tych współczesnych opowieści przedstawia Prithviraj jako bezbłędnego bohatera i podkreśla przesłanie hinduskiej jedności narodowej[2] .
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.