Walerian Żak

Walerian Żak (ur. 14 kwietnia 1911 w Bóbrce Kańczuckiej, zm. 13 marca 1969 w Surbiton) – major pilot Wojska Polskiego, podpułkownik (ang. Wing Commander) Królewskich Sił Powietrznych, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Walerian Żak

2 zwycięstwa
major pilot
Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1911 Bóbrka Kańczucka
Data i miejsce śmierci	13 marca 1969 Surbiton
Przebieg służby
Lata służby	1934–1947
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego Armée de l’air RAF
Jednostki	112 eskadra myśliwska dywizjon 303 dywizjon 308 3 Polskie Skrzydło Myśliwskie
Stanowiska	dowódca eskadry, dowódca dywizjonu, dowódca skrzydła
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa bitwa o Anglię
Odznaczenia

Życiorys

Absolwent Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (VIII promocja)^[1]. 4 sierpnia 1934 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1934 roku i 26. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki, a Minister Spraw Wojskowych wcielił do 6 pułku lotniczego we Lwowie^[2]. Później latał w 112 eskadrze myśliwskiej. Na stopień porucznika został awansowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 i 59. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa^[3]. W marcu 1939 był instruktorem pilotażu w Szkole Pilotażu w Grudziądzu^[4].

Podczas kampanii wrześniowej latał w „grupie dęblińskiej”. Przez Rumunię przedostał się do Francji. Początkowo instruktor, później pilot w składzie Esk. „Koolhoven”. Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii (numer służbowy P1390).

Skierowany do dywizjonu 303 w sierpniu 1940 roku. Ranny podczas walki 27 września 1940 roku. Po odpoczynku, 9 lipca 1941 skierowany do dywizjonu 303 na dowódcę eskadry. Po odbyciu kolejnej tury lotów bojowych skierowany jako instruktor do 58. OTU. W kwietniu 1942 ponownie skierowany do dywizjonu 303. Od 7 maja 1942 do 19 maja 1942 dowódca dywizjonu 303. Od 25 maja 1942 do 11 lutego 1943 dowódca dywizjonu 308. Oficer łącznikowy w 12. Grupie Myśliwskiej. Od czerwca dowódca 3. Polskiego Skrzydła Myśliwskiego. Wojnę zakończył jako słuchacz VI Kursu Wyższej Szkoły Lotniczej. Zdemobilizowany w 1947 roku, pozostał w Wielkiej Brytanii. Zmarł 13 marca 1969 roku w Surbiton, został pochowany na cmentarzu w Nortwood Middlesex^[5].

Zwycięstwa powietrzne

Na liście Bajana figuruje na 129. pozycji z 2 pewnymi, 1 prawdopodobnym i 2 uszkodzonymi samolotami.

Zestrzelenia pewne:

• Do-215 – 15 września 1940 (pilotował Hurricane'a L2099)
• 1/8 Do-215 – 18 września 1940 (pilotował Hurricane'a L2099)^[6]
• He-111 – 26 września 1940 (pilotował Hurricane'a V7289)
• He-111 – 27 września 1940 (pilotował Hurricane'a V7289)

Uszkodzenia:

• He-111 – 26 września 1940 (pilotował Hurricane'a V7289)
•  ?

Awanse

• kapitan – 1 marca 1942
• major – w czasie służby w dowództwie 12 grupy myśliwskiej

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 9616 (15 listopada 1942)
• Krzyż Walecznych (1 lutego 1940/1?, 15 lutego 1944)
• Medal Lotniczy – czterokrotnie
• Odznaka za Rany i Kontuzje
• brytyjski Distinguished Flying Cross (15 maja 1944)

Przypisy

1. VIII promocja
2. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 15 sierpnia 1934 roku, s. 215, 224.
3. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 217.
4. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 476.
5. Krzystek 2012 ↓, s. 646.
6. R. King, str. 415 - nie uznane przez komisję Bajana

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
• Richard King: Dywizjon 303 walka i codzienność. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2012. ISBN 978-83-7243-979-6. Brak numerów stron w książce
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

Linki zewnętrzne

• biografia