Masłosz Parka

Masłosz Parka (Vitellaria paradoxa) – gatunek rośliny należący do rodziny sączyńcowatych, jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju masłosz (Vitellaria C.F.Gaertn.). Występuje naturalnie w zachodniej i środkowej Afryce^[5].

Masłosz Parka

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	sączyńcowate
Rodzaj	masłosz
Gatunek	masłosz Parka
Nazwa systematyczna
Vitellaria paradoxa C.F.Gaertn. Suppl. Carp. 131 1807[3]
Synonimy
Bassia parkii G. Don Butyrospermum paradoxum (C.F.Gaertn.) Hepper Butyrospermum parkii (G. Don) Kotschy[4] Lucuma paradoxa (C.F.Gaertn.) A.DC.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
narażony na wyginięcie
Zasięg
Zasięg występowania

Morfologia

Drzewo dorasta do wysokości 25 m, choć zazwyczaj osiąga do 15 m. Liście są odwrotnie jajowate, wydłużone i skupione na końcach gałązek. Blaszka liściowa jest skórzasta i od spodu owłosiona. Okazałe kwiaty mają pięciokrotny kielich i koronę. Płatki są okazałe, kremowobiałe, pręciki liczne, słupek pojedynczy. Owocem jest eliptyczna jagoda o barwie żółtej lub żółtozielonej z pojedynczym, okrągławym nasionem o barwie czerwonobrązowej i długości do 2,5 cm^[6].

Zastosowanie

Roślina uprawiana jest dla owoców, których nasiona są bogate w tłuszcze. Z gniecionych nasion wytwarza się masło shea. Drzewo jest także źródłem drewna służącego do wyrobu mebli^[6].

• 
  Owoce
• 
  Nasiona
• 
  Masło shea

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-08-19] (ang.).
3. Vitellaria paradoxa. [w:] The Plant List [on-line]. Kew Gardens. [dostęp 2011-08-19]. (ang.).
4. Taxon: Vitellaria paradoxa. [w:] Germplasm Resources Information Network [on-line]. (GRIN). [dostęp 2011-08-20]. (ang.).
5. Makerere University Institute of Environment and NaturalM.U.I.E.N. Resources Makerere University Institute of Environment and NaturalM.U.I.E.N., Vitellaria paradoxa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2011-08-19] (ang.).
6. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 220. ISBN 83-09-00256-4.

Linki zewnętrzne

• Masłosz Parka – Butyrospermum parkii (G. Don) Kotschy) = Vitellaria paradoxa Gaertner = Bassia parkii G. Don jako źródło tłuszczu
• Vitellaria paradoxa Brunken, U., Schmidt, M., Dressler, S., Janssen, T., Thombiano, A. & Zizka, G. 2008. West African plants — A Photo Guide. Forschungsinstitut Senckenberg

Kontrola autorytatywna (takson):

• LCCN: sh89001665
• GND: 4125964-6
• BnF: 12014391k
• BNCF: 798
• J9U: 987007541887905171

Encyklopedie internetowe:

• SNL: smørtre_-_Vittelaria_paradoxa

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 1149436
• GBIF: 2886750
• identyfikator iNaturalist: 444757
• IPNI: 790034-1
• ITIS: 505960
• NCBI: 292385
• identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-213267
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:790034-1
• identyfikator Tropicos: 50053507
• USDA PLANTS: VIPA12
• CoL: 5BKVQ