Ukrzyżowanie (obraz Antonella da Messina, 1475)

Ukrzyżowanie – obraz autorstwa Antonello da Messina powstały w 1475 roku.

Ukrzyżowanie

Autor	Antonello da Messina
Data powstania	1475
Medium	olej na desce
Wymiary	52,5 × 42,5 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych w Antwerpii

Ukrzyżowanie jest jednym z trzech obrazów z tego cyklu. Pierwsze dwa zostały ukończone w latach 1454 – 1455. Trzeci został ukończony w 1475 roku. Obrazy obecnie znajdują się w Muzeum Brukenthala w Sybinie, Królewskich Muzeach Sztuk Pięknych w Antwerpii i w National Gallery w Londynie.

Opis obrazu

Styl obrazu wskazuje na szkołę flamandzką. Obraz powstał podczas pobytu artysty w Wenecji. Messina wyraźnie podzielił obraz na dwie części, zaznaczając linię horyzontu. Górna część, na tle błękitnego nieba, przedstawia scenę śmierci trzech ukrzyżowanych postaci. Postać centralna, umierający Jezus kontrastuje swoim spokojem z powyginanymi ciałami dwóch pozostałych skazańców. W dolnej części obrazu na pierwszym planie znajdują się postacie Matki Boskiej i Świętego Jana. Również ich pozy świadczą o innym odbieraniu aktu śmierci. W tle znajduje się Jerozolima. Obraz, zgodnie z duchem flamandzkich artystów, wypełniony jest szczegółami, motywami symbolicznymi i wizerunkami zwierzęcymi. Według włoskiego artysty Roberta Longhiego, górna część obrazu została dodana kilka lat później.

Symbolika obrazu

Obie postacie u krzyża są rozmieszczone zgodnie z ikonografią przedstawiającą Ukrzyżowanie. Maria znajduje się po prawej stronie, a Jan po lewej. U dołu obrazu Messina umieścił postać syczka. Syczek symbolizuje tu żałobę i śmierć (według niektórych źródeł)^[1]. Obok artysta umieścił węża wypełzającego z czaszki, co ma nawiązywać do przemijania życia. Czaszka prócz nawiązania do miejsca pochowania Jezusa, nawiązuje do protoplasty Adama, który według średniowiecznych podań miał być pochowany na tej samej górze. Dalej za wężem z prawej strony znajdują się czerwone kwiaty symbolizujące mękę Chrystusa.

Ukrzyżowanie w innych muzeach

Obrazy znajdujące się w innych muzeach przedstawiają tę samą scenę ukrzyżowania. Obraz z Sybiny przedstawia prócz skazańców Matkę Boską i płaczące kobiety. Scena rozgrywa się na tle Jerozolimy i zatoki. Obraz z londyńskiego muzeum przedstawia tylko ukrzyżowanego Jezusa i siedzących u jego stóp Matkę Boską i Jana. Obraz jest jednym z nielicznych podpisanych przez autora sygnaturą „1475/antonellus messaneus / me Pinxit”.

Przypisy

1. Łubieński w swojej książce pisze tak: "Syczek z pierzastymi uszami na antwerpskiej wersji Ukrzyżowania Antonella da Messiny, to właśnie zwiastun zbliżającej się śmierci. Siedzi u stóp cierpiącego Chrystusa i wykręconych w agonii łotrów i patrzy nieruchomo na widza."

Bibliografia

• A. Auf de Heyde, National Gallery London, wyd. HPS, 2007, ISBN 978-83-60688-44-1.
• S Zuffi, Wielki słownik malarzy wyd. HPS, 2006, ISBN 978-83-60688-15-1.
• LuciaL. Impelluso LuciaL., Natura i jej symbole, HannaH. Cieśla (tłum.), Warszawa: wyd. Arkady, 2006, ISBN 83-213-4440-2, OCLC 749805019. Brak numerów stron w książce
• S. Łubieński, Dwanaście srok za ogon, wyd. Czarne, Warszawa 2016, ISBN 978-83-8049-235-6.

Linki zewnętrzne

• Obraz Ukrzyżowanie z National Gallery w Londynie