Loading AI tools
związek chemiczny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trichlorek arsenu (nazwa Stocka: chlorek arsenu(III)), AsCl3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków, połączenie arsenu na III stopniu utlenienia z chlorem.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
AsCl3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
181,28 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd |
bezbarwna oleista ciecz[2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Inne aniony |
AsF3, AsBr3, AsI3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Inne kationy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pochodne arsenoorganiczne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
Trichlorek arsenu ma budowę piramidalną o symetrii C3v i zawiera jedną wolną parę elektronową. Wiązania As–Cl mają charakter kowalencyjny, a ich długość wynosi 2,16–2,17 Å, zaś kąt Cl–As–Cl mierzy 97–98°. Wartości te są prawie identyczne w fazie stałej i gazowej[7].
Trichlorek arsenu można otrzymać kilkoma metodami:
Trichlorek arsenu w warunkach normalnych jest bezbarwną, stosunkowo lotną cieczą o temperaturze krzepnięcia −16 °C i temperaturze wrzenia 130 °C[5]. Krystalizuje w układzie rombowym[7] tworząc bezbarwne kryształy o perłowym połysku[2]. Ma niską lepkość (1,23 cP), umiarkowanie wysoką stałą dielektryczną (12,8) i niską właściwą przewodność elektryczną, 1,4×10−7 S/m[6].
Trichlorek arsenu ulega jedynie śladowej autodysocjacji[6]:
na co wskazuje duży opór elektryczny czystego związku. Tym niemniej jest on silnym akceptorem jonów halogenkowych, np. chlorkowych, z którymi tworzy aniony AsCl4− o symetrii C2v. Znane są też aniony kompleksowe AsCl3−6[6].
W obecności wody AsCl3 hydrolizuje do kwasu arsenawego[13] (w efekcie czego dymi na powietrzu[2]):
Reakcja ta, w przeciwieństwie do hydrolizy PCl3, jest odwracalna, a dodatek HCl przesuwa ją w lewo[13]. Umożliwia to syntezę AsCl3 z As2O3 i stężonego kwasu solnego[12].
AsCl3 reaguje też z alkoholami, alkoholanami i fenolami, tworząc odpowiednie estry lub – w zależności od stosunku reagentów – chloroestry, np. [6]:
Z aminami daje amidy, np. [6]:
W reakcji z bromkiem boru tworzy tribromek arsenu, który z uwagi na stały stan skupienia w warunkach normalnych i wolniejszy rozkład na powietrzu jest w niektórych reakcjach otrzymywania arsenowych pochodnych lepszym zamiennikiem AsCl3[15].
W czasie I wojny światowej trichlorek arsenu był wykorzystywany w mieszaninach z innymi substancjami w pociskach chemicznych głównie przez Francję. Mieszanina o nazwie Vincennite stosowana we francuskich pociskach numer 4 składała się z kwasu pruskiego (50%), trichlorku arsenu (30%), chlorku cyny(IV) (15%) i chloroformu (5%), a mieszanina Vitrite (lub Vivrite) w pociskach 4B – z chlorocyjanu (70%) i AsCl3 (30%)[16]. Dodawanie trichlorku arsenu miało na celu, poza możliwym zwiększeniem toksyczności, poprawienie właściwości fizycznych całej mieszaniny. Stosowanie takiej amunicji nie okazało się jednak skuteczne[17]. AsCl3 był również składnikiem oleju arsynowego[18].
W tym samym czasie AsCl3 stosowano do otrzymywania innych arsenoorganicznych bojowych środków trujących[19], m.in. luizytu opisanego w 1904 roku przez Juliusa Nieuwlanda[20][21]:
Pracą Niewulanda zainteresował się wówczas Winford Lee Lewis pracujący dla amerykańskiej armii i wykazał, że w rzeczywistości w reakcji tej powstaje mieszanina trzech podobnych związków – luizytu A, B i C[19]. Trichlorek arsenu wykorzystywano również m.in. do produkcji difenylochloroarsyny w reakcji z trifenyloarsyną[17] i adamsytu z difenyloaminy[22].
Trichlorek arsenu wykorzystywany jest jako rozpuszczalnik niewodny o dużej stałej dielektrycznej[12] oraz jako substrat do syntezy wielu związków arsenoorganicznych i chlorowych pochodnych arsyn[11], w tym także leków, insektycydów i bojowych środków trujących[4], np. etylodichloroarsyny[23]:
Z powodu możliwości użycia go jako prekursora bojowych środków trujących, znajduje się w wykazie 2B Konwencja o zakazie broni chemicznej[24] i liście prekursorów Grupy Australijskiej[25].
Wykorzystywany jest także do domieszkowania przy produkcji półprzewodników oraz do otrzymywania metalicznego arsenu wysokiej czystości[11].
Trichlorek arsenu jest związkiem silnie trującym (bardziej toksycznym niż można by to było przewidywać z zawartości arsenu)[26], który może przedostać się do organizmu poprzez inhalację, spożycie i absorpcję przez skórę[4] (która jest większa niż u większości związków arsenu)[27]. Doustna dawka śmiertelna dla szczura wynosi 48 mg/kg[5]. Jest kancerogenem[28].
Jego transport drogą lotniczą jest zabroniony przepisami IATA[29].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.