Słoków
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Słoków (niem. Schlogwitz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Lubrza[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
wieś | |
Słoków (lipiec 2020) | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) |
89[1] |
Strefa numeracyjna |
77 |
Kod pocztowy |
48-231[2] |
Tablice rejestracyjne |
OPR |
SIMC |
0498431 |
Położenie na mapie gminy Lubrza | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa opolskiego | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego | |
50°21′09″N 17°41′56″E[3] |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 31 grudnia 2013 r. wieś była zamieszkana przez 91 osób[5].
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 3 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej, tuż przy granicy gminy Lubrza z gminą Biała. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Ogólna powierzchnia wsi to 248 ha, w tym użytków rolnych 225 ha[7].
W Słokowie panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,1 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Słokowa wynoszą 624 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Sloków, a także niemiecką Schlogwitz we fragmencie: „Schlogwitz (1379 Slohowicz, polnisch Sloków)”[9]. Wzmiankowana pierwszy raz w 1379 roku pod nazwą Slokowicz (Sławkowice), pochodzącej od nazwy osobowej „Sławek” (z 1224 roku). W młodszych dokumentach historycznych występuje pod nazwą Slawkowicz (1416), Sloków (1485) i Schlogwitz[7]. Ze względu na słowiańskie pochodzenie nazwa Schlogwitz została zmieniona w okresie nazistowskim na Schlagenhof[10].
W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Slokowicz (1379), Slohowicz (1379), Slokowitz (1379), Slokowicz (1384), Slawkowicz (1416), Schloywicz (1580), Schlagwicz (1604), ex villa Schlokowic (1679), in octavo pago Zlokow dicto (1687), Schlagwitz, P[ol]. Slokow (1736), Schlogwitz (1743), Schlogwiz, pohln. Slokon (1784), Schlogwiz, Schlogwitz (1789), Schlogwitz, Sloków (1845), Schlogwitz, Sloków (1865), Zloków (1900), Słoków (Słokowice) – Schlagenhof (1939), Zułków, Sokowo (1945), Schlagenhof – Słoków, -owa, słokowski (1948), Słoków, -kowa (1982)[10].
Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w 1379[11]. Układ i funkcja dzisiejszej zabudowy wskazuje na to, że genetycznym układem przestrzennym wsi był folwark, który w dokumentach historycznych wzmiankowany był około XVI wieku (prawdopodobnie istniał znacznie wcześniej). W średniowieczu wieś nosiła nazwę Slokowicz (Sławkowice) i była własnością rodu Kornitzów[12]. W 1536 dochody ze Słokowa pobierali joannici z Solca[13].
W 1732 hrabia Mettich zbudował we wsi pałac przeznaczony dla jego żony na wypadek, gdyby została wdową. Hrabia dysponował majątkiem ziemskim we wsi[12]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[14]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[15]. W 1768 majątek przeszedł na własność rodu Strachwitzów[12]. Friedrich Albert Zimmermann w 1784 notował, że w Słokowie mieszkali zarówno katolicy, jak i ewangelicy[16]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa wbijającego po prawej łopatę w ziemię, a w otoku napis: SCHLOGWITZ: GEM: SIG: / NEYSTAETER CREIS (pol. Gmina Słoków / Powiat Prudnicki)[17].
W 1819 ziemie w Słokowie nabył Carl Wilhelm Ludwig von Wittenburg. Słoków był jego własnością do 1845, a w posiadaniu rodu Wittenburgów pozostał do 1945. Ród przyczynił się do rozwoju i rozbudowy wsi. Rudolf von Wittenburg zbudował we wsi stodołę oraz stajnię dla koni. Po jego śmierci, majątek przejęła wdowa po nim, Emma. Wzniosła ona w pobliskim lesie grobowiec rodzinny oraz kurnik, który przekształcono w szkołę. Następnie majątkiem zarządzali synowie Rudolf i Paul[11]. Posiadłość rycerska miała powierzchnię 902 morgów i obejmowała ziemie w sąsiednich Olbrachcicach, Nowym Browińcu i Laskowicach. Gospodarstwa rolników posiadały 82 morgi. Pod koniec XIX wieku w Słokowie mieszkało 133 katolików, podlegających parafii w Nowym Browińcu, a także 111 ewangelików, uczęszczających do kościoła w Olszynce[18].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 238 mieszkańców Słokowa 190 posługiwało się językiem niemieckim, 43 językiem polskim, a 5 było dwujęzycznych[19]. Po I wojnie światowej właścicielem majątku w Słokowie był Gustav von Wittenburg[11]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Słoków znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[20]. Do głosowania uprawnione były w Słokowie 142 osoby, z czego 52, ok. 36,6%, stanowili mieszkańcy (w tym 50, ok. 35,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 142 głosy (100% uprawnionych), w tym 140 (ok. 98,6%) ważnych; za Niemcami głosowało 140 osób (100%), a za Polską 0 osób (0%)[21]. Na początku lat 20. XX wieku w Słokowie powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej. We wnękach ściany za kamieniem ustawiono marmurowe płyty z nazwiskami poległych[18].
Podczas II wojny światowej w gospodarstwie w Słokowie pracowali robotnicy przymusowi z Polski i Ukrainy[12]. W styczniu 1945 przez Słoków przeszły kolumny więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. W toku tzw. „marszu śmierci” wiele osób zmarło lub zostało zamordowanych przez Niemców[22]. W czasie trwania walk o Prudnik między Armią Czerwoną i Wehrmachtem, w nocy z 17 na 18 marca 1945 Gustav von Wittenburg rozdał mieszkańcom Słokowa swoje konie, które pomogły im w ucieczce w kierunku pobliskich Gór Opawskich, a następnie na teren późniejszej Czechosłowacji. Sam Wittenburg opuścił Słoków dzień później, przedzierając się na koniu przez zamykające się okrążenie wojsk radzieckich. Pałac w Słokowie, przejęty przez Rosjan, częściowo spłonął w nieznanych okolicznościach[18].
Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[23]. Wówczas w Słokowie została osiedlona część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich – z Rumna koło Lwowa na terenie obecnej Ukrainy[24].
W latach 1945–1950 Słoków należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Lubrza[25], a w latach 1954–1972 do gromady Olszynka[26].
Majątek Wittenburgów przeszedł na własność państwa w 1947 roku[12]. W Słokowie utworzono rolniczą spółdzielnię produkcyjną[27]. W pałacu planowano utworzyć szkołę rolniczą, jednak ostatecznie został on wysadzony w powietrze w latach 60. XX wieku. Zachowały się pobliski spichlerz dworski oraz kapliczka[12].
Miejscowość zamieszkiwana jest przez ludność napływową, przybyłą na Śląsk z Kresów Wschodnich po 1945 w wyniku przymusowych przesiedleń ludności polskiej[28].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[37]:
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Słokowie chronione są ponadto[38]:
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1202O relacji Biała – Olbrachcice – Słoków – Laskowice oraz nr 1279O relacji Olszynka – Słoków[40].
Słoków posiada połączenia autobusowe z Głogówkiem, Lubrzą, Nowym Browińcem, Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[41].
Katolicy ze Słokowa należą do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Olbrachcicach (dekanat Biała)[42].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Słokowie[43].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 8 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku[44].
Teren wsi, jak i całej gminy Lubrza, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[45]. Gminę Lubrza obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[46].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.