Strumieńczyk czarnogłowy

Strumieńczyk czarnogłowy
	Bathmocercus cerviniventris
	(Sharpe, 1877)
	; Ilustracja z 1883
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	chwastówkowate
Podrodzina	chwastówki
Rodzaj	Bathmocercus
Gatunek	strumieńczyk czarnogłowy
Synonimy
	Apalis cerviniventris Sharpe, 1877;
	Apalis cerviniventris Sharpe, 1877;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Strumieńczyk czarnogłowy^[3] (Bathmocercus cerviniventris) – gatunek małego ptaka z rodziny chwastówkowatych (Cisticolidae). Występuje w Afryce Zachodniej w regionie Górnej Gwinei. Od 2018 ma status gatunku niedostatecznie rozpoznanego (DD, Data Deficient), wcześniej uznawany za gatunek bliski zagrożenia.

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Po raz pierwszy gatunek opisał Richard Bowdler Sharpe w 1877. Holotyp pochodził z Ghany (wówczas jeszcze znanej jako Złote Wybrzeże, kolonia brytyjska). Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Apalis cerviniventris^[4]. Obecnie (2022) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza strumieńczyka czarnogłowego w rodzaju Bathmocercus. Nie wyróżnia podgatunków^[5], podobnie jak autorzy HBW. Niektórzy autorzy uznawali strumieńczyki czarnogłowe i czarnolice (B. rufus) za jeden gatunek^[6]. Holotypem była samica, Sharpe pozyskał jeszcze jeden okaz, który uznał za samca^[4]. Przechowywany jest w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[7].

Długość ciała wynosi około 13 cm, masa ciała 14–18 g^[6]. Głowa i pierś czarne. Brzuch i boki kasztanowe. Wierzch ciała brązowy z ciemniejszymi skrzydłami i ogonem. Samica ma upierzenie w większości płowobrązowe z nieco jaśniejszym gardłem^[8]. Dziób czarny^[9]^[10]. Tęczówka kasztanowa. Nogi niebieskoszare^[10]. W literaturze istnieją nieścisłości dotyczące upierzenia strumieńczyków czarnogłowych. Wygląd osobnika odłowionego w 2004 w lesie Pic De Fon (Gwinea) wyglądem odpowiadał schematowi upierzenia w szacie młodocianej Borrowa i Demeya (2001), jednak zdaniem autorów zachowanie ptaków o podobnym upierzeniu w otoczeniu wskazywało, że takową szatę nosiły dorosłe samice. Były to wnioski sprzeczne z twierdzeniem Borrowa i Demeya, jakoby samiec i samica były nieodróżnialne na podstawie upierzenia^[11].

Zasięg występowania strumieńczyka czarnogłowego nieregularnie rozciąga się w lasach Górnej Gwinei: od Sierra Leone i południowo-wschodniej Gwinei na wschód po centralne Wybrzeże Kości Słoniowej i południową Ghanę^[6]. W większej części zasięgu występuje wyłącznie lokalnie. W Ghanie być może wymarły^[8].

Środowiskiem życia strumieńczyków czarnogłowych jest gęsty podszyt w pierwotnych i wtórnych lasach, zarówno na nizinach, jak i na terenach podgórskich^[6]. Zamieszkują różnorodne lasy, również te na mokradłach i lasy galeriowe. Wybierana przez nie roślinność porasta brzegi niewielkich rzek i strumieni. Ze względu na niepewność i małą liczbę obserwacji możliwe, że strumieńczyki czarnogłowe mają specjalne wymagania środowiskowe, których mogą nie spełniać obszary przekształcane przez człowieka. Żerują blisko podłoża, zawsze obserwowane były w parach^[8]. Pożywieniem tych ptaków są głównie niewielkie owady i inne bezkręgowce, w tym chrząszcze (Coleoptera), prostoskrzydłe (Orthoptera), nimfy modliszek (Mantodea)^[6], ślimaki (Gastropoda)^[10].

Lęgi

W 2006^[8] wiadomo było o niedawnej obserwacji opierzonego już pisklęcia pod koniec czerwca w Sierra Leone, co wskazuje na prawdopodobne zniesienie w maju. Poza tym brak informacji^[6].

IUCN od 2018 klasyfikuje strumieńczyka czarnogłowego jako gatunek niedostatecznie rozpoznany (DD, Data Deficient; stan w 2022). Wcześniej w latach 1988 i 2000–2016 nadawano mu status gatunku bliskiego zagrożenia (NT, Near Threatened), w 1994 i 1996 – gatunku narażonego na wyginięcie. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie spadkowy. Zagrożeniem dla strumieńczyków czarnogłowych jest niepokojenie wskutek wycinki prowadzonej na nizinach; ze względu na specyficzne wymagania środowiskowe prawdopodobnie sama wycinka nie stanowi zagrożenia. Znaczne szkody poczynić może wydobycie żelaza i innych surowców w Gwinei i Liberii^[8].

[1]
Bathmocercus cerviniventris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
[2]
Bathmocercus cerviniventris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
[3]
Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Cisticolinae Sundevall, 1872 - chwastówki (wersja: 2021-10-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-27].
[4]
Richard Bowdler Sharpe. On New Species of Warblers in the Collection of the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 22–24, 1877.
[5]
F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
[6]
Pearson, D.: Black-headed Rufous-warbler (Bathmocercus cerviniventris). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions, Barcelona [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
[7]
Rachel L.M. Warren & C.J.O. Harrison: Type-specimens of birds in the British Museum (Natural History). T. 2. Londyn: 1971, s. 101.
[8]
Black-headed Rufous-warbler Bathmocercus cerviniventris. BirdLife International. [dostęp 2022-12-27].
[9]
Richard Bowdler Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. T. 7. 1883, s. 139.
[10]
Peter R. Colston, Kai Curry-Lindahl, Malcolm James Coe: The Birds of Mount Nimba, Liberia. British Museum (Natural History), 1986.
[11]
Ron Demey & Hugo J. Rainey. The birds of Pic de Fon. „Bulletin of the African Bird Club”. 11 (2), s. 130, 2004.

Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Na zdjęciu nr 8 strumieńczyk czarnogłowy. Bulletin of the African Bird Club, 8(2), 2004.

[itis-1] [1]
Bathmocercus cerviniventris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] [2]
Bathmocercus cerviniventris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] [3]
Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Cisticolinae Sundevall, 1872 - chwastówki (wersja: 2021-10-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-27].

[oryg-4] [4]
Richard Bowdler Sharpe. On New Species of Warblers in the Collection of the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 22–24, 1877.

[ioc-5] [5]
F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-27]. (ang.).

[hbwa-6] [6]
Pearson, D.: Black-headed Rufous-warbler (Bathmocercus cerviniventris). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions, Barcelona [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].

[kat-7] [7]
Rachel L.M. Warren & C.J.O. Harrison: Type-specimens of birds in the British Museum (Natural History). T. 2. Londyn: 1971, s. 101.

[birdlife-8] [8]
Black-headed Rufous-warbler Bathmocercus cerviniventris. BirdLife International. [dostęp 2022-12-27].

[cbbm-9] [9]
Richard Bowdler Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. T. 7. 1883, s. 139.

[gb-10] [10]
Peter R. Colston, Kai Curry-Lindahl, Malcolm James Coe: The Birds of Mount Nimba, Liberia. British Museum (Natural History), 1986.

[babc-11] [11]
Ron Demey & Hugo J. Rainey. The birds of Pic de Fon. „Bulletin of the African Bird Club”. 11 (2), s. 130, 2004.

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Lęgi

Wikiwand in your browser!

Strumieńczyk czarnogłowy

Lęgi

Wikiwand in your browser!

Taksonomia

Morfologia

Zasięg występowania

Ekologia i zachowanie

Status i zagrożenia

Przypisy

Linki zewnętrzne