Strażnica WOP Sobolice

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Sobolice – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną^{[uwaga 2]} na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną i Republiką Federalną Niemiec^{[uwaga 3]}. Strażnica Straży Granicznej w Sobolicach – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.

Strażnica WOP Sobolice

Strażnica SG w Sobolicach

Pałacyk, miejsce stacjonowania byłej strażnicy w Sobolicach (lipiec 2016)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[uwaga 1]
Rozformowanie	2005
Tradycje
Rodowód	20 strażnica WOP
Organizacja
Dyslokacja	Sobolice
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	4 komenda odcinka 18 batalion OP 84 batalion WOP 91 batalion WOP Lubuska Brygada WOP batalion graniczny WOP Lubuski Oddział SG

Fragment granicy polsko-niemieckiej na Nysie Łużyckiej (kwiecień 2012)

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 4 komendy odcinka Zgorzelec jako 20 strażnica WOP (Sobolice)^[2] . Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3]. W 1947 została przeformowania na strażnicę II kategorii – 43 wojskowych^[4].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 20 strażnica OP Sobolice podporządkowana została dowódcy 18 batalionu OP, a 1 stycznia 1951 84 batalionu WOP.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^{[uwaga 4]}, a strażnica WOP Sobolice I kategorii otrzymała nr 27 w skali kraju^[6]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica I kategorii Sobolice była 27. w 8 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[7]. W 1960, po kolejnej zmianie numeracji, strażnica posiadała numer 1 i zakwalifikowana była do kategorii II w 8 Łużyckiej Brygadzie WOP^[8] .

W 1963 strażnica WOP Sobolice została przekazana 9 Lubuskiej Brygadzie WOP i była w strukturach 91 batalionu WOP^[9]. W 1964 Strażnica WOP nr 21 Sobolice uzyskała status strażnicy lądowej i zaliczona została do II kategorii^[8] . W 1968 Strażnica WOP Sobolice lądowa typ. I nr 19 była w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach.

W 1976 Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab brygady^[10]. W 1984 była strażnicą lądową kategorii II.

Straż Graniczna:

Po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica w Sobolicach weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej^[11] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Sobolicach (Strażnica SG w Sobolicach).

Strażnica SG w Sobolicach funkcjonowała do 2005. Obecnie obiekt jest własnością prywatną^[12].

Ochrona granicy

W 2003 strażnica ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 14945 m:

• Włącznie od znaku granicznego nr 185, wyłącznie do znaku gran. nr 228^[13].

Strażnice sąsiednie

• 19 strażnica WOP Penzig ⇔ 21 strażnica WOP Przewóz – 1946
• 19 strażnica OP Bielawa Dolna ⇔ 21 strażnica OP Przewóz – 04.09.1949
• 20a strażnica OP Toporów ⇔ 20a strażnica OP Przewóz – 05.09 1949
• 25 strażnica WOP Toporów I kat. ⇔ 1 strażnica WOP Przewóz – 1957
• 3 strażnica WOP Toporów II kat. ⇔ 21 strażnica WOP Przewóz I kat. – 01.01.1960
• 2 strażnica WOP Toporów lądowa II kat. ⇔ 18 strażnica WOP Przewóz lądowa I kat. – 01.01.1964
• Strażnica WOP Toporów ⇔ 18 strażnica WOP Przewóz lądowa typ. I – 1968

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Bielwie Dolnej ⇔ Strażnica SG w Przewozie – 16.05.1991.

Komendanci/dowódcy strażnicy

• por. Kazimierz Dobosz (do 1947)
• Mieczysław Kręglicki (01.01.1949–01.01.1950)^[14]
• ppor. Stanisław Kowalczyk (od 1952)
• por. Henryk Kaczmarek (1953–1956)
• por. Edward Moraś (1956–1959)
• por. Wojciech Sobiś (1959–1963)
• por. Henryk Szczerbuk (od 1963)
• kpt. Wacław Fagas (był w 1968)
• kpt. Ryszard Chudy (21.01.1969–był w 1971)
• ppor. Piotr Zbierajewski (05.10.1972–30.04.1974)
• chor. sztab. Jerzy Graczyk p.o. (30.04.1974–03.1991).

Poniżej wykaz dowódców strażnicy podano za Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. s. 18.

• kpt. Henryk Szczerbuk
• kpt. Ryszard Chudy
• chor. Jerzy Graczyk.

Uwagi

1. Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
2. Pełnienie służby granicznej jest wykonywaniem zadania bojowego w ochronie granicy państwowej. Służbę ochrony granicy państwowej żołnierz WOP powinien pełnić z całkowitym poświęceniem i oddaniem, nie szczędząc swych sił, wiedzy i umiejętności fachowych, a nawet życia. Granica państwa musi być ochraniana zawsze bez względu na porę, doby i warunki^[1].
3. Od 3 października 1990 z RFN.
4. Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954^[5].

Przypisy

1. Regulamin Służby Granicznej 1968 ↓, s. 24.
2. ASGran., sygn. 217/143 ↓.
3. Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
4. Historia Łużyckiej Brygady WOP ↓, s. 53–54.
5. Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
6. Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.4.
7. Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.189.
8. Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
9. Ostrowski 2005 ↓, s. 18.
10. Jackiewicz 1998 ↓, s. 53.
11. Łach 2013 ↓, s. 294.
12. Anna Jackiewicz: Założenia parkowe – Sobolice, gm. Przewóz - park pałacowy. [w:] Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. lwkz.pl. [dostęp 2019-12-12]. (pol.).
13. Potocka i Kowalski 2011 ↓, s. 16.
14. Mieczysław Kręglicki. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. 2019. [dostęp 2020-01-19]. (pol.).

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
• Luiza Potocka, Grzegorz Kowalski: Lubuski i Nadodrzański Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Praca zbiorowa. Historia Łużyckiej Brygady WOP
• ASGr.Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum Straży Granicznej, sygn. 17/143, k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Część I – Zasady Ogólne. Rozdział V, Obowiązki żołnierza WOP, punkt 70, t. WOP 1/67, Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej Szefostwo Wojsk Ochrony Pogranicza, 1968, s. 24.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.