Stara Kiszewa (gmina)

Stara Kiszewa – gmina wiejska, położona w południowej części województwa pomorskiego – w powiecie kościerskim, w pasie Pojezierza Pomorskiego – 18°10'E i 53°59'N. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Stara Kiszewa

gmina wiejska
Herb
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	kościerski
TERC	2206082
Wójt	Andrzej Hinc
Powierzchnia (2021)	212,7[1] km²
Populacja (2021) • liczba ludności	6842[1]
• gęstość	31[1] os./km²
Nr kierunkowy	58
Tablice rejestracyjne	GKS
Adres urzędu: ul. Ogrodowa 1 83-430 Stara Kiszewa
Szczegółowy podział administracyjny
Położenie na mapie województwa pomorskiego Stara Kiszewa
Położenie na mapie Polski Stara Kiszewa
53°59′N 18°10′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Północno-zachodnia część gminy należy do Kaszub; centralna, południowa i wschodnia do Kociewia. Naturalną granicę pomiędzy tymi jednostkami stanowi dolina największej rzeki gminy – Wierzycy.

Gmina Stara Kiszewa zajmuje powierzchnię 213 km² (ok. 2017), w tym 47% użytków rolnych i 41% lasów^[2].

W skład gminy wchodzi 20 sołectw: Bartoszylas, Chwarzenko, Chwarzno, Czerniki, Foshuta, Góra, Górne Maliki, Kobyle, Konarzyny, Lipy, Nowe Polaszki, Nowy Bukowiec, Olpuch, Pałubin, Stara Kiszewa, Stare Polaszki, Stary Bukowiec, Wilcze Błota Kościerskie, Wygonin, Zamek Kiszewski.

Siedziba gminy to Stara Kiszewa.

Sąsiadnie gminy: Kościerzyna, Liniewo, Skarszewy, Zblewo, Kaliska, Czersk, Karsin^[3].

Według danych z 30 czerwca 2004 roku gminę zamieszkiwało 6229 osób^[4]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 6716 osób^[5].

Położenie

Gmina Stara Kiszewa na tle województwa pomorskiego

Gmina Stara Kiszewa leży w południowo-wschodniej części powiatu kościerskiego. Graniczy z gminami powiatu kościerskiego: Karsin, Kościerzyna i Liniewo, a także Czersk w powiecie chojnickim, Kaliska, Skarszewy i Zblewo w powiecie starogardzkim.

Gmina leży na terenie trzech mezoregionów: Pojezierze Kaszubskie, Pojezierze Starogardzkie oraz Bory Tucholskie.

Ochrona przyrody

• Rezerwat przyrody Krwawe Doły
• Rezerwat przyrody Mechowisko Krąg
• Wdzydzki Park Krajobrazowy

Oprócz tego na terenie gminy znajdują się cztery pomniki przyrody^[6]:

• 400-letni dąb szypułkowy w Lipach,
• 200-letni kasztanowiec w Górze,
• 120-letnia wierzba krucha w Starym Bukowcu,
• 200-letni jesion wyniosły w Chwarzenku.

Demografia

Jezioro Kotel

Tablice informacyjne rezerwatu przyrody Krwawe Doły

Grzybno – najmniejsza miejscowość w gminie

Tab. 1. Dane z 31 grudnia 2021 roku^[1].

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	6842	100	3 274	47,9	3 568	52,1
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	31		ok. 15		ok. 16

Miejscowości

Tab. 2. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy Stara Kiszewa, z wyrażeniem ich położenia geograficznego.
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne
0172758	Ruda	część wsi	Bartoszylas	53°59′42″N 18°04′49″E
0172764	Samanica	część wsi	Bartoszylas	53°58′21″N 18°07′17″E
0172818	Kozia	część wsi	Chwarzno	53°58′34″N 18°10′03″E
0172824	Pionki	część wsi	Chwarzno	53°58′02″N 18°10′55″E
0172876	Dubryk	część wsi	Górne Maliki	53°58′44″N 18°15′31″E
0172913	Lisewo	część wsi	Konarzyny	53°58′20″N 18°06′36″E
0172920	Madera	część wsi	Konarzyny	53°58′25″N 18°05′39″E
0172936	Pikowo	część wsi	Konarzyny	53°57′39″N 18°02′59″E
0172942	Tramkule	część wsi	Konarzyny	53°57′17″N 18°04′28″E
0172994	Zomrze	część wsi	Lipy	53°57′33″N 18°14′56″E
0173031	Kozi Rynek	część wsi	Nowe Polaszki	54°02′42″N 18°09′10″E
0173048	Warszawa	część wsi	Nowe Polaszki	54°02′24″N 18°07′03″E
0173137	Kalk	część wsi	Stara Kiszewa	53°59′05″N 18°08′11″E
0173143	Portugala	część wsi	Stara Kiszewa	53°59′37″N 18°07′59″E
0172959	Bąk	osada		53°56′36″N 18°01′33″E
0173077	Bestra Suka	osada		54°01′03″N 18°01′51″E
0172787	Chrósty	osada		54°02′23″N 18°05′24″E
0173083	Cięgardło	osada		53°59′25″N 18°02′41″E
0172853	Nowy Dworzec	osada		53°59′26″N 18°18′38″E
0173090	Olpuch-Dworzec	osada		53°59′38″N 18°01′22″E
0172965	Drzewiny	osada leśna		53°55′42″N 18°05′12″E
0172971	Grzybno	osada leśna		53°55′38″N 18°03′29″E
0173172	Łasinek	osada wsi	Stary Bukowiec	54°00′45″N 18°02′46″E
0173203	Nowiny	osada wsi	Wygonin	53°57′05″N 18°07′05″E
0173108	Wdzydze-Wymijanka	przysiółek wsi	Olpuch	54°01′38″N 18°01′05″E
0172741	Bartoszylas	wieś		53°59′27″N 18°06′04″E
0172770	Bożepole Szlacheckie	wieś		53°58′32″N 18°13′51″E
0172793	Chwarzenko	wieś		54°00′23″N 18°07′49″E
0172801	Chwarzno	wieś		53°58′16″N 18°11′10″E
0172830	Czerniki	wieś		54°00′32″N 18°13′25″E
0172882	Dolne Maliki	wieś		53°59′48″N 18°15′52″E
0173019	Foshuta	wieś		54°00′47″N 18°06′49″E
0172847	Góra	wieś		53°59′01″N 18°17′24″E
0172860	Górne Maliki	wieś		53°59′23″N 18°15′23″E
0172899	Kobyle	wieś		54°00′48″N 18°16′02″E
0172907	Konarzyny	wieś		53°58′04″N 18°05′22″E
0172988	Lipy	wieś		53°57′47″N 18°13′17″E
0173025	Nowe Polaszki	wieś		54°01′59″N 18°08′14″E
0173054	Nowy Bukowiec	wieś		54°01′44″N 18°04′39″E
0173060	Olpuch	wieś		54°00′33″N 18°01′50″E
0173114	Pałubin	wieś		53°59′49″N 18°13′07″E
0173120	Stara Kiszewa	wieś		53°59′20″N 18°10′11″E
0173150	Stare Polaszki	wieś		54°01′46″N 18°11′31″E
0173166	Stary Bukowiec	wieś		54°00′54″N 18°05′03″E
0173002	Struga	wieś		53°58′07″N 18°15′49″E
0173226	Strzelki	wieś		54°00′15″N 18°11′37″E
0173189	Wilcze Błota Kościerskie	wieś		54°00′45″N 18°10′48″E
0173195	Wygonin	wieś		53°57′27″N 18°07′44″E
0173210	Zamek Kiszewski	wieś		53°59′03″N 18°11′50″E
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-09-22

• Piramida wieku mieszkańców gminy Stara Kiszewa w 2014 roku^[7].

Historia

Zamek Kiszewski, mur południowy z basztą

Wsie w gminie Kiszewa zaczęły powstawać we wczesnym średniowieczu. W 1347 roku Stara Kiszewa uzyskała prawa chełmińskie. Od wojny trzynastoletniej Stara Kiszewa była stolicą starostwa (Starosta urzędował na Zamku Kiszewskim)^[8].

Transport

Transport kolejowy

Dworzec w Bąku

Przez teren gminy przechodzi linia kolejowa nr 201 oraz linia kolejowa nr 215, które łączą się na stacji Bąk. Obie linie przebiegają przez zachodnią część gminy, stacja Bąk znajduje się tuż przy granicy z gminą Karsin, natomiast stacja Olpuch-Wdzydze oraz przystanek Olpuch znajdują się przy granicy z gminą Kościerzyna^[9]. Ruch pasażerski na wszystkich liniach przebiegających przez gminę został zawieszony.

Transport drogowy

Przez gminę przechodzi droga wojewódzka nr 214 Łeba – Warlubie^[9].

Kultura

Oświata

Na terenie gminy działa jedna szkoła zawodowa (w Starej Kiszewie), oraz trzy szkoły podstawowe (Stara Kiszewa, Stare Polaszki i Góra)^[10].

Sport

Na terenie gminy działają dwa kluby piłkarskie – Wierzyca Automobile Stara Kiszewa, oraz Huragan Nowe Polaszki.

Religia

Kościół w Górze

Na terenie gminy znajdują się trzy parafie rzymskokatolickie^[11]:

• parafia św. Marcina w Starej Kiszewie
• parafia św. Antoniego Padewskiego w Konarzynach
• parafia św. Mikołaja w Starych Polaszkach

Wójt i rada gminy

Na czele gminy stoi wójt oraz piętnastoosobowa rada gminy. Wójtem gminy jest Andrzej Hinc^[12].

Okręgi wyborcze

Centrum Starej Kiszewy

Mieszkańcy gminy Stara Kiszewa wybierają przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w okręgu nr 1, przedstawicieli do Sejmu w okręgu nr 26^[13], natomiast do Senatu w Okręgu nr 63^[14]. Siedzibami komisji wyborczych do sejmu i senatu jest Gdynia, natomiast do Parlamentu Europejskiego – Gdańsk^[15].

Gmina partnerska

Od 2002 roku gmina Stara Kiszewa współpracuje z niemiecką gminą Lahntal^[16].

Przypisy

1. Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-25], liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. Gmina Stara Kiszewa [online], REGIOset, 2017 [dostęp 2023-02-25].
3. Czersk – System Informacji Przestrzennej – e-mapa.net [online], Czersk Geo-System [dostęp 2023-02-25] (pol.).
4. Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
5. Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17], liczba ludności na podstawie danych GUS.
6. Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-09]. (pol.).
7. Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
8. Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
9. Gmina Stara Kiszewa. 2014. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-01)]. (pol.).
10. Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
11. Parafie [online], Portal internetowy Diecezji Pelplińskiej [dostęp 2023-02-25] (pol.).
12. Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
13. Wybory 2011 – Geografia. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
14. Wybory 2011 – Geografia. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
15. Wybory 2011 – Okręgowe Komisje Wyborcze. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
16. Partnerschaften. lahntal.de. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-18)]. (niem.).

Linki zewnętrzne

• Środowisko gminy Stara Kiszewa