Słowo o Jakubie Szeli
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Słowo o Jakubie Szeli – trzyczęściowy poemat Brunona Jasieńskiego opublikowany w 1926 roku w Paryżu[1]. Utwór, stylizowany na pieśń ludową, opowiada o losach chłopskiego powstańca Jakuba Szeli.
Utwór ma polemiczny charakter wobec utrwalonego w literaturze polskiej obrazu Szeli, zgodnie z którym osoba która zdaniem autora była tylko naiwnyn chłopem-buntownikiem przeistoczył się w zbrodniarza, jednocześnie będącym ofiarą prowokacji politycznej[2]. W taki sposób przedstawiali go Maria Konopnicka, Stanisław Wyspiański czy Stefan Żeromski.
Badacze dostrzegają zbieżność pomiędzy Słowem... a twórczością niektórych rosyjskich futurystów, przede wszystkim z utworem Wasilija Kamienskiego o rosyjskim XVII-wiecznym buntowniku chłopskim, Stieńce Razinie[3].
Utwór został napisany przy użyciu stylizowanego na ludową przyśpiewkę[4] wiersza sylabotonicznego, a miejscami tonicznego, z wykorzystaniem pomysłowych rymów kalamburowych. Poniższy fragment jest regularnie trocheiczny.
Toniczna trójakcentowa jest następująca strofa:
Wiersz toniczny Jasieńskiego oparty jest nie na rachubie wszystkich akcentów wyrazowych, ale na liczeniu skupień akcentowych (zestrojów ściągniętych)[5].
Jak widać, trójakcentowy wers Jasieńskiego mieści się często w formule 9(4+5) lub 11(4+4+3). Jednak podstawowa jest zasada toniczna, a nie sylabiczna, organizacji tekstu.
W podobny sposób swoje wiersze toniczne komponowała Kazimiera Iłłakowiczówna (Bajka o złej matce). Poeta eksperymentuje też z wierszem złożonym z monosylab[6].
Formą poezji Jasieńskiego zajmował się Edward Balcerzan[7].
W 1962 roku na scenie Teatru Narodowego Kazimierz Dejmek zrealizował spektakl złożony z pt. Słowo o Jakubie Szeli. Rolę tytułową, nagrodzoną przez Ministerstwo Kultury i Sztuki zagrał Ignacy Machowski. Widowisko składało się z poematu i dramatu Jasieńskiego, a także fragmentów m.in. Turonia Żeromskiego i Dziadów Mickiewicza. W 2017 roku sztukę wystawił Teatr Śląski w Katowicach. W rolę tytułową wcielił się Jerzy Głybin.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
