Rhynie Chert

Rhynie Chert – stanowisko paleontologiczne typu Konservat-Lagerstätten zawierające skamieniałości roślinne i zwierzęce jednego z najstarszych ekosystemów lądowych z wczesnego dewonu (pragu; około 400 mln lat temu). Stanowisko znajduje się na północ od wioski Rhynie (Aberdeenshire, Szkocja). Odkryte zostało w 1912 roku przez miejscowego lekarza dra W. Mackie'go. Skamieniałości zachowane są w martwicach krzemionkowych, tworzących się w pobliżu gorących źródeł i gejzerów. Wskutek mineralizacji krzemionką skamieniałości mają bardzo dobrze zachowaną mikrostrukturę części miękkich (rośliny z zachowaną strukturą komórkową, nawet wraz z aparatami szparkowymi).

Próbka skały z Rhynie Chert z kolekcji Uniwersytetu Harvarda

Zespół skamieniałości z Rhynie Chert obejmuje około 60 taksonów flory i fauny:

• sinice (np. Archaeothrix, Kidstoniella, Longiella, Rhyniococcus)
• grzyby
• najstarsze znane porosty (Winfrenatia)
• zielenice (Mackielle, Rhynchertia)
• ramienice (Palaeonitella)
• nematofity (Nematophyton, Nematoplexus) – o nieustalonej pozycji systematycznej
• rośliny telomowe:
  • ryniofity (Aglaophyton, Rhynia)
  • zosterofilofity (Trichopherophyton, ?Nothia)
  • prawidłakowce (Asteroxylon)

oraz stawonogi:

• eutykarcinoidy z rodzaju Heterocrania^[1]
• pajęczaki:
  • trigonotarbidy z rodzaju Palaeocharinus^[2]
  • roztocze z rodzaju Protacarus^[2]
  • kosarze z rodzaju Eophalangium^[3]
• pareczniki z rodzaju Crussolum^[4]
• słodkowodne skorupiaki z rodzajów: Lepidocaris, Castracollis^[5] i Ebullitiocaris^[6]
• najstarsze znane sześcionogi: skoczogonki Rhyniella praecursor^[7]
• rodzaje o niepewnej przynależności: Rhyniognatha (parecznik lub owad^[8]), Leverhulmia (wij lub owad^[1][8]), Rhyniomonstrum (pajęczak lub wij^[1])

Przypisy

1. Lyall I. Anderson, Nigel H. Trewin. An Early Devonian arthropod fauna from the Windyfield Cherts, Aberdeenshire, Scotland. „Palaeontology”. 46 (3), s. 467-509, 2003. DOI: 10.1111/1475-4983.00308.
2. S. Hirst. On some arachnid remains from the Old Red Sandstone (Rhynie Chert Bed, Aberdeenshire). „Annual Magazine of Natural History”. 9, s. 455-474, 1923.
3. J.A. Dunlop, L I. Anderson, H. Kerp, H. Hass. A harvestman (Arachnida: Opiliones) from the Early Devonian Rhynie cherts, Aberdeenshire, Scotland. „Transactions of the Royal Society of Edinburgh: Earth Sciences”. 94, s. 341-354, 2004.
4. William A. Shear, Andrew J. Jeram, Paul A. Selden. Centiped Legs (Arthropoda, Chilopoda, Scutigeromorpha) from the Silurian and Devonian of Britain and the Devonian of North America. „American Museum Novitates”. 3231, 1998. American Museum of Natural History.brak numeru strony
5. Jørgen Olesen. Phylogeny of Branchiopoda (Crustacea) – character evolution and contribution of uniquely preserved fossils. „Arthropod Systematics & Phylogeny”. 67 (1), s. 3–39, 2009.
6. L.I. Anderson, W.R.B. Crighton, H. Hass. A new univalve crustacean from the Early Devonian Rhynie chert hot spring complex. „Transactions of the Royal Society of Edinburgh: Earth Sciences”. 94, s. 355-369, 2004.
7. Arthur Stanley Hirst, Samarendra Nath Maulik. On some arthropod remains from the Rhynie chert (Old Red Sandstone). „Geological Magazine”. 63 (2), s. 69-71, 1926.
8. Carolin Haug, Joachim T. Haug. The presumed oldest flying insect: more likely a myriapod?. „PeerJ”. 5, 2017. DOI: 10.7717/peerj.3402.

Linki zewnętrzne

• The Rhynie Chert – University of Aberdeen
• Rhynie Chert flora – University Münster
• The Rynie Chert – University of California

Encyklopedie internetowe (formacja):

• Britannica: place/Rhynie-Chert
• NE.se: rhynie-chert