Powiat kępiński

Powiat kępiński – powiat w województwie wielkopolskim, w Polsce, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Siedzibą władz jest miasto Kępno.

Powiat kępiński

powiat
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
TERC	3008
Siedziba	Kępno
Starosta	Robert Kieruzal
Powierzchnia	608,39 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	56 451[1]
• gęstość	92,8 os./km²
Urbanizacja	26,73%
Tablice rejestracyjne	PKE
Adres urzędu: ul. Kościuszki 5 63-600 Kępno
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 2 Liczba gmin wiejskich 5
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Kępno, Rychtal
• gminy wiejskie: Baranów, Bralin, Łęka Opatowska, Perzów, Trzcinica
• miasta: Kępno, Rychtal

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwało 56 451 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 56 428 osób^[3].

Historia

Poprzednikiem powiatu kępiński go był powiat Kempen i. Posen, utworzony w 1887 roku z części powiatu Schildberg (ostrzeszowskiego). W ramach traktatu wersalskiego z 1919 r. terytorium powiatu trafiło w 1920 r. do państwa polskiego.

Osobny artykuł: Powiat Kempen i. Posen.

Po I wojnie światowej powiat Kempen i. Posen wszedł w skład II Rzeczypospolitej jako powiat kępiński.

23 czerwca 1920 do powiatu kępińskiego włączono^[4]:

• część śląskiego powiatu sycowskiego (Groß Wartenberg) z Niemiec:
  • gminy jednostkowe: Bałdowice (niem. Baldowitz), Bralin (niem. Bralin), Chojęcin (niem. Kojentschin), Czermin (niem. Tschermin), Domasłów (niem. Domsel), Dziadowa Kłoda (niem. Kunzendorf), Gola (niem. Gohle^[5]), Koza Wielka (niem. Groß Kosel), Marcinki (niem. Märzdorf), Miechów (niem. Mechau), Mnichowice (niem. Münchwitz), Nosale (niem. Nassadel), Nowa Wieś Książęca (niem. Fürstlich Neudorf; d. pol. Nowawieś), Perzów (niem. Perschau; d. pol. Pyrzów), Pisarzowice (niem. Schreibersdorf), Słupia pod Bralinem (niem. Schlaupe), Ślizów (niem. Schleise), Tabor Mały (niem. Klein Friedrichs-Tabor), Tabor Wielki (niem. Groß Friedrichs-Tabor), Trębaczów (niem. Trembatschau) i Turkowy (niem. Türkwitz; d. pol. Turki);
  • obszary dworskie: Bałdowice (niem. Baldowitz), Bralin (niem. Bralin), Chojęcin (niem. Kojentschin), Domasłów (niem. Domsel), Marcinki (niem. Märzdorf), Miechów (niem. Mechau), Nosale (niem. Nassadel), Nowa Wieś Książęca (niem. Fürstlich Neudorf; d. pol. Nowawieś), Perzów (niem. Perschau; d. pol. Pyrzów),¨ Pisarzowice (niem. Schreibersdorf), Ślizów (niem. Schleise) i Trębaczów (niem. Trembatschau)^[6];
• część śląskiego powiatu namysłowskiego (Namslau) z Niemiec:
  • miasto Rychtal (niem. Reichthal);
  • gminy jednostkowe: Buczek (niem. Butschkau), Darnowiec (niem. Dörnberg), Drożki (niem. Droschkau; d. pol Drożki), Krzyżowniki (niem. Kreuzendorf), Proszów (niem. Proschau), Sadogóra (niem. Schadegur), Skoroszów (niem. Skorischau; d. pol. Skoroszew), Stogniewice (niem. Herzberg) i Zgorzelec (niem. Sgorsellitz);
  • obszary dworskie: Drożki (niem. Droschkau; d. pol Drożki), Gierczyce (niem. Friederikenhof, Friederika), Krzyżowniki (niem. Kreuzendorf), Mały Buczek (niem. Klein Butschkau), Ryniec (niem. Riemberg), Sadogóra (niem. Schadegur), Skoroszów (niem. Skorischau; d. pol. Skoroszew), Wielki Buczek (niem. Groß Butschkau) i Zgorzelec (niem. Sgorsellitz).

Podczas II wojny światowej okupacyjne władze niemieckie utworzyły w okupowanej Wielkopolsce powiat Kempen, który od 1941 r. funkcjonował pod nazwą Kempen (Wartheland). Po zajęciu Wielkopolski przez Armię Czerwoną obszar ponownie objęła polska administracja^[7].

Demografia

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2009):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	55 903	100	28 291	50,61	27 612	49,39
Miasto	14 713	26,32	7734	13,83	6979	12,48
Wieś	41 190	73,68	20 557	36,77	20 633	36,91

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

• Piramida wieku mieszkańców powiatu kępińskiego w 2014 roku^[8].

Rada Powiatu

Ugrupowanie	2002-2006[9]	2006-2010[10]	2010-2014[11]	2014-2018[12]
Sojusz Lewicy Demokratycznej	3 (SLD-UP)	1 (LiD)	3	1 (SLD LR)
Forum Społeczno - Gospodarcze	5	3	3	3
Wspólnota Samorządowa Powiatu Kępińskiego	4	6	2	3
Porozumienie Samorządowe	3	3	3
Kępiński Powiatowy Blok Wyborczy 2002	2
Prawo i Sprawiedliwość		3	2	1
Samoobrona		1
Polskie Stronnictwo Ludowe			1	6
Platforma Obywatelska			3
Razem dla Powiatu Kępińskiego				3

Charakterystyka

Pod względem geomorfologicznym położony jest w obrębie Wysoczyzny Wieruszowskiej o rzeźbie terenu mało urozmaiconej oraz w części północno-zachodniej w obrębie Wzgórz Ostrzeszowskich, wznosząc się tu na wysokość ok. 200 m n.p.m. Jest również najdalej wysuniętym na południe powiatem w Wielkopolsce

Przyroda

Rezerwaty przyrody (4):

• Rezerwat przyrody Stara Buczyna w Rakowie
• Rezerwat przyrody Las Łęgowy w Dolinie Pomianki
• Rezerwat przyrody Oles w Dolinie Pomianki
• Rezerwat przyrody Studnica

Użytki ekologiczne:

• Użytek ekologiczny "Mokre Łąki"
• Użytek ekologiczny "Torfy"

Na terenie powiatu znajdują się 24 pomniki przyrody.

Zabytki

Świątynie

• synagoga w Kępnie
• kościół św. Marcina w Kępnie
• kościół ewangelicko-augsburski w Kępnie
• kościół św. Jana Nepomucena w Drożkach
• kościół św. Rocha w Proszowie
• kościół Wniebowzięcia NMP w Krzyżownikach
• kościół Męczeństwa św. Jana Chrzciciela w Rychtalu
• kościół św. Jana Nepomucena w Wielkim Buczku
• kościół w Siemianicach
• kościół w Baranowie
• kościół w Bralinie

Pałace i dwory

• pałac w Mroczeniu
• pałac w Siemianicach
• pałac w Wielkim Buczku
• pałac biskupów wrocławskich w Skoroszowie
• dworek barokowy w Nosalach

Ratusze

• ratusz w Kępnie
• ratusz w Rychtalu (wieś do 1934 r. posiadała prawa miejskie),

Dzwonnice

• dzwonnica w Domasłowie

Zespoły kamienic

• Kępno

Gospodarka

Powiat ma charakter rolniczo-przemysłowy. Grunty orne zajmują 59%, łąki i pastwiska 13%, lasy 19%, wody 1% i tereny zabudowane 6%. Dominuje przemysł drzewny i meblarski (tzw. kępińskie zagłębie meblowe). Najważniejszym ośrodkiem powiatu jest Kępno. W czerwcu 2007 bezrobocie osiągnęło najniższy stan w Polsce (3,5%; 900 zarejestrowanych bezrobotnych) GUS.

Transport

Jedynym węzłem kolejowym powiatu jest Kępno. Krzyżują się tu linie kolejowe:

• Ostrów Wielkopolski – Katowice
• Kępno – Wieluń
• Kępno – Oleśnica
• Kępno – Namysłów (rozebrana)

W powiecie krzyżują się także drogi krajowe i wojewódzkie:

• E67 i droga krajowa nr 8 Wrocław – Kępno – Piotrków Trybunalski
• droga krajowa nr 11 Poznań – Kępno – Bytom
• droga krajowa nr 39 Baranów koło Kępna – Łagiewniki
• droga wojewódzka nr 482 Wieruszów – Kępno – Bralin

Sąsiednie powiaty

• ostrzeszowski
• wieruszowski (łódzkie)
• kluczborski (opolskie)
• namysłowski (opolskie)
• oleśnicki (dolnośląskie)

Przypisy

1. Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-06-11].
2. l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019. Brak numerów stron w książce
3. GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020. Brak numerów stron w książce
4. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Byłej Dzielnicy Pruskiej 1920.06.23 R.1 Nr 33. poz. 292
5. Zapisano błędnie Gehle
6. W cytowanym rozporządzeniu błędnie powtórzono gminy Frużów (niem. Fruschof) i Mąkoszyce (niem. Mangschütz) oraz obszar dworski Mąkoszyce (niem. Mangschütz) w składzie powiatu kępińskiego, ponieważ włączono je do powiatu ostrzeszowskiego (i tam wymieniono poprawnie).
7. Kreis Kempen i. Posen [online] [dostęp 2020-06-20] (niem.).
8. Powiat kępiński w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
9. Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe [online], wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2018-04-02].
10. Geografia wyborcza - Wybory samorządowe - Państwowa Komisja Wyborcza [online], wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2018-04-02] (pol.).
11. DituelD. Sp. DituelD., Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo wielkopolskie - Powiat kępiński [online], wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2018-04-02].
12. PKW | Samorząd 2014 [online], samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2018-04-02].

Linki zewnętrzne

• Strona stowarzyszenia „Socjum Kępno i Okolice” zajmującego się historią powiatu kępińskiego
• Powiat Kępiński. Z mapką powiatu na podstawie różnych źródeł (1928) w bibliotece Polona