Portret listonosza Józefa Roulina

Portret listonosza Józefa Roulina (hol. Portret van Joseph Roulin, ang. Portrait of the Postman Joseph Roulin – zbiorczy tytuł 6 obrazów – portretów Josepha Roulina, namalowanych przez Vincenta van Gogha w okresie od sierpnia 1888 do kwietnia 1889 podczas jego pobytu w miejscowości Arles:

1. Portret listonosza Józefa Roulina ^[1] namalowany na początku sierpnia 1888, obecnie w zbiorach Museum of Fine Arts w Bostonie. Nr kat.: F 432, JH 1522.
2. Portret listonosza Józefa Roulina^[2] namalowany na początku sierpnia 1888, obecnie w zbiorach Detroit Institute of Arts w Detroit. Nr kat.: F 433, JH 1524.
3. Portret listonosza Józefa Roulina^[3] namalowany na przełomie listopada i grudnia 1888, obecnie w zbiorach Kunstmuseum Winterthur w Winterthur. Nr kat.: F 434, JH 1647.
4. Portret listonosza Józefa Roulina^[4] namalowany w kwietniu 1889, obecnie w Barnes Foundation w Lower Merion Township. Nr kat.: F 435, JH 1674.
5. Portret listonosza Józefa Roulina^[5] namalowany w kwietniu 1889, obecnie w Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Nr kat.: F 436, JH 1675.
6. Portret listonosza Józefa Roulina^[6] namalowany w kwietniu 1889, obecnie w Kröller-Müller Museum w Otterlo. Nr kat.: F 439, JH 1673.

Portret listonosza Józefa Roulina

Portret van Joseph Roulin

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1888
Medium	olej na płótnie
Wymiary	81,2 × 65,3 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Museum of Fine Arts w Bostonie

Portret listonosza Józefa Roulina

Portret van Joseph Roulin

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1888
Medium	olej na płótnie
Wymiary	64,1 × 47,9 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Detroit Institute of Arts

Portret listonosza Józefa Roulina

Portret van Joseph Roulin

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1888
Medium	olej na płótnie
Wymiary	65,0 × 54,0 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Kunstmuseum Winterthur

Portret listonosza Józefa Roulina

Portret van Joseph Roulin

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1889
Medium	olej na płótnie
Wymiary	67,5 × 56,0 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Lower Merion Township
Lokalizacja	Barnes Foundation

Portret listonosza Józefa Roulina

Portret van Joseph Roulin

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1889
Medium	olej na płótnie
Wymiary	64,0 × 54,5 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Nowy Jork
Lokalizacja	Museum of Modern Art

Portret listonosza Józefa Roulina

Portret van Joseph Roulin

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1889
Medium	olej na płótnie
Wymiary	65,0 × 54,0 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Otterlo
Lokalizacja	Kröller-Müller Museum

Historia

W pierwszych miesiącach swojego pobytu w Arles van Gogh zarzucił malarstwo portretowe, prawdopodobnie z braku modeli. Ale już pod koniec lipca 1888 informował brata Theo o o rozpoczęciu pracy nad portretem Josepha-Étienne’a Roulina (1841–1903), naczelnika urzędu pocztowego przy przystanku kolejowym w Arles. Van Gogh spotkał Roulina prawdopodobnie w maju 1888, kiedy wysyłał swojej obrazy do brata Theo. Szybko się zaprzyjaźnili, a Roulin często zapraszał van Gogha do siebie na obiad. Van Gogh żywił głębokie i szczere uczucia do całej rodziny Roulinów; pozwoliło mu to dostrzec wiele szlachetnych i korzystnych cech w twarzach poszczególnych jej członków, których portrety zamierzał sporządzić w najbliższych miesiącach. Najpierw postanowił sportretować samego Roulina, którego rysy przypominały mu pewnego rosyjskiego szlachcica zaczerpniętego z Tołstoja^[7].

Pracuję teraz z kolejnym modelem, listonoszem w niebieskim mundurze ze złotymi obszyciami, wielkim, twarz brodata, prawdziwy Sokrates, zapalony republikanin, jak ‘ojciec’ Tanguy. Bardziej interesujący, niż wielu innych ludzi^[8].

Natomiast na początku sierpnia donosił Bernardowi o ukończeniu pracy nad portretem:

Namalowałem właśnie portret listonosza – właściwie nawet dwa – w typie Sokratesa, nie mniej sokratyczny nawet jeśli trochę alkoholik, z jaskrawym kolorem jako efektem. Jego żona właśnie urodziła, dobry mąż promienieje z zadowolenia. To zażarty republikanin, jak ‘ojciec’ Tanguy. Na Boga, co za temat do malowania à la Daumier, co? Był zbyt spięty przy pozowaniu, to dlatego namalowałem go dwa razy. Za drugim razem podczas jednej sesji, na białym płótnie, błękitne tło, prawie białe, twarz w przełamanych odcieniach żółci, zieleni, purpury, różu, czerwieni, mundur w kolorze błękitu pruskiego z żółtymi obszyciami^[9].

• 
  Portret listonosza Józefa Roulina, sierpień 1888, 31,8 x 24,3 cm, rysunek brązowym atramentem na czarnej kredzie na papierze, Nr kat.: F 1458, JH 1536, J. Paul Getty Museum, Los Angeles.

Po namalowaniu obu portretów van Gogh wykonał na ich podstawie rysunki. Na pierwszym z nich przedstawiona od frontu twarz Roulina wypełnia pierwszy plan obrazu. Jego oczy spoglądają z wyrazem tęsknoty nieco w bok. Van Gogh energicznymi pociągnięciami oddał brodę Roulina, rysy jego twarzy i nieco zakrzywiony nos. Ciemnymi, grubymi liniami piórka z trzciny narysował jego wibrujący płaszcz i czapkę. Tło, które stanowi patchwork nerwowych, krzyżujących się kresek, rysowanych ptasim piórem, tworzy dodatkowe napięcie wzmacniając energię emanującą z pozującego modelu i jego niepewnego wzroku^[10].

W następnych miesiącach van Gogh namalował podobizny pozostałych członków rodziny Roulina. Na początku grudnia 1888 informował brata:

Namalowałem już portrety całej rodziny, rodziny listonosza, którego głowę namalowałem wcześniej – mężczyzna, kobieta, dziecko, mały chłopiec i 16-letni syn, wszyscy w bardzo francuskim typie, choć wyglądają na Rosjan. Płótno rozmiar 15.^[11]

W styczniu Roulin został przeniesiony do Marsylii, do której później zabrał z Arles całą rodzinę^[12]. W kwietniu 1889 van Gogh namalował dalsze portrety Josepha Roulina, który odwiedził go, przyjeżdżając do Arles z Marsylii^[13]. Ok. 1895 znany kolekcjoner sztuki i marszand Ambroise Vollard odnalazł Józefa Roulina i jego żonę i przekonał ich, żeby sprzedali mu obrazy van Gogha, które zdobiły ich dom. Ci zgodzili się, dzięki czemu obrazy te znalazły się ostatecznie w muzeach całego świata^[7].

Opis

Na wszystkich sześciu obrazach Roulin został przedstawiony jako umundurowany urzędnik państwowy. Na pierwszym z portretów ujęty został w pozie trzy czwarte postaci. Siedzi w ciemnoniebieskim mundurze na zaokrąglonym krześle, odwracając się od prostego stołu, jakby w pół słowa. Według Ronalda Pickvance’a pozycja ta sugeruje scenę picia – Roulin bywał w kawiarni a szklanka pojawia się na rysunku sporządzonym po namalowaniu portretu. Na obrazie olejnym nie ma jednak śladu alkoholu ani kawy. Obraz ożywia błękitne tło otaczające ciemniejszą sylwetkę Roulina z twarzą okoloną bujną brodą, ubranego w mundur ze złotymi obszyciami. Ręce jego wystają z rękawów, zwisając swobodnie^[14]. Twarz i ręce zostały namalowane w przełamanych odcieniach żółci, zieleni, fioletu, różu i czerwieni^[15]. Uwagę zwraca potraktowanie munduru listonosza nie jako elementu jego ubioru ale jako dużego elementu kolorystycznej kompozycji obrazu^[16].

W pozostałych pięciu portretach-popiersiach Roulina ukazanego jako pater familias van Gogh scalił ideę republikańskiego oficera z łagodnym patriarchą. Format zbliżenia sugeruje zażyłość malarza z modelem. Ale nawet w tym ujęciu Roulin prezentuje się dostojnie, z rozdzieloną na dwie części patriarchalną, bujną brodą wijącą się na mundurze. Na obrazach namalowanych w kwietniu Roulin został ukazany na kwiecistym tle przypominającym tapetę^[14].

Zobacz też

• Piastunka (Augustine Roulin)