Pokutująca Magdalena

Pokutująca Maria Magdalena (fr. La Madeleine à la veilleuse dite La Madeleine Terff) – seria kilku obrazów Georges’a de La Toura, francuskiego malarza z okresu baroku.

Pokutująca Maria Magdalena

La Madeleine à la veilleuse dite La Madeleine Terff

Autor	Georges de La Tour
Data powstania	ok. 1640–1646
Medium	olej na płótnie
Wymiary	128 × 94 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Paryż
Lokalizacja	Luwr

Opis

Obrazy przedstawiają Marię Magdalenę siedzącą przed różnymi artefaktami: świecą, lustrem, czaszką lub perłą. Na każdym obrazie ubrana jest w białą bluzkę i czerwoną spódnicę, kolory symbolizujące czystość i miłość. Żaden z obrazów nie został przez artystę opatrzony datą (jeden jest sygnowany), stąd datowanie tych dzieł jest niepewne i stanowi przedmiot sporu między historykami sztuki. Najogólniej datowane są na lata 30.-40. XVII wieku^[1].

Georges de La Tour kilkukrotnie podejmował temat pokutującej Marii Magdaleny. Do dziś zachowało się kilka obrazów jego autorstwa o tej tematyce, ale przypuszczalnie było ich więcej. Cztery dzieła są powszechnie atrybuowane La Tourowi:

• Maria Magdalena zw. Fabius, olej na płótnie, niesygn., 113 × 93 cm^[2], National Gallery of Art, Waszyngton,
• Maria Magdalena zw. Wrightsman, olej na płótnie, niesygn., 134 × 92 cm^[3], Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork,
• Maria Magdalena zw. Terff, olej na płótnie, sygn., 128 × 94 cm^[4], Luwr,
• Magdalena z dymiącym płomieniem, olej na płótnie, 117 × 91,76 cm^[5], Los Angeles County Museum of Art, Los Angeles.

Autorstwo co najmniej dwóch kolejnych obrazów jest niepewne. Są to: Maria Magdalena z lustrem (Musée Lorrain, Nancy) i Maria Magdalena z książką (obraz został wystawiony na aukcji w Neuilly-sur-Seine 23 czerwca 1998 r., jednak ze względu na niską cenę, jaką osiągnął, został wycofany ze sprzedaży^[6]).

Na wszystkich dziełach duże znaczenie odgrywa światło, co sugeruje, iż malarz był pod wpływem twórczości Caravaggia i caravaggionistów. Na płótnie z Metropolitan Museum of Art święta została przedstawiona w chwili nawrócenia. Na sobie ma jeszcze drogi strój, lecz na stole leżą zdjęte już korale z pereł i kolczyki. Podobny motyw porzuconych pereł znajduje się na obrazie Caravaggia Maria Magdalena pokutująca. Ręce spoczywają na czaszce, co ma sugerować kontemplację nad nieuchronną śmiercią. Może też nawiązywać do śmierci Chrystusa na górze Golgoty (Górze czaszki). Wzrok Magdaleny pada na lustro, a jej profil – przedstawiony w skrócie perspektywicznym – sprawia wrażenie, że kobieta jest zamyślona i nieobecna. Lustro symbolizuje wiedzę, oświecenie i prawdę, natomiast świeca symbolizuje tu nadzieję i przemijanie życia.

Na obrazie znajdującym się obecnie w Luwrze Magdalena siedzi przed zapaloną świecą. Na kolanach również trzyma czaszkę. Jej twarz i wzrok zwrócone w stronę płomienia stwarzają wrażenie tęsknoty lub kontemplacji. La Tour w bardzo wyrazisty sposób przedstawił książki i dyscyplinę odbijającą się w szklance^[7]. Obraz ten, jako jedyny z cyklu, jest sygnowany (La Tour fec^t); obecnie podpis widoczny jest tylko w bardzo mocnym świetle lub podczas badań radiograficznych. Przez wiele lat, obraz uchodził za zaginiony i dopiero w 1944 roku został odnaleziony w kopalni soli w Górnej Bawarii. Wcześniej, w 1941 roku, został sprzedany muzeum w Kolonii, a przed bombardowaniem ukryty poza miastem. Obraz powrócił do Francji w 1949 roku.

• 
  National Gallery of Art
• 
  Metropolitan Museum of Art
• 
  Los Angeles County Museum of Art
• 
  Musée Lorrain, Nancy

Przypisy

1. Przykładowo Rosenberg i Thuillier datują Marię Magdalenę z National Gallery na lata 1638-1642, wersję z Luwru – 1640-46, a wersję z Metropolitan Museum of Art sytuowali pomiędzy nimi. Za: P. Rosenberg, J. Thuillier, Catalogue [w:] Georges de La Tour: Orangerie des Tuileries 10 mai-25 septembre 1972, Paris 1972, s. 161-162, 177, 183-184.
2. National Gallery of Art, Washington, DC: The Collection – The Repentant Magdalen. www.nga.gov. [dostęp 2012-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-09)]. (ang.).
3. The Metropolitan Museum of Art: The Penitent Magdalen – Georges de La Tour. www.metmuseum.org. [dostęp 2012-04-03]. (ang.).
4. Louvre: Georges de La Tour – La Madeleine à la veilleuse. cartelen.louvre.fr. [dostęp 2012-04-03]. (fr.).
5. The Magdalen with the Smoking Flame. collectionsonline.lacma.org. [dostęp 2011-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-04)]. (ang.).
6. Tariant Eric: Delacroix et Baudelaire mènent les enchères. „Le Journal des Arts”, nr 64, 8 lipca 1998. [dostęp 2011-12-11]. (ang.).
7. Emanuele Castellani, Wielkie muzea. Luwr, s.86

Bibliografia

• Emanuele Castellani, Wielkie muzea. Luwr, Warszawa: HPS, 2007, ISBN 978-83-60688-31-1.
• Antonio Fazzini, Wielkie muzea. Metropolitan Museum, Warszawa: HPS, 2007, ISBN 978-83-60688-28-1.
• Georges de La Tour: Orangerie des Tuileries 10 mai-25 septembre 1972, Paris 1972.